Ένα ογκώδες πολεμικό πλοίο που αγκυροβόλησε για λογαριασμό της Δανίας σε παγωμένο αλιευτικό λιμάνι της Γροιλανδίας υποτίθεται ότι λειτουργεί ως υπενθύμιση του ρόλου της μικρής σκανδιναβικής χώρας στην προστασία των αρκτικών θαλασσών στην κορυφή της Βόρειας Αμερικής.
Αλλά πέρυσι το ναυτικό της Δανίας έκανε μια ντροπιαστική παραδοχή για τη Γροιλανδία. Μέχρι πρόσφατα, το πυροβόλο των 76 χιλιοστών στο μπροστινό κατάστρωμα του περιπολικού σκάφους, που είναι τώρα στη Γροιλανδία, ήταν σε μεγάλο βαθμό μόνο για επίδειξη. Για περίπου μια δεκαετία, δεν διέθετε σύστημα στόχευσης. Μπορούσε να πυροβολήσει, αλλά δυσκολευόταν να πετύχει οτιδήποτε.
Ο υπόλοιπος στόλος των επτά σκαφών της Δανικής Κοινής Διοίκησης Αρκτικής δεν ήταν επίσης σε καλή κατάσταση. Τέσσερις μεγαλύτερες δανικές φρεγάτες που περιπολούν στα ύδατα ανοικτά της Γροιλανδίας είναι ηλικίας άνω των τριών δεκαετιών και χαλάνε συχνά. Για να μειώσουν το κόστος συντήρησης, οι Δανοί αφαίρεσαν τα συστήματα σόναρ εντοπισμού υποβρυχίων, αφήνοντάς τις τόσο απογυμνωμένες από όπλα και αισθητήρες που πρώην διοικητές του δανικού ναυτικού αμφιβάλλουν ότι μπορούν από τεχνικής άποψης να θεωρούνται πολεμικά πλοία, κατά τα πρότυπα του ΝΑΤΟ.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αγοράσουν τη Γροιλανδία - ένα αυτόνομο έδαφος που ελέγχεται από τη Δανία - για λόγους εθνικής ασφάλειας. «Υπάρχουν ρωσικά σκάφη παντού, κινεζικά σκάφη παντού, πολεμικά πλοία, και δεν μπορούν να τα συντηρήσουν», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα. Τη Δευτέρα, το υπουργείο Άμυνας της Δανίας ανακοίνωσε ένα πακέτο ύψους 1,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αναβάθμιση της άμυνας της Γροιλανδίας, καθώς προσπαθεί να κατευνάσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Τα χρήματα θα δαπανηθούν σε μεγάλο βαθμό για την αντικατάσταση τεσσάρων γερασμένων φρεγατών με τρία νεότερα πλοία.
Η Γροιλανδία χρησιμεύει ως στρατηγικά σημαντικό πλεονεκτικό σημείο για την άμυνα των ΗΠΑ. Εάν η Ρωσία εκτόξευε βαλλιστικό πύραυλο προς τη Βόρεια Αμερική, αυτός πιθανότατα θα περνούσε πάνω από την Αρκτική και τη Γροιλανδία, διανύοντας την αμεσότερη πορεία μεταξύ των δύο χωρών. Οι θάλασσες ανατολικά της Γροιλανδίας αποτελούν ορμητήριο για ένα παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι μεταξύ δυτικών και ρωσικών υποβρυχίων. «Το κρίσιμο πλεονέκτημα της Γροιλανδίας όσο αφορά τη στρατηγική της σημασία είναι η γεωγραφία της. Κυριολεκτικά φυλάει τις βόρειες προσβάσεις στον Ατλαντικό Ωκεανό», δήλωσε ο απόστρατος ναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ Τζέιμς Σταυρίδης, πρώην ανώτατος συμμαχικός διοικητής στο ΝΑΤΟ. Ο ίδιος αποκαλεί τη Γροιλανδία «απόλυτο