Ακολουθούν οκτώ αλήθειες που πρέπει να γνωρίζουμε:
Οι σεισμοί μπορεί να χτυπήσουν ανά πάσα στιγμή εκεί που δεν τους περιμένουμε, όπως διαπίστωσαν πολύ πρόσφατα οι κάτοικοι της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϊ όταν σημειώθηκε στις 10:23 π.μ., τοπική ώρα, σεισμός μεγέθους 4,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.
Το επίκεντρο του σεισμού ήταν στο Lebanon του Νιου Τζέρσεϊ, περίπου 50 μίλια δυτικά του Μανχάταν, ωστόσο οι δονήσεις έγιναν αισθητές μέχρι τη Φιλαδέλφεια στον νότο και τη Βοστώνη στον βορρά. Ευτυχώς δεν υπήρξαν αναφορές για σοβαρές ζημιές.
Οι σεισμοί στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ είναι σπάνιοι, αλλά όχι και εντελώς απίθανοι. Στις 23 Αυγούστου 2011, ένας σεισμός μεγέθους 5,8 βαθμών έπληξε την περιοχή κοντά στο Mineral της Βιρτζίνια, προκαλώντας ζημιές που υπολογίζονται σε 200 έως 300 εκατομμύρια δολάρια. Ο σεισμός προερχόταν από τη σεισμική ζώνη της Κεντρικής Βιρτζίνια.
Ενώ οι επιστήμονες κατανοούν πλέον πολύ καλύτερα το πού είναι πιθανό να εκδηλωθούν σεισμοί, η πρόβλεψη για το πότε ακριβώς θα συμβεί ένας σεισμός εξακολουθεί να είναι ανέφικτη. Ο βρυχηθμός της Γης μπορεί εύκολα να βρει τους ανθρώπους απροετοίμαστους, προκαλώντας συνεπακόλουθα τον θάνατο και την καταστροφή.
Εν μέρει επειδή τα σεισμικά κύματα μπόρεσαν να «ταξιδέψουν» και να φτάσουν έως την Ανατολική Ακτή και όχι κατά μήκος της πολύ πιο σεισμικά ενεργής Δυτικής Ακτής και καθώς η περιοχή είναι πυκνοκατοικημένη, οι επιστήμονες του Γεωλογικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ πιθανολογούν ότι αυτοί ήταν και οι λόγοι που ο σεισμός του 2011 έγινε αισθητός από περισσότερους ανθρώπους από οποιονδήποτε άλλο σεισμό στην ιστορία της Βόρειας Αμερικής.
Σε όλο τον κόσμο, οι σεισμοί εξακολουθούν να αποτελούν ισχυρή απειλή. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα μια σειρά από τους μεγαλύτερους σεισμούς που έχουν παρατηρηθεί τα τελευταία 25 χρόνια συγκλόνισε την Ταϊβάν, σκοτώνοντας τουλάχιστον εννέα ανθρώπους και τραυματίζοντας εκατοντάδες. Ο σεισμός μεγέθους 7,4 βαθμών προκάλεσε μετασεισμούς, ο μεγαλύτερος από τους οποίους έφτασε τους 6,4 βαθμούς. Σεισμοί όμως μεγέθους 6,3 βαθμών έπληξαν και το Αφγανιστάν πέρυσι, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 2.400 άνθρωποι. Ένας ακόμα σεισμός μεγέθους 6,8 βαθμών ταρακούνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο το Μαρόκο, ο μεγαλύτερος σεισμός που έπληξε τη χώρα τουλάχιστον τα τελευταία 120 χρόνια. Οι αρχές ανέφεραν ότι σκότωσε περισσότερους από 2.900 ανθρώπους.
