Αυστραλία: Αυξάνονται οι επιθέσεις καρχαριών και ίσως «ευθύνεται» η κλιματική αλλαγή

Επτά άτομα έχασαν τη ζωή τους από επιθέσεις καρχαριών, ισοφαρίζοντας τους θανάτους από αντίστοιχη αιτία που είχαν καταγραφή το 1934 και η κλιματική αλλαγή ίσως ευθύνεται γι αυτό.

Ένα πρωινό στις αρχές του Οκτωβρίου, μία γνώριμή πλέον σκηνή εκτυλίχθηκε σε μια παραλία της Δυτικής Αυστραλίας, μεταδίδει το CNN. Ένας καρχαρίας επιτέθηκε σε έναν σέρφερ. Στην επιχείρηση για τον εντοπισμό του συμμετείχαν διασώστες με σκάφη, ενώ επιστρατεύτηκαν και drones. Ασθενοφόρα περίμεναν στην ακτή. Ημέρες μετά εντοπίστηκε η σανίδα του, αλλά όχι το σώμα του. Ήταν το έβδομο θύμα από επίθεση καρχαρία μέσα στο 2020.

Οι επιθέσεις φέτος έχουν πραγματοποιηθεί σε διαφορετικές Πολιτείες, ανάμεσά τους το Κουίνσλαντ και η Νέα Νότια Ουαλία. Μεταξύ των θυμάτων ένας δύτης που επίσης εξαφανίστηκε τον Ιανουάριο μετά από - κατά πάσα πιθανότητα - επίθεση μεγάλου λευκού καρχαρία. Το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ. Πέρυσι δεν καταγράφηκε κανένας θάνατος από επιθέσεις καρχαρία. Τα περασμένα χρόνια ένας ή δυο ανά έτος. Η τελευταία φορά που σημειώθηκαν στην Αυστραλία επτά θάνατοι ήταν το 1934, σύμφωνα με εκπρόσωπο της Taronga Conservation Society Australia. Οι περισσότεροι θάνατοι από επιθέσεις καρχαρία είχαν σημειωθεί το 1929, όπου εννέα άτομα είχαν χάσει τη ζωή τους.

Σύμφωνα με τον ίδιο οργανισμό ο μέσος όρος του ενός θανάτου ανά έτος παρέμενε σταθερός τα τελευταία χρόνια. Το γεγονός έχει θορυβήσει τους επιστήμονες. «Επτά είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο, δεν υπάρχει αμφιβολία», ανέφερε ο Culum Brown, καθηγητής στο τμήμα Βιολογίας, του Πανεπιστημίου Μακουάρι στο Σίδνεϋ. Ωστόσο δεν σημειώθηκε απότομη αύξηση των επιθέσεων καρχαριών στην Αυστραλία συνολικά καθώς καταγράφηκαν 21 περιστατικά καρχαριών φέτος, αριθμός που θεωρείται «φυσιολογικός» σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Η διαφορά βρίσκεται στο ποσοστό θνησιμότητας.

Υπάρχουν πολλές πιθανές εξηγήσεις, αρκετοί ειδικοί επισήμαναν ότι τα στατιστικά στοιχεία παρουσιάζουν διακυμάνσεις από χρονιά σε χρονιά και έτσι ίσως πρόκειται απλά για «κακή τύχη». Ωστόσο, υπάρχει ένας ακόμη «ένοχος»: η κλιματική κρίση. Καθώς οι ωκεανοί θερμαίνονται, ολόκληρα οικοσυστήματα καταστρέφονται και καλούνται να αναπροσαρμοστούν. Τα ψάρια μεταναστεύουν σε μέρη που δεν έχουν βρεθεί στο παρελθόν. Οι συμπεριφορές των ειδών αλλάζουν. Και, καθώς ο θαλάσσιος κόσμος μεταμορφώνεται, οι καρχαρίες ακολουθούν τα θήραματά τους πλησιάζοντας σε ακτές δημοφιλείς στους ανθρώπους.

