Εμπόλεμες ζώνες, πυρόπληκτες περιοχές, προσφυγικοί καταυλισμοί. Οι κίνδυνοι, οι φόβοι και οι ελπίδες. Φέτος, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συμπληρώνουν πενήντα χρόνια δράσης σε όλο τον πλανήτη. Όλo αυτό τo διάστημα βρίσκονται σε κάθε γωνιά της Γης για να παρέχουν ιατρική φροντίδα σε ανθρώπους αποκλεισμένους από την υγειονομική περίθαλψη, σε θύματα βίας, φυσικών καταστροφών ή ένοπλων συγκρούσεων.
Ιδρύθηκαν το 1971 από μια ομάδα γιατρών και δημοσιογράφων και σήμερα λειτουργούν είκοσι ένα τμήματα σε ισάριθμες χώρες. Περισσότεροι από 30.000 γιατροί, νοσηλευτές, ειδικοί ψυχικής υγείας, τεχνικοί και οικονομικοί διαχειριστές προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε προγράμματα ιατρικής και ανθρωπιστικής βοήθειας σε 70 και πλέον χώρες.
Φορώντας το χαρακτηριστικό λευκό γιλέκο της οργάνωσης είναι διαρκώς παρόντες σε όλες τις ανθρωπιστικές κρίσεις που ξεσπούν στον πλανήτη. Ο Τίμος Χαλιαμάλιας είναι ο Έλληνας πρόεδρός της και ως νοσηλευτής έχει κάνει αποστολές εκτός της χώρας, στο νότιο Σουδάν, στην Kεντροαφρικανική Δημοκρατία, αλλά και εντός.
Τον συνάντησα στο πλαίσιο της επετείου προκειμένου να μας περιγράψει το πολύπλευρο έργο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Ο ίδιος εντάχθηκε από πολύ νωρίς σε αυτούς, εκπληρώνοντας ένα παιδικό του όνειρο. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για την κλιματική κρίση, την πανδημία, το προσφυγικό και αφηγείται τις δυσκολίες στιγμές που έχει βιώσει, την ιστορία του αλλά και τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
Στην εποχή του διαδικτύου δεν θεωρώ ότι η αλληλεγγύη έχει καμφθεί αλλά ότι βρίσκει διαφορετικούς τρόπους να ανθεί. Το είδαμε αυτό και στις φωτιές του Αυγούστου, με την τεράστια κινητοποίηση του κόσμου μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
— Τι τίτλο θα δίνατε στην εποχή μας και γιατί;
Είναι μια εποχή πρωτόγνωρη, θα έλεγα. Την τελευταία διετία οι ανθρώπινες σχέσεις και οι αντοχές δοκιμάζονται έντονα. Η καθημερινότητά μας αλλάζει ραγδαία και βίαια. Ο φόβος και η ανησυχία για το μέλλον και την ευημερία των κοινωνιών μας κυριαρχούν και ο τρόπος με τον οποίο κινούμαστε έχει αλλάξει πλέον ριζικά. Η πανδημία του Covid-19 ανέδειξε για άλλη μια φορά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υγείας παντού στον κόσμο.
Σε αυτή την εποχή, η ρητορική του μίσους, η έλλειψη αλληλεγγύης προς τον αδύναμο και η στοχοποίηση της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας αποτελούν, δυστυχώς, κάτι σύνηθες για όλες τις ομάδες μας που δραστηριοποιούνται σε διάφορες περιοχές του κόσμου.
— Έχετε βρεθεί σε χώρες όπου οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στα εμβόλια, εν αντιθέσει με τον δυτικό κόσμο. Πώς το σχολιάζετε;
Είναι πραγματικά πολύ λυπηρό το 2021 η πρόσβαση σε εμβόλια και βασικά φάρμακα να είναι δυσχερής και κάποιες φορές αδύνατη για συνανθρώπους μας σε απομακρυσμένες και αδύναμες οικονομικά και κοινωνικά περιοχές του πλανήτη. Είναι συγκλονιστικό να συναντάς παιδιά που νοσούν και χάνουν τη μάχη εξαιτίας ασθενειών που θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί μέσω ενός εμβολίου.
Είναι καιρός να αναγνωρίσουμε ότι ο τρόπος που αναπτύσσονται και πωλούνται τα φάρμακα και τα εμβόλια σήμερα δεν εξασφαλίζει την πρόσβαση σε θεραπείες και προληπτικές αγωγές για όλους τους ανθρώπους παντού και σε προσιτές τιμές. Οι κυβερνήσεις και η ερευνητική κοινότητα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να προτείνουν γενναίες λύσεις για ένα παγκόσμιο πρόβλημα, διαφορετικά θα συνεχίσουν να χάνονται ανθρώπινες ζωές άδικα.