Η περιοχή της Μεσογείου είναι επίσης σεισμικά ενεργή, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ, αν και τόσο ισχυροί σεισμοί είναι σπάνιοι στη Βόρεια Αφρική. Οι σεισμοί είναι πιο συνηθισμένοι σε μέρη όπως η Τουρκία, όπου διασταυρώνονται δύο μεγάλα ρήγματα, ταρακουνώντας σε τακτική βάση την περιοχή. Ένας τεράστιος σεισμός μεγέθους 7,8 βαθμών σάρωσε την Τουρκία και τη Συρία το 2023, ενώ λίγες ώρες αργότερα ταρακούνησε την περιοχή εκ νέου ένας άλλος σεισμός μεγέθους 7,5 βαθμών. Οι σεισμοί αυτοί σκότωσαν πάνω από 50.000 ανθρώπους και γκρέμισαν περισσότερα από 5.600 κτίρια.
Ενώ οι επιστήμονες κατανοούν πλέον πολύ καλύτερα το πού είναι πιθανό να εκδηλωθούν σεισμοί, η πρόβλεψη για το πότε ακριβώς θα συμβεί ένας σεισμός εξακολουθεί να είναι ανέφικτη. Ο βρυχηθμός της Γης μπορεί εύκολα να βρει τους ανθρώπους απροετοίμαστους, προκαλώντας συνεπακόλουθα τον θάνατο και την καταστροφή.
Με αφορμή τις πρόσφατες καταστροφές, ακολουθεί μια ενημέρωση για τους σεισμούς, καθώς και μερικές από τις τελευταίες επιστημονικές πληροφορίες σχετικά με τη μέτρηση και την πρόβλεψή τους.
1.
Τι προκαλεί τους σεισμούς
Ένας σεισμός συμβαίνει όταν τεράστιοι όγκοι του φλοιού της γης μετακινούνται ο ένας δίπλα στον άλλο. Αυτοί οι όγκοι, που ονομάζονται τεκτονικές πλάκες, βρίσκονται πάνω στον μανδύα της γης, ένα στρώμα που συμπεριφέρεται σαν ένα πολύ αργά κινούμενο υγρό.
Αυτό σημαίνει ότι οι τεκτονικές πλάκες σπρώχνονται μεταξύ τους με την πάροδο του χρόνου. Μπορούν επίσης να γλιστρήσουν η μία πάνω στην άλλη, ένα φαινόμενο που ονομάζεται καταβύθιση. Τα σημεία του πλανήτη όπου η μία πλάκα συναντά την άλλη είναι εκείνα που είναι πιο επιρρεπή σε σεισμούς. Οι συγκεκριμένες επιφάνειες όπου τα κομμάτια της Γης ολισθαίνουν μεταξύ τους ονομάζονται ρήγματα. Καθώς οι πλάκες μετακινούνται, η πίεση αυξάνεται στα όριά τους ενώ η τριβή τις συγκρατεί στη θέση τους. Όταν η πρώτη υπερκαλύπτει τη δεύτερη, η γη σείεται καθώς διαχέεται η συσσωρευμένη ενέργεια.
Οι επιστήμονες έχουν εμπεριστατωμένη γνώση αυτών των σεισμών, οι οποίοι περιλαμβάνουν εκείνους που προέρχονται από το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια και το ρήγμα της Ανατολικής Τουρκίας. Ωστόσο, οι σεισμοί μπορούν επίσης να συμβούν μέσα στις τεκτονικές πλάκες, καθώς η πίεση κατά μήκος των άκρων τους προκαλεί παραμορφώσεις στο κέντρο. Αυτοί οι κίνδυνοι είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν και να μετρηθούν.
Όπως δήλωσε ο καθηγητής Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ Greg Beroza, «η κατανόησή μας για αυτούς τους σεισμούς εντός των πλακών δεν είναι τόσο καλή», προσθέτοντας ότι ένας σεισμός μέσα σε μια τεκτονική πλάκα προσφέρει λιγότερα προειδοποιητικά σημάδια από εκείνους που συμβαίνουν μεταξύ των ρηγμάτων.
2.
Η κλίμακα Ρίχτερ δεν είναι πλέον το μοναδικό μέτρο μέτρησης που διαθέτουμε
Η κλίμακα Ρίχτερ, που αναπτύχθηκε από τον Τσαρλς Ρίχτερ το 1935 για τη μέτρηση των σεισμών στη Νότια Καλιφόρνια, δεν είναι πια της μόδας.
Χρησιμοποιεί μια λογαριθμική κλίμακα, αντί για μια γραμμική κλίμακα, ώστε να υπολογίσει πόσο μεγάλη είναι η διαφορά μεταξύ των μικρότερων δονήσεων και των σεισμών που μπορούν να γκρεμίσουν πύργους. Σε μια λογαριθμική κλίμακα, ένας σεισμός μεγέθους 7 είναι 10 φορές πιο έντονος από έναν σεισμό μεγέθους 6 και 100 φορές πιο έντονος από έναν σεισμό μεγέθους 5.
Η κλίμακα Ρίχτερ μετρά στην πραγματικότητα το μέγιστο πλάτος των σεισμικών κυμάτων, γεγονός που την καθιστά μια έμμεση εκτίμηση του ίδιου του σεισμού. Έτσι, αν ένας σεισμός είναι σαν μια πέτρα που πέφτει σε μια λίμνη, η κλίμακα Ρίχτερ μετρά το ύψος του μεγαλύτερου κύματος, όχι το μέγεθος της πέτρας ούτε την έκταση των κυματισμών.
Και στην περίπτωση ενός σεισμού, οι κυματισμοί δεν ταξιδεύουν μέσα από ένα ομοιογενές μέσο όπως το νερό, αλλά μέσα από συμπαγή βράχο διαφορετικών σχημάτων, μεγεθών, πυκνοτήτων και διατάξεων. Τα στερεά πετρώματα υποστηρίζουν επίσης πολλαπλά είδη κυμάτων. (Ορισμένες γεωλογικές δομές μπορούν να εξασθενήσουν τους μεγάλους σεισμούς, ενώ άλλες μπορούν να ενισχύσουν τις μικρότερες δονήσεις.)
Ενώ η κλίμακα Ρίχτερ, βαθμονομημένη στη Νότια Καλιφόρνια, ήταν χρήσιμη για τη σύγκριση των σεισμών εκείνη την εποχή, παρέχει μια ελλιπή εικόνα των κινδύνων και χάνει την ακρίβειά της σε ισχυρότερες περιπτώσεις. Επίσης, χάνει κάποιες από τις αποχρώσεις άλλων σεισμογενών περιοχών ανά τον κόσμο, ενώ δεν είναι τόσο χρήσιμη για τους ανθρώπους που προσπαθούν να θωρακίσουν κατασκευές για να τους αντιμετωπίσουν. Ο Steven McCabe, επικεφαλής της Ομάδας Μηχανικής Σεισμών στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας, λέει σχετικά: «Δεν μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε στους υπολογισμούς του σχεδιασμού μας. Ασχολούμαστε με τις μετατοπίσεις».
Η μετατόπιση, ή το πόσο πραγματικά κινείται το έδαφος, είναι ένας εναλλακτικός τρόπος περιγραφής των σεισμών. Ένας άλλος είναι η κλίμακα μεγέθους ροπής. Λαμβάνει υπόψη πολλαπλούς τύπους σεισμικών κυμάτων, βασιζόμενη σε ακριβέστερα όργανα και καλύτερους υπολογισμούς για να παρέχει ένα αξιόπιστο μέτρο σύγκρισης σεισμικών γεγονότων.
Όταν ακούμε για το μέγεθος ενός σεισμού στις ειδήσεις −όπως ο πρόσφατος σεισμός μεγέθους 7,8 της Τουρκίας− η κλίμακα μεγέθους ροπής είναι συνήθως η κλίμακα που χρησιμοποιείται. Αλλά αυτό εξακολουθεί να είναι ένα υποκατάστατο για το μέγεθος του σεισμού. Και με μόνο έμμεσες μετρήσεις μπορεί να χρειαστεί έως και ένας χρόνος για να αποκρυπτογραφηθεί η κλίμακα ενός γεγονότος, όπως ο σεισμός του 2004 στον Ινδικό Ωκεανό, όπως εξηγεί η Marine Denolle, ερευνήτρια σεισμών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ: «Προτιμούμε να χρησιμοποιούμε τη μέγιστη επιτάχυνση του εδάφους». Πρόκειται λοιπόν για μια μονάδα μέτρησης που καταμετρά τον τρόπο με τον οποίο αλλάζει η ταχύτητα και η κατεύθυνση του εδάφους και έχει αποδειχθεί η πιο χρήσιμη για τους μηχανικούς.
Έτσι, όντως, οι κλίμακες των σεισμών έχουν γίνει πολύ πιο περίπλοκες και συγκεκριμένες με την πάροδο του χρόνου. Αλλά αυτό βοήθησε επίσης τους επιστήμονες και τους μηχανικούς να κάνουν πολύ πιο ακριβείς μετρήσεις, κάτι που κάνει τη μεγάλη διαφορά στον σχεδιασμό τους.
3.
Δεν μπορούμε πραγματικά να τους προβλέψουμε τόσο καλά
Η πρόβλεψη των σεισμών είναι ένα ευαίσθητο θέμα για τους επιστήμονες, εν μέρει επειδή εδώ και καιρό αποτελεί παιχνίδι στα χέρια απατεώνων και ψευδοεπιστημόνων που ισχυρίζονται ότι μπορούν να προβλέψουν τους σεισμούς. (Όπως είναι φυσικό, μετά από ελέγχους οι δηλώσεις τους ξεφουσκώνουν.)
Οι επιστήμονες έχουν μια καλή εικόνα του πού θα μπορούσαν να συμβούν σεισμοί. Χρησιμοποιώντας ιστορικά αρχεία και γεωλογικές μετρήσεις, μπορούν να εντοπίσουν πιθανές σεισμικές εστίες και τα είδη των δονήσεων που αντιμετωπίζουν. Αλλά το πότε θα χτυπήσουν οι σεισμοί είναι ακόμα θολό. Όπως δήλωσε ο Beroza: «Πολλοί σεισμολόγοι εργάζονται εδώ και πολλές δεκαετίες πάνω σε αυτό το πρόβλημα. Δεν προβλέπουμε σεισμούς βραχυπρόθεσμα. Αυτό απαιτεί να γνωρίζουμε όλων των ειδών τις πληροφορίες που δεν έχουμε».
Είναι δύσκολο να καταλάβουμε πότε θα συμβεί ένας σεισμός, καθώς τα αίτια που τον προκαλούν, ενώ εξελίσσονται αργά σε μια τεράστια έκταση, διασκορπίζονται γρήγορα σε μια περιορισμένη περιοχή. Το εκπληκτικό είναι ότι οι δυνάμεις που συσσωρεύονται σε ηπείρους επί εκατομμύρια χρόνια μπορούν να σφυροκοπήσουν πόλεις μέσα σε λίγα λεπτά. Η πρόβλεψη των σεισμών θα απαιτούσε μετρήσεις υψηλής ανάλυσης βαθιά στο υπέδαφος για δεκαετίες, αν όχι περισσότερο, σε συνδυασμό με εξελιγμένες προσομοιώσεις. Και ακόμη και τότε, είναι απίθανο να αποδώσει χρόνο προβολής μιας ώρας. Έτσι, υπάρχουν τελικά πάρα πολλές μεταβλητές στο παιχνίδι και πολύ λίγα εργαλεία για την ουσιαστική ανάλυσή τους.
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι προσεισμοί μπορεί να προηγούνται ενός μεγαλύτερου σεισμού, αλλά είναι δύσκολο να τους απομονώσουμε και να τους ξεχωρίσουμε από τους εκατοντάδες μικρότερους σεισμούς που συμβαίνουν σε τακτική βάση. Σε μικρότερες χρονικές κλίμακες, τα μηνύματα και τα tweets στην πραγματικότητα τρέχουν πιο μπροστά από τα σεισμικά κύματα. Για παράδειγμα, στον σεισμό του Τοχόκου στην Ιαπωνία το 2011 τα προειδοποιητικά σημάδια από το επίκεντρο έφτασαν μέχρι το Τόκιο 232 μίλια μακριά, παρέχοντας περίπου ένα λεπτό για την προειδοποίηση των κατοίκων.
