Οκτώ χρόνια πριν, η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Κίνα ήταν η κατάρα των Ολυμπιακών Αγώνων. Το Πεκίνο έπρεπε να δαπανήσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για το κλείσιμο εργοστασίων και την απαγόρευση των αυτοκινήτων.
Τώρα είναι η σειρά του Ρίο για να φιλοξενήσει τους Αγώνες και η προσοχή έχει στραφεί στο νερό και τις βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής. Μέρος του κόλπου Guanabara Bay, που θα φιλοξενήσει τα υδάτινα σπορ, αποδεικνύεται πως είναι γεμάτο με επικίνδυνους ιούς και τα βακτήρια, απειλώντας τους αθλητές καθώς και τους 350.000 θεατές που μπορεί να δοκιμάσουν μια βουτιά στη θάλασσα.
Το Ρίο έχει την εικόνα μιας πλούσιας, όμορφης πόλης, αλλά τα γεμάτα νοσοκομεία μαρτυρούν τον εφιάλτη της υγιεινής για τους ανθρώπους που πρέπει να ζουν με την αστική ρύπανση κάθε μέρα. Ένας στους τρεις από τους 10 εκατομμύρια κατοίκους της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής, ζουν σε χώρους που δεν έχουν καμία σύνδεση με αποχετευτικό δίκτυο, και μόνο το ήμισυ περίπου των απορριμμάτων της πόλης περνά από επεξεργασία πριν από την είσοδο του στις υδάτινες οδούς και τον ωκεανό.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως οι διαρροϊκές ασθένειες και οι παιδικές ασθένειες είναι διαδεδομένες. Τα πολλά ποτάμια που ρέουν μέσα στις αστικές περιοχές του Ρίο, έχουν χαρακτηριστεί βιολογικά νεκρά από τους επιστήμονες χρόνια πριν, ενώ τόνοι ακατέργαστοι λυμάτων χύνονται στη θάλασσα κάθε μέρα. Υπάρχουν υψηλά επίπεδα ιών και άλγης στο νερό και απόβλητα που επιπλέουν.
Στο Πεκίνο, η κυβέρνηση μπορούσε απλά να απαγορεύσει τα αυτοκίνητα και να κλείσει τα εργοστάσια για τις λίγες εβδομάδες της διάρκειας των Αγώνων και να τα θέσει ξανά σε λειτουργία όταν όλοι θα έφευγαν. Αλλά το θέμα με τις βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής στις πολυσύχναστες, χαοτικές περιοχές του Ρίο με τις πολλές φαβέλες, τις απότομες πλαγιές και την ανεπάρκεια ταμειακών διαθεσίμων, κάνουν τη λύση πολύ πιο δύσκολο. Πρόκειται για μια πολιτισμική αλλαγή με τεράστιο κόστος, πολλές διαφορετικές τεχνολογίες και τεράστια αναστάτωση.
Την ίδια στιγμή, την κατάσταση δυναμιτίζει περαιτέρω και το ότι σε λειτουργία βρίσκεται μόνο μία μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων αντί για τις επτά συνολικά που υποσχέθηκε η πόλη όταν διεκδίκησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2007. Έτσι, αντί η υγιεινή να επεκταθεί στο 80% των ανθρώπων, όπως υποσχέθηκαν, τα χρήματα ξοδεύτηκαν για την εικόνα της διοργάνωσης, όπως πολυτελή αυτοκίνητα, καλλωπισμό κι εγκαταστάσεις για τουρίστες και αθλητές ενώ θα έπρεπε να καλυφθούν βασικές υπηρεσίες όπως η συγκομιδή απορριμάτων και το αποχετευτικό δίκτυο. Κι όπως ήταν αναμενόμενο οι αντιδράσεις ήταν πολλές.
Το Ρίο έχει την εικόνα μιας πλούσιας, όμορφης πόλης, αλλά τα γεμάτα νοσοκομεία μαρτυρούν τον εφιάλτη της υγιεινής για τους ανθρώπους που πρέπει να ζουν με την αστική ρύπανση κάθε μέρα.
Για την όλη κατάσταση δεν υπάρχει καμία δικαιολογία αφού το Ρίο διεκδίκησε τους Ολυμπιακούς το 2009 κι άρα είχε αρκετά χρόνια για να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του. Βέβαια, έκανε κάποια πρόοδο. Όταν, λίγα χρόνια πριν, άρχισε να συνειδητοποιεί πως μένει πίσω στις εξαγγελίες του ενόψει Ολυμπιακών, κάλεσε συμβούλους, οι οποίοι και πρότειναν χιλιάδες λύσεις. Η Παγκόσμια Τράπεζα και πολλά ακόμη χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρόσφεραν τις ιδέες τους, χρήματα αλλά και περισσότερες από 30 ξεχωριστές μεγάλες προτάσεις για να αντιμετωπιστεί η μόλυνση των υδάτων και των στερεών αποβλήτων. Έκτοτε, ένα εκατομμύριο άνθρωποι επιπλέον έχουν αποκτήσει πρόσβαση στο αποχετευτικό σύστημα συγκριτικά με μια δεκαετία νωρίτερα, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί στα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο το Ρίο, όπως και 1.000 ακόμη πόλεις της Βραζιλίας, εξακολουθεί να παλεύει να βελτιώσει τις υποδομές του. Η ραγδαία βιομηχανοποίηση, η αύξηση του πληθυσμού και η έλλειψη χρημάτων έχουν κυριεύσει τοπικές αρχές σε ολόκληρο τον κόσμο. Σχεδόν 2.4 εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν χωρίς αξιοπρεπείς συνθήκες υγιεινής.
Αυτήν την εβδομάδα, ο δήμαρχος του Ρίο Eduardo Paes, επίσης επικεφαλής της πρωτοβουλίας C40 μέσω της οποίας δήμαρχοι από όλον τον κόσμο προσπαθούν να βελτιώσουν το περιβάλλον των πόλεών τους, παραδέχθηκε πως ο κόλπος Guanabara Bay δεν βρίσκεται στην άριστη κατάσταση που ευαγγελίστηκαν το 2007. Ωστόσο σημείωσε πως η πόλη είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ότι ήταν πριν δέκα χρόνια.
Το Gramacho, η μεγαλύτερη χωματερή της Λατινικής Αμερικής, έκλεισε, τα δημόσια μέσα μεταφοράς επεκτάθηκαν και βελτιώθηκαν, κατασκευάστηκε ποδηλατόδρομος μήκους 450 χιλιομέτρων, μειώθηκαν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, βελτιώθηκαν οι συνθήκες στις παλιές γειτονιές και αναπτύχθηκε περισσότερη βλάστηση.
Ο Paes χαιρετίζει την διεθνή κριτική στην πόλη «Η διαδικασία της προετοιμασίας για τους Αγώνες έστρεψε την προσοχή στα ζητήματα της ρύπανσης, της διαχείρισης των αποβλήτων και τη χρήση του νερού, προκαλώντας μια συζήτηση μέσα στην πόλη και σε πολιτειακό και εθνικό επίπεδο», είπε.
«Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μόνο η αρχή. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι και πολίτες στο πλαίσιο του Ρίο και σε όλη τη Βραζιλία έχουν αρχίσει να αντιμετωπιστούν αυτά τα περιβαλλοντικά ζητήματα με έναν τρόπο που δεν είχε ξαναγίνει.» προσθέτει.
Mε τις πληροφορίες από το Global Development / Bill and Melinda Gates Foundation/ Guardian