Τα τελευταία είκοσι και πλέον χρόνια οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα οργανώνουμε δράσεις και αναφορές στο πλαίσιο της Εκστρατείας για την Πρόσβαση σε Βασικά Φάρμακα που ξεκίνησε το 1999, καταγγέλλοντας πολιτικές που αποκλείουν πληθυσμούς από τη λήψη σύγχρονων, αποτελεσματικών και αναγκαίων θεραπειών. Προτείνουμε ενέργειες και τρόπους ώστε να προληφθούν εκατομμύρια θάνατοι ανά τον κόσμο.
— Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, διεθνώς, κλείνουν τα πενήντα τους χρόνια. Τι σηματοδοτεί αυτή η επέτειος;
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συμπληρώνουν φέτος πενήντα χρόνια διεθνούς δράσης στις μεγαλύτερες κρίσεις που σημάδεψαν τον πλανήτη. Σε εστίες πολέμου, σε χώρες που έχουν υποστεί φυσικές καταστροφές, σε περιοχές που μαστίζονται από επιδημίες. Εκεί που όλα δείχνουν να χάνονται, η ανθρώπινη ζωή θα είναι πάντα η υπέρτατη αξία. Σε κάθε σταθμό αυτής της πορείας χρόνων οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αφήνουν το δικό τους αποτύπωμα ιατρικής δράσης και αλληλεγγύης.
— Ποια η προσφορά της οργάνωσης όλα αυτά τα χρόνια;
Ως Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουμε καταφέρει να βρεθούμε σε κάθε γωνιά του πλανήτη και να είμαστε κοντά σε ανθρώπους που μας έχουν ανάγκη. Παρέχουμε υποστήριξη και βοήθεια σε ανθρώπους που πλήττονται από συρράξεις και εμφύλιες συγκρούσεις, φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές, σε θύματα βασανιστηρίων και ακραίων μορφών βίας. Βρισκόμαστε στο επίκεντρο επιδημιών και στηρίζουμε μετακινούμενους πληθυσμούς, ακολουθώντας την πορεία τους προς ασφαλή περιβάλλοντα, ενώ υποστηρίζουμε συστήματα υγείας υπό κατάρρευση.
Έχουμε εμβολιάσει εκατομμύρια παιδιά όλα αυτά τα χρόνια, ενώ έχουμε οργανώσει μαζικές εκστρατείες προληπτικής και θεραπευτικής αγωγής μέσω προγραμμάτων προαγωγής της υγείας και ενημέρωσης σε δύσκολα και απομονωμένα περιβάλλοντα. Έχουμε γίνει μάρτυρες καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποκλεισμού πληθυσμών από βασικές και αναγκαίες υπηρεσίες για τη διασφάλιση της καλής ψυχικής και σωματικής τους υγείας, γι’ αυτό έχουμε συντάξει αναφορές και έχουμε καταγγείλει πρακτικές και πολιτικές σε κυβερνήσεις και θεσμούς.
Η αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο ήταν και θα είναι πάντα το κίνητρό μας για την παροχή υπηρεσιών σε κάθε γωνιά του πλανήτη, όπου κρίνεται απαραίτητο. Η υποστήριξη των δωρητών της οργάνωσης σε όλο τον κόσμο μάς δίνει τη δυνατότητα της άμεσης απόκρισης σε κάθε ανάγκη και χάρη στους ανθρώπους που εδώ και πενήντα χρόνια μάς στηρίζουν έχουμε τη δυνατότητα της ανεξάρτητης και αποτελεσματικής παρέμβασης. Ό,τι έχουμε καταφέρει ως οργάνωση, λοιπόν, το οφείλουμε πρωτίστως στους υποστηρικτές μας αλλά και σε όσους έχουν βρεθεί ή πρόκειται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο πεδίο.