Πολλές χώρες δημιουργούν τώρα συστήματα προειδοποίησης αξιοποιώντας τις σύγχρονες ηλεκτρονικές επικοινωνίες για να ανιχνεύουν τις δονήσεις και να μεταδίδουν ειδοποιήσεις πριν από τη δόνηση του εδάφους, κερδίζοντας λίγα πολύτιμα λεπτά για να αναζητήσουν οι κάτοικοι καταφύγιο.
Εν τω μεταξύ, μετά από έναν μεγάλο σεισμό, οι μετασεισμοί συχνά συγκλονίζουν την πληγείσα περιοχή. «Όταν έχουμε έναν μεγάλο, ξέρουμε ότι σύντομα θα ακολουθήσουν και κάποιοι μικρότεροι», εξηγεί η Denolle. Όταν πρόκειται για πρόβλεψη, οι ερευνητές, όπως είναι λογικό, θέλουν να είναι βέβαιοι ότι δεν υπόσχονται περισσότερα και δεν προσφέρουν λιγότερα, ειδικά όταν διακυβεύονται χιλιάδες ζωές και ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αλλά ακόμη και αυτή η επιφυλακτικότητα έχει συνέπειες.
Το 2012, έξι Ιταλοί επιστήμονες καταδικάστηκαν σε έξι χρόνια φυλάκιση επειδή δήλωσαν με απόλυτη βεβαιότητα ότι ο κίνδυνος ενός μεγάλου σεισμού στην πόλη L'Aquila μετά από μια μικρή ομάδα σεισμών που έπληξε την περιοχή το 2009 ήταν αμελητέος. Έξι ημέρες μετά τη σύγκληση των επιστημόνων για να εκτιμήσουν τους κινδύνους, σημειώθηκε ένας τόσο μεγάλος σεισμός που προκάλεσε τον θάνατο 309 ανθρώπων. Η καταδίκη τους ανατράπηκε αργότερα και η δοκιμασία αυτή αποτέλεσε study case για το πώς οι επιστήμονες μεταφέρουν την αβεβαιότητα και τον κίνδυνο στο κοινό.
4.
Δυστυχώς, ούτε τα κατοικίδιά μας μπορούν να προβλέψουν τους σεισμούς
Οι αναφορές για ζώα που συμπεριφέρονταν περίεργα πριν από σεισμούς χρονολογούνται από την αρχαία Ελλάδα. Αλλά πρόκειται για έναν βολικό μύθο που παραμένει όνειρο απατηλό. Οι φτερωτοί και τριχωτοί μάντεις εμφανίζονται κάθε φορά που γίνεται σεισμός και πάντα βρίσκεται ένα χαριτωμένο ζωάκι για να φωτογραφηθούμε μαζί του, αλλά το φαινόμενο αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό στερεότυπο επιβεβαίωσης. Τα ζώα κάνουν περίεργα πράγματα (για τα δικά μας δεδομένα) όλη την ώρα και δεν τους αποδίδουμε καμία σημασία μέχρι να συμβεί ένας σεισμός.
Ο Beroza λέει: «Κάθε μέρα εκατοντάδες κατοικίδια ζώα κάνουν πράγματα που δεν έχουν κάνει ποτέ πριν και δεν θα επαναλάβουν ποτέ ξανά». Το συμπέρασμα είναι να μην περιμένετε την περίεργη συμπεριφορά των ζώων να σηματοδοτήσει ότι έρχεται σεισμός.
5.
Ορισμένοι σεισμοί είναι σίγουρα ανθρωπογενείς
Η γιγαντιαία επέκταση υδραυλικών καταστροφικών εγκαταστάσεων σε ολόκληρες τις Ηνωμένες Πολιτείες έχει αφήσει στο πέρασμά της μια επιδημία σεισμών. Δεν είναι η πραγματική θραύση των σχιστολιθικών πετρωμάτων που οδηγεί σε δονήσεις, αλλά η έγχυση εκατομμυρίων γαλονιών υγρών αποβλήτων στο υπέδαφος.
Οι επιστήμονες λένε ότι το νερό που εγχέεται διευκολύνει την ολίσθηση των πετρωμάτων. «Όταν διοχετεύεις υγρό, λιπαίνεις τα ρήγματα», δηλώνει η Denolle. Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ αποκαλεί αυτούς τους σεισμούς «επαγόμενους σεισμούς» και αναφέρει ότι στην Οκλαχόμα ο αριθμός των σεισμών αυξήθηκε το 2014 σε 2.500, το 2015 σε 4.000 και το 2016 σε 2.500.
Το USGS (η επίσημη ιστοσελίδα της αμερικανικής κυβέρνησης για θέματα γεωλογικά) δημοσίευσε σε ανακοίνωσή του ότι «η μείωση το 2016 μπορεί να οφείλεται εν μέρει στους περιορισμούς των εγχύσεων που εφάρμοσαν οι αξιωματούχοι της Πολιτείας» και ότι «από τους σεισμούς πέρυσι, 21 ήταν μεγαλύτεροι από το μέγεθος 4,0 και τρεις ήταν μεγαλύτεροι από το μέγεθος 5,0».
Πρόκειται για αύξηση από τον μέσο όρο των δύο σεισμών ανά έτος μεγέθους 2,7 ή μεγαλύτερου μεταξύ 1980 και 2000. (Από την άλλη δεν είναι ότι «φυσικοί» σεισμοί συμβαίνουν συχνότερα, σύμφωνα με τον Beroza.)
Οι άνθρωποι προκαλούν σεισμούς και με άλλους τρόπους. Η ταχεία άντληση νερού από υπόγειες δεξαμενές έχει επίσης αποδειχθεί ότι προκαλεί σεισμούς σε πόλεις όπως η Τζακάρτα, δηλώνει η Denolle.
6.
Η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να έχει μια μικρή επίδραση στους σεισμούς
Σε γενικές γραμμές, οι επιστήμονες δεν έχουν μετρήσει καμία επίδραση στους σεισμούς από την κλιματική αλλαγή, αλλά ούτε το αποκλείουν. Καθώς η μέση θερμοκρασία αυξάνεται, τα τεράστια στρώματα πάγου λιώνουν, μετατοπίζοντας δισεκατομμύρια τόνους νερού από την εκτεθειμένη ξηρά στον ωκεανό, επιτρέποντας την ανάκαμψη των χερσαίων μαζών. Αυτή η παγκόσμια εξισορρόπηση θα μπορούσε να έχει σεισμικές συνέπειες, αλλά δεν έχουν εμφανιστεί ακόμη σημάδια.
«Αυτό που θα μπορούσε να συμβεί είναι να λιώσουν αρκετοί πάγοι που θα μπορούσαν να αποφορτίσουν τον φλοιό», λέει ο Beroza, αλλά προσθέτει ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις γι' αυτό. Η Denolle συμφώνησε ότι αυτός θα μπορούσε να είναι ένας μηχανισμός, αλλά αν υπάρχει κάποια επίπτωση από την κλιματική αλλαγή στους σεισμούς, λέει ότι υποψιάζεται ότι θα είναι πολύ μικρή.
7.
Έχουμε κάνει πρόοδο στη μείωση των κινδύνων από σεισμούς και στη διάσωση
Περίπου το 90% των σεισμών παγκοσμίως συμβαίνει στον Δακτύλιο της Φωτιάς, την περιοχή γύρω από τον Ειρηνικό Ωκεανό που περνάει από μέρη όπως οι Φιλιππίνες, η Ιαπωνία, η Αλάσκα, η Καλιφόρνια, το Μεξικό και η Χιλή. Ο δακτύλιος φιλοξενεί επίσης τα τρία τέταρτα όλων των ενεργών ηφαιστείων.
Το Μεξικό αποτελεί μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωσης μελέτης και έρευνας. Βρίσκεται στην κορυφή τριών τεκτονικών πλακών, γεγονός που καθιστά όλη τη χώρα σεισμικά ενεργή. Το 1985, ένας σεισμός έπληξε την πρωτεύουσα, σκοτώνοντας περισσότερους από 10.000 ανθρώπους. Η Denolle εξηγεί ότι η γεωλογία της περιοχής είναι τέτοια που διοχετεύει τις δονήσεις από τις κοντινές περιοχές προς την Πόλη του Μεξικού, καθιστώντας οποιαδήποτε σεισμική δραστηριότητα απειλή.
Η μεξικανική πρωτεύουσα είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας πόλης των Αζτέκων, της Τενοτστιτλάν, ενός νησιού στη μέση μιας λίμνης. Ο ξηρός πυθμένας της λίμνης που αποτελεί σήμερα τα θεμέλια της σύγχρονης μητρόπολης ενισχύει τις σεισμικές δονήσεις. Ο σεισμός του 1985 ξεκίνησε πιο κοντά στην επιφάνεια και τα σεισμικά κύματα που παρήγαγε διέθεταν σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα μεταξύ κορυφών και κοιλάδων. Αυτή η δόνηση χαμηλής συχνότητας έκανε τους ουρανοξύστες να ταλαντεύονται, σύμφωνα με την Denolle. Και συμπληρώνει: «Οι πρόσφατοι σεισμοί ήταν βαθύτεροι, οπότε είχαν υψηλότερη συχνότητα».
Ο μεγαλύτερος παράγοντας για την πρόληψη των θανάτων από σεισμούς είναι οι οικοδομικοί κώδικες. Ο σχεδιασμός των κτιρίων έτσι ώστε να κινούνται μαζί με τη γη, ενώ παραμένουν όρθια, μπορεί να σώσει χιλιάδες ζωές, αλλά η εφαρμογή τους στην πράξη μπορεί να είναι δαπανηρή και συχνά γίνεται πολιτικό ζήτημα.
«Τελικά, αυτές οι πληροφορίες πρέπει να εφαρμοστούν, και μπορείτε να τις εφαρμόσετε σε μεγάλο βαθμό στις νέες κατασκευές», δηλώνει ο McCabe. «Το πιο δύσκολο πρόβλημα είναι τα υπάρχοντα κτίρια και το παλαιότερο απόθεμα».
Οι σεισμογενείς χώρες το γνωρίζουν καλά αυτό: η Ιαπωνία ήταν δυναμική όσον αφορά την τακτική ενημέρωση των οικοδομικών σχετικά με τους κανονισμούς αντοχής στους σεισμούς. Τα αναθεωρημένα πρότυπα τροφοδότησαν εν μέρει την οικοδομική έκρηξη της Ιαπωνίας παρά τη μείωση του πληθυσμού της.
Το Μεξικό έχει επίσης αυξήσει τις προϋποθέσεις για τις νέες κατασκευές. Οι νόμοι που τέθηκαν σε ισχύ μετά τον σεισμό του 1985 απαιτούσαν από τους κατασκευαστές να λαμβάνουν υπόψη τους το μαλακό έδαφος της λιμνοθάλασσας στην πρωτεύουσα και να αντέχουν κάποιον βαθμό μετακίνησης.
Εν τω μεταξύ, το Ιράν έχει αλλάξει επανειλημμένως τα εθνικά πρότυπα δόμησης για την ανθεκτικότητα στους σεισμούς. Και η Αλάσκα αναπτύσσει εδώ και χρόνια στρατηγικές μετριασμού των ζημιών από σεισμούς και σχέδια αντιμετώπισης.
Αλλά οι κώδικες δεν εφαρμόζονται πάντα, και οι νέοι κανόνες ισχύουν μόνο για τα νέα κτίρια. Ένα σχολείο που κατέρρευσε στον σεισμό του 2017 στην Πόλη του Μεξικού ήταν παλαιότερο κτίριο που δεν ήταν αντισεισμικό. Και επειδή οι πιο πρόσφατοι σεισμοί στο Μεξικό ταρακούνησαν το έδαφος με διαφορετικό τρόπο, ακόμη και ορισμένα από τα κτίρια που επέζησαν από τον σεισμό του 1985 κατέρρευσαν μετά τις δονήσεις του 2017.
Σε χώρες όπως το Ιράν, υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ του τρόπου κατασκευής των κτιρίων στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Περισσότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας ζει σε αγροτικές περιοχές, όπου τα σπίτια χτίζονται με παραδοσιακά υλικά, όπως τούβλα από λάσπη και πέτρα, και όχι με οπλισμένο σκυρόδεμα και χάλυβα. Αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο ο αριθμός των θυμάτων είναι τόσο υψηλός όταν οι σεισμοί πλήττουν απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.
Μεγαλύτεροι κίνδυνοι όμως απειλούν τις χώρες που δεν έχουν ξαναζήσει μεγάλο σεισμό στην πρόσφατη ιστορία τους και ως εκ τούτου δεν έχουν προετοιμαστεί γι' αυτούς ή δεν διαθέτουν τους πόρους για να το πράξουν. Η έλλειψη ενός ενιαίου οικοδομικού κώδικα οδήγησε σε περισσότερους από 150.000 θανάτους στην Αϊτή που προήλθαν από τον σεισμό των 7,0 βαθμών του 2010.
8.
Ο μεγάλος σεισμός θα έρθει πράγματι στις Ηνωμένες Πολιτείες (κάποια μέρα)
Ο πραγματικά μεγάλος σεισμός για τον οποίο ακούμε συνέχεια είναι αλήθεια. Το «New Yorker» κέρδισε βραβείο Πούλιτζερ το 2015 για το ρεπορτάζ του σχετικά με το ενδεχόμενο ενός τεράστιου σεισμού που θα συγκλονίσει τον βορειοδυτικό Ειρηνικό. «Η χειρότερη φυσική καταστροφή στην ιστορία της Βόρειας Αμερικής», η οποία θα επηρεάσει 7 εκατομμύρια ανθρώπους και θα καλύπτει περιοχή 140.000 τετραγωνικών μιλίων θα προέλθει από σεισμό που θα φτάσει σε μέγεθος μεταξύ 8,7 και 9,2 βαθμών. Μεγαλύτερο από τον μεγαλύτερο αναμενόμενο σεισμό από το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα, ο οποίος οι επιστήμονες αναμένουν ότι θα φτάσει στο μέγιστο μέγεθος 8,2 βαθμών.
Μεγάλοι σεισμοί αναμένονται επίσης στην Ιαπωνία, τη Νέα Ζηλανδία και άλλα μέρη του Δακτυλίου της Φωτιάς. Δεν ξέρουμε πότε θα μας ταρακουνήσουν, έχουμε απλώς μια πρόχειρη εκτίμηση του μέσου χρόνου που μεσολαβεί μεταξύ τους, ο οποίος αλλάζει από περιοχή σε περιοχή. «Μιλάμε για αυτό το σενάριο [του βορειοδυτικού Ειρηνικού] εδώ και δεκαετίες», λέει ο Beroza. «Δεν θα έλεγα ότι έχουμε καθυστερήσει, αλλά θα μπορούσε να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Είναι μια απειλή, την οποία ξεχνάμε επειδή δεν είχαμε σεισμό εκεί για αρκετό καιρό». «Αρκετός καιρός» σημαίνει περισσότερα από 300 χρόνια.
Έτσι, ενώ η Καλιφόρνια προετοιμάζεται εδώ και καιρό για μεγάλους σεισμούς με οικοδομικούς κανονισμούς και σχεδιασμό καταστροφών, ο βορειοδυτικός Ειρηνικός μπορεί να βρεθεί απροετοίμαστος, αν και η συντάκτρια του άρθρου του «New Yorker», Kathryn Schulz, παρείχε έναν χρήσιμο οδηγό προετοιμασίας.
Με στοιχεία από το VOX