«Χοτ σποτ» της παγκόσμιας υπερθέρμανσης η Αυστραλία   

Στην Αυστραλία, η κλιματική κρίση έχει οδηγήσει σε πυρκαγιές, ακραίους καύσωνες και σε μια από τις χειρότερες ξηρασίες που έχουν καταγραφεί. Πέρα όμως από τις επιπτώσεις στην ξηρά και οι θάλασσες έχουν επηρεαστεί καθώς η αύξηση της οξύτητας και οι θερμοκρασίες που ανεβαίνουν μπορούν να καταστρέψουν ολόκληρα τα οικοσυστήματα. Η νοτιοανατολική Αυστραλία βρίσκεται στις πρώτες γραμμές της κλιματικής κρίσης ενώ τα νερά κοντά στην επιφάνεια θερμαίνονται περίπου τέσσερις φορές περισσότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Ο μεγάλος κοραλλιογενής ύφαλος της Αυστραλίας, ένα ζωτικό θαλάσσιο οικοσύστημα στην ανατολική ακτή, αντιμετωπίζει ευρεία λεύκανση και πάνω από τα μισά κοράλλια είναι νεκρά. Μαγκρόβια δάση, που καταλάμβαναν μεγάλες εκτάσεις, έχουν επίσης εξαφανιστεί κατά την τελευταία δεκαετία. «Αυτά τα δύο οικοσυστήματα από μόνα τους ήταν υπεύθυνα για μια τεράστια ποικιλομορφία στα θαλάσσια οικοσυστήματα, έτσι βλέπετε πως τεράστια οικοσυστήματα εξαφανίζονται ή κινούνται», ανέφερε ο Brown. 

Αυτό σημαίνει ότι τα ζώα μεταναστεύουν νοτιότερα από συνήθως αναζητώντας κατάλληλο περιβάλλον. Είδη ψαριών, τα οποία συνήθως εμφανίζονταν στα βόρεια τροπικά νερά, εμφανίζονται σε κοπάδια κοντά στην πολιτεία της Τασμανίας. Ένα είδος χταποδιού μετακινήθηκε από τη βορειοανατολική πολιτεία του Κουίνσλαντ προς την Τασμανία. Ακόμη και το πλαγκτόν ή τα φύκια κινούνται νότια.

Σύμφωνα με τον Brown τα είδη αυτά κινούνται στην ακτογραμμή ακολουθώντας το «αυστραλιανό ρεύμα» που αποτυπώθηκε στη διάσημη ταινία «Finding Nemo». Πλέον όμως, η κλιματική αλλαγή σημαίνει πως οι χειμώνες είναι αρκετά ζεστοί και έτσι ορισμένα είδη επιλέγουν να μείνουν μόνιμα στα νότια νερά. 

Οι ερευνητές εξακολουθούν να μην είναι απόλυτα σίγουροι για τους λόγους που πολλά από αυτά τα είδη μετακινούνται. Σύμφωνα με τον Brown ωστόσο, που αναφέρει ότι ξόδεψε αρκετό χρόνο εν πλω φέτος, «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι καρχαρίες απλώς κινούνται εκεί όπου μπορούν να βρουν τροφή»

Οι καρχαρίες ακολουθούν τη θερμοκρασία του νερού 

Ο ωκεανός δεν είναι κάτι στάσιμο. Τα ρεύματα δημιουργούν περιοχές με ζεστά και κρύα νερά. Το Ανατολικό Αυστραλιανό Ρεύμα συνιστά σημαντικό παράγοντα αυτού του φαινομένου καθώς αντλεί ζεστά ύδατα και ωθεί κρύα, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, προς ορισμένες ανατολικές ακτές. Οι μεταβαλλόμενες θερμοκρασίες του νερού ίσως εξηγούν γιατί οι καρχαρίες κινούνται πλέον σε περιοχές όπου κολυμπούν άνθρωποι.