— Με ποιους τρόπους θεωρείτε ότι μπορούν οι ηγέτες να σταματήσουν την εντατικοποίηση των πολιτικών αποτροπής και περιορισμού; Άραγε θα δούμε κάποια στιγμή να αλλάζει το μοντέλο των hot spots στην Ε.Ε.;
Αρχικά, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι πρόκειται για μια καθαρά πολιτική απόφαση. Αυτήν τη στιγμή δυστυχώς δεν έχουμε ενδείξεις για τη διακοπή αυτής της πρακτικής, μια και η Ε.Ε. συνεχίζει την ίδια πολιτική της αποτροπής και του περιορισμού. Αυτό που έχει γίνει ξεκάθαρο τα τελευταία χρόνια και αποτυπώνεται, δυστυχώς, εξαιτίας των ζωών που χάνονται στην πορεία τους προς την Ευρώπη είναι ότι όσο κλείνουν τους δρόμους, τόσο πιο επικίνδυνες καθίστανται οι δίοδοι και οι ανθρώπινες απώλειες πολλαπλασιάζονται.
— Σε τι περιβάλλον μεγαλώσατε; Τι σας παρακίνησε να ενταχθείτε στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα;
Μεγάλωσα στο Περιστέρι, σε μια αστική, συνηθισμένη, πολύτεκνη οικογένεια. Η μητέρα μου, ως δωρήτρια του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, λάμβανε ανελλιπώς το περιοδικό της οργάνωσης, το οποίο και διάβαζα πολύ συχνά.
Μεγαλώνοντας, λοιπόν, άρχισα να παρακολουθώ περισσότερο τις δράσεις της οργάνωσης μέσω των ενημερωτικών εντύπων που έφταναν στο σπίτι μας και να φαντάζομαι τον εαυτό μου στο πεδίο ως μέλος της οργάνωσης, φορώντας το χαρακτηριστικό γιλέκο και «σώζοντας» τον κόσμο. Όσο κι αν ακούγεται σαν παιδικό όνειρο, μεγαλώνοντας άρχισα να σχεδιάζω και να στοχεύω στην εκπλήρωση αυτού του ονείρου.
Αποφάσισα να σπουδάσω Νοσηλευτική για να μπορέσω να βρεθώ σε χώρες της Αφρικής και να μπορέσω με τις γνώσεις και την εμπειρία μου να βοηθήσω όσους πραγματικά βρίσκονται σε ανάγκη.
Φυσικά, μέχρι να μπορέσω να βρεθώ στις αποστολές προσπάθησα να υποστηρίζω την οργάνωση με κάθε δυνατό τρόπο και να συμμετέχω σε κάθε δράση που μπορούσα. Έτσι βρέθηκα να τρέχω με το μπλουζάκι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε μαραθωνίους, να παρακολουθώ ημερίδες, συναντήσεις και δράσεις τους. Τελικά κατάφερα να εκπληρώσω τον στόχο μου, να εργαστώ με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στο νότιο Σουδάν, στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και στην Ελλάδα.
— Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα του εθελοντισμού στην περίοδο της τεχνολογικής επανάστασης;
Ο εθελοντισμός έχει να κάνει με την αλληλεγγύη που δείχνουμε στον συνάνθρωπό μας, στα ζώα και στο περιβάλλον, αλλά και με την ανάγκη μας να βοηθάμε. Στην εποχή του διαδικτύου δεν θεωρώ ότι η αλληλεγγύη έχει καμφθεί αλλά ότι βρίσκει διαφορετικούς τρόπους να ανθεί. Το είδαμε αυτό και στις φωτιές του Αυγούστου, με την τεράστια κινητοποίηση του κόσμου μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το βλέπουμε καθημερινά και στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα μέσα από τα λόγια στήριξης των δωρητών μας και των ανθρώπων που δηλώνουν έτοιμοι να φύγουν για μια αποστολή μαζί μας, με στόχο να βοηθήσουν όσους έχουν ανάγκη.
— Πιστεύετε ότι εξαιτίας της κλιματικής κρίσης θα αυξηθούν τα προσφυγικά ρεύματα; Τι είναι αυτό που σας ανησυχεί περισσότερο;
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία επιβαρύνουν ήδη πολλούς ανθρώπους στον πλανήτη. Σε πολλές χώρες όπου εργαζόμαστε εδώ και πενήντα χρόνια οι ομάδες μας ανταποκρίνονται σε καταστάσεις που συνδέονται με το μεταβαλλόμενο περιβάλλον και αναμένεται να γίνουν πιο σοβαρές με την πάροδο του χρόνου.
Αυτό περιλαμβάνει μολυσματικές ασθένειες, όπως η ελονοσία, ο δάγκειος πυρετός και η χολέρα, αποτέλεσμα της αλλαγής των προτύπων βροχόπτωσης και θερμοκρασίας, οι ζωονοσογόνες ασθένειες λόγω αυξημένης πίεσης στο περιβάλλον, τα ακραία καιρικά φαινόμενα (κυκλώνες και τυφώνες) και ο υποσιτισμός, που προκαλείται από την ξηρασία.