Μερικά είδη καρχαριών, όπως οι καρχαρίες - ταύροι, προτιμούν τα ζεστά νερά, και έτσι περνούν περισσότερο χρόνο νότια, αναφέρει ο ερευνητής Robert Harcourt και διευθυντής σχετικού ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακουάρι. Παράλληλα, οι μεγάλοι λευκοί καρχαρίες που προτιμούν χαμηλότερες θερμοκρασίες, πλησιάζουν πιο κοντά στις ακτές όπου υπάρχουν περιοχές με κρύα νερά, ώστε να βρουν θηράματα. Και οι καρχαρίες - τίγρεις που συνήθως εντοπίζονται βορειότερα είναι πιθανόν να επηρεάζονται. Αυτά τα τρία είδη ευθύνονται για τους περισσότερους θανάτους στην Αυστραλία.

Ο Harcourt προβλέπει μεγαλύτερη κινητικότητα και επέκταση των καρχαριών σε μεγαλύτερο εύρος. Η πρόβλεψη αυτή αποδίδεται στη δυναμική της κλιματικής αλλαγής - που επηρεάζει τη θερμοκρασία του νερού αλλά και στην αλλαγή της κατανομής των θηραμάτων. «Και αυτά τα ζώα είναι μεγάλοι, μεγάλης κλίμακας θηρευτές». 

«Θα έρχονται κατά πάσα πιθανότητα σε μεγαλύτερη επαφή με ανθρώπους, καθώς και η χρήση του ωκεανού από εκείνους αυξάνεται συνεχώς». 

Άλλοι πιθανοί παράγοντες 

Η σύγχρονη τεχνολογία, η καλύτερη ιατρική περίθαλψη και η βελτίωση του χρόνου αντίδρασης στα έκτακτα περιστατικά σημαίνει πως το ποσοστό θνησιμότητας από τις επιθέσεις καρχαριών μειώθηκε σημαντικά την τελευταία δεκαετία και έτσι το φετινό ρεκόρ είναι «μια πραγματική ανωμαλία»,  σύμφωνα με τον Harcourt. 

Πέρα από την κλιματική αλλαγή, ενδέχεται να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες. Η τύχη είναι ένας από αυτούς. Τα τελευταία χρόνια πολλά θύματα σώθηκαν επειδή υπήρχε γιατρός στην περιοχή. Το σημείο του σώματος στο οποίο θα επιτεθεί ο καρχαρίας είναι επίσης καθοριστικό. Παράλληλα υπάρχει η πιθανότητα οι άνθρωποι να ξοδεύουν περισσότερο χρόνο στο νερό φέτος, κατά την εξάπλωση της πανδημίας, αφού ο καιρός ήταν ιδιαίτερα ζεστός στην Αυστραλία. 

Βρισκόμαστε σε μία εποχή αβεβαιότητας 

Παρότι οι Brown και Harcourt επιφυλάσσονται στο να συνδέσουν άμεσα την κλιματική αλλαγή με τις επιθέσεις, καθώς τα δεδομένα είναι ακόμη περιορισμένα, συμφωνούν σε ένα πράγμα: ο ωκεανός αλλάζει και οι καρχαρίες αλλάζουν μαζί του. Η κλιματική αλλαγή έχει καταστρέψει τα φυσικά περιβάλλοντα και έχει ανατρέψει τα πάντα διαταράσσοντας τον τρόπο με τον οποίο τα θαλάσσια οικοσυστήματα αλληλοεπιδρούν με τους ανθρώπους. 

«Δεν μπορείς να εξάγεις συμπεράσματα με δεδομένα ενός έτους, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οδεύουμε προς μια εποχή αβεβαιότητας», αναφέρει ο Brown. «Οι παλιές κατανομές των ειδών και πώς αλληλεπιδρούμε μαζί τους, σχεδόν δεν ισχύουν. Ό,τι έρχεται στο μέλλον θα είναι νέο.»

Με πληροφορίες από CNN