Η Σομαλία, για παράδειγμα, πλήττεται από έναν ασταθή κύκλο πλημμυρών, ξηρασίας και επιδημιών. Στον Νίγηρα οι μεταβαλλόμενες βροχοπτώσεις επηρεάζουν την παραγωγή τροφίμων και τις μολυσματικές ασθένειες όπως η ελονοσία. Στη Μαδαγασκάρη, μετά από τρία χρόνια συνεχούς ξηρασίας, οι άνθρωποι στα νοτιοανατολικά της χώρας αντιμετωπίζουν μία από τις χειρότερες επισιτιστικές κρίσεις που έχουν καταγραφεί στην περιοχή.
Συνεπώς, είμαστε εξαιρετικά ανήσυχοι για τις συνέπειες στην υγεία των ανθρώπων και δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στις αρνητικές επιπτώσεις των σημερινών και μελλοντικών κλιματικών αλλαγών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αντιμετωπίζουμε μια τεράστια και άνευ προηγουμένου κρίση.
— Πείτε μου μια εικόνα που δεν θα ξεχάσετε ποτέ.
Νομίζω ότι η πιο έντονη εικόνα για μένα ήταν η στιγμή που η μητέρα ενός παιδιού, το οποίο τελικά δεν τα κατάφερε, επέστρεψε στο νοσοκομείο στο νότιο Σουδάν, έχοντας περπατήσει επί τρεις μέρες, για να μας φέρει δώρα και κεράσματα για την προσπάθεια που είχαμε καταβάλει να σώσουμε τον γιο της. Αδιανόητη εικόνα να βλέπεις μια μητέρα που πενθεί να διανύει μια τέτοια απόσταση για να πει ένα ειλικρινές, δυνατό, αξέχαστο «ευχαριστώ».
— Ποια είναι η πιο δύσκολη στιγμή που έχετε ζήσει;
Νομίζω ότι όταν βρίσκομαι στο πεδίο κάθε στιγμή είναι μοναδική και κρύβει τις δικές της δυσκολίες. Θυμάμαι αμέτρητες φορές την αγωνία και τον αγώνα δρόμου που κάνω για να φτάσω από τη βάση της ομάδας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο νοσοκομείο, όταν κάτι πάει στραβά κι ένας ασθενής με χρειάζεται άμεσα. Αυτή η αγωνία να φτάσεις γρήγορα και να προλάβεις να σώσεις μια ανθρώπινη ζωή είναι πάντα έντονη και μου έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτομαι τις αποστολές.
— Τι έχετε μάθει, προσωπικά, μέσα από τις αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα;
Έχω αναγνωρίσει την αξία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας. Έχω δεχτεί την ικανοποίηση που απλές, καθημερινές πράξεις μπορούν να δώσουν σ’ εμάς και τους γύρω μας. Έχω δει την αποτελεσματικότητα της αλληλεγγύης. Φυσικά, έχω έρθει αντιμέτωπος με τα όριά μου, έχω ανακαλύψει τις δυσκολίες και ελλείψεις μου σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο και έχω μάθει να βρίσκω αποτελεσματικούς τρόπους για τη βελτίωσή μου ως ατόμου αλλά και ως επαγγελματία.
Μέσα από τις αποστολές μου με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα έχω μάθει να μοιράζομαι γνώσεις και εμπειρίες με ανθρώπους διαφορετικής κουλτούρας, νοοτροπίας και ιδιοσυγκρασίας με στόχο τη μείωση της θνησιμότητας και τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας σε κάθε περιβάλλον και σε κάθε περιοχή.
— Κάθε φορά που φοράτε το λευκό γιλέκο της οργάνωσης ποιες σκέψεις κάνετε;
Νιώθω μια δύναμη και ταυτόχρονα μια ευθύνη για όσα θα μπορέσω ή δεν θα μπορέσω να κάνω. Σκέφτομαι την πρόκληση του να φανώ αντάξιος των προσδοκιών και να μπορέσω να βοηθήσω πραγματικά κάποιους συνανθρώπους μου. Είναι απίστευτο το αίσθημα του ανήκειν που με διακατέχει όταν φοράω το γιλέκο. Νιώθω τη δύναμη που σου δίνει η ομάδα και το γιλέκο σε κάνει αυτομάτως μέλος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Μέλος μια ομάδας ανθρώπων με τόσο διαφορετικά γνωρίσματα και βιώματα που μάχονται για έναν κοινό στόχο, την παροχή ιατρικής βοήθειας.
Ακόμα, για μένα το γιλέκο σηματοδοτεί την εκπλήρωση ενός μεγάλου στόχου ζωής, κάτι που με κάνει να αισθάνομαι πιο γεμάτος και αισιόδοξος για όσα θα ακολουθήσουν σε κάθε αποστολή και εν γένει στο μέλλον.
— Τι σημαίνει για έναν άνθρωπο να εξοικειώνεται με εικόνες νεκρών παιδιών;
Ποτέ και κανείς, νομίζω, δεν μπορεί να εξοικειωθεί με την εικόνα ενός νεκρού παιδιού. Ένα παιδί που φεύγει σηματοδοτεί για μένα μια τεράστια αποτυχία όλων εμάς των ενηλίκων. Είναι πάντα σοκαριστικό να χάνεται ένα παιδί, να σβήσει σιγά σιγά η φλόγα της ελπίδας.
Όμως αυτό που πάντα σκέφτομαι με αφορμή μια τόσο οδυνηρή απώλεια είναι το γιατί και το πώς δεν θα ξαναχρειαστεί να θρηνήσω τον χαμό ενός παιδιού. Τι κάνουμε στραβά; Τι δεν προσέξαμε και φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Τι πρέπει εγώ να κάνω; Πώς μπορώ εγώ να σώσω το παιδί στο διπλανό κρεβάτι; Πάντα η κινητήριος δύναμη για να προχωρήσω είναι ο θυμός μου για τη δική μας αποτυχία και η έντονη επιθυμία μου κάθε απώλεια είναι η τελευταία.
— Ποιος είναι ο μεγαλύτερός σας φόβος;
Η μοναξιά. Το να υπάρχουν άνθρωποι στο περιθώριο χωρίς καμιά υποστήριξη και βοήθεια, οι οποίοι μάχονται για τη ζωή τους μόνοι, χωρίς κανέναν σύμμαχο και υποστηρικτή. Δεν με φοβίζει το να μείνω μόνος, με φοβίζει η ιδέα να πορευόμαστε μόνοι μας, χωρίς βοήθεια. Με φοβίζει να σκέφτομαι ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται για μένα και παράλληλα εγώ δεν ενδιαφέρομαι για τον διπλανό μου. Αυτού του είδους η μοναξιά είναι ο φόβος και η ανησυχία μου.
— Τι σημαίνουν για εσάς οι λέξεις «ευχαριστώ» και «βοήθεια»;
Δύο πολύ δύσκολες λέξεις. Δύο λέξεις που για μένα αποκτούν άλλη βαρύτητα κάθε φορά που φροντίζω έναν ασθενή, που επικοινωνώ με έναν συνοδό, που συνεργάζομαι με έναν συνάδελφο για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος.
Δύο λέξεις, όμως, που έχουν χαραχτεί στο μυαλό μου και έχουν αποκτήσει άλλο νόημα, μετά τις αποστολές μου με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Και νομίζω ότι πραγματικά δεν μπορώ να βρω διαφορετικό τρόπο για να σας πω τι σημαίνει «ευχαριστώ» και «βοήθεια» από το να σας περιγράψω δύο έντονες στιγμές από αποστολές μου.
Είναι Δευτέρα πρωί, τέλη Σεπτεμβρίου του 2013, στο Μαλακάλ, στο νότιο Σουδάν, με τη θερμοκρασία γύρω στους 40 βαθμούς και όλοι στην ομάδα είμαστε έτοιμοι για την πολυπόθητη μετακόμιση στο ολοκαίνουριο νοσοκομείο που η οργάνωση κατασκεύασε στον καταυλισμό των εκτοπισμένων πληθυσμών της περιοχής. Η προετοιμασία της μεταφοράς των ασθενών είναι προσεκτικά σχεδιασμένη εδώ και μέρες και η ώρα της υλοποίησης έχει φτάσει.
Αναχωρούμε από το παλιό, προσωρινό, καυτό νοσοκομείο (η θερμοκρασία στο εσωτερικό έφτανε μέχρι και τους 50 βαθμούς Κελσίου) με τους πρώτους ασθενείς μέσα στο όχημα, κυρίως παιδιά, μαζί με τις μαμάδες τους, αλλά και γυναίκες μόνες. Το όχημα σταματάει έξω ακριβώς από την πόρτα του καινούργιου νοσοκομείου και σπεύδω να δω αν όλα είναι έτοιμα για τους πρώτους ασθενείς.
Προχωρώ στο εσωτερικό βιαστικά, μα οι φωνές των μανάδων, των παιδιών και του προσωπικού με κάνουν να ανατριχιάσω και αυτομάτως να γυρίσω προς το μέρος τους. Ακούγονταν ιαχές και τραγούδια. Ήταν η ευγνωμοσύνη όλων γι’ αυτό που αντίκριζαν. Η χαρά τους που κάτι μεγάλο, καθαρό, πιο δροσερό είχε κατασκευαστεί γι’ αυτούς. Ασθενείς, μικρά παιδιά, κουρασμένες γυναίκες, εξέφραζαν αυτό που οι λέξεις είναι δύσκολο να διατυπώσουν. Κάθε φορά, όταν το «ευχαριστώ» λέγεται δύσκολα, θυμάμαι αυτήν τη σκηνή. Μια σκηνή ανείπωτης χαράς σε έναν χώρο δυστυχίας, πόνου, προσμονής. Σε ένα νοσοκομείο ενός καταυλισμού.
Στο κτίριο της Παιδιατρικής στο νοσοκομείο του Kabo της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας νοσηλεύεται εδώ και δύο μήνες ο Adamou, ένα παιδί δύο ετών με συμπτώματα φυματίωσης, υποσιτισμένο και απώλεια συνείδησης. Πάντα δίπλα του η μητέρα του. Ο Adamou είναι το τέταρτο παιδί της οικογένειας, η οποία ζει σε μια περιοχή περίπου 60 χλμ. από την περιοχή. Η μητέρα, έχοντας χάσει πια τις ελπίδες της και αγωνιώντας για την τύχη των άλλων παιδιών, προτείνει να πάρει εξιτήριο ο Adamou και να γυρίσουν πίσω στην οικογένεια.
Επί μία εβδομάδα επιμένει στην απόφασή της, παρά τις όποιες προσπάθειές μας να την πείσουμε ότι ο Adamou μπορεί να παλέψει για τη ζωή του. Κάθε απόγευμα, πριν από το τέλος της βάρδιας, περνάω από τον θάλαμο και η μητέρα με εκλιπαρεί με ένα βλέμμα για το εξιτήριο, για μια σύμφωνη γνώμη που θα σημάνει την επανασύνδεση της οικογένειας.
Ένα απόγευμα, με τη βοήθεια ενός μεταφραστή, συζητάω ξανά μαζί της. Ο Adamou δείχνει σημάδια βελτίωσης, ο πυρετός έχει υποχωρήσει, το παιδί κερδίζει βάρος. Της προτείνω μια μικρή έξοδο την επόμενη μέρα με το όχημα της οργάνωσης. Μπορεί να επισκεφτεί την οικογένειά της και να επιστρέψει το απόγευμα. Εγώ και το προσωπικό θα μείνουμε με τον Adamou, μέχρι να γυρίσει. Το σκέφτεται, είναι δύσκολη τελικά η απόφαση. Η νοσταλγία για τα άλλα παιδιά, η κούραση της συνεχούς παρουσίας στο νοσοκομείο, η υποστήριξή μας την κάνουν να αποδεχτεί την πρόταση.
Η μητέρα φεύγει πρωί πρωί κι αν κάποια στιγμή η αμφιβολία για το αν θα επιστρέψει ήταν έντονη, η εμφάνισή της το απόγευμα μάς υπενθυμίζει την ψυχή και τη δύναμη της μάνας. Με ένα πλατύ χαμόγελο μας ευχαριστεί που τη βοηθήσαμε και παίρνει αμέσως τη θέση της στο προσκεφάλι του Adamou. Παραμένει δίπλα του, υπομένοντας πολλά κι ελπίζοντας ότι η επόμενη επιστροφή στο σπίτι θα είναι με τον Adamou αγκαλιά.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Η υγεία, σωματική και ψυχική, αποτελεί το σημαντικότερο αγαθό που επιζητώ για μένα αλλά και για όλους μας. Νομίζω ότι όταν κάποιος είναι υγιής μπορεί να ονειρευτεί, να σχεδιάσει, να προσπαθήσει για την πραγματοποίηση οποιουδήποτε στόχου. Το δικαίωμα στην πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας και πρόληψης της υγείας είναι αδιαπραγμάτευτο για μένα. Και επειδή η υγεία μας είναι αρκετά εύθραυστη, το να ζούμε το τώρα είναι πράγματι αναγκαίο.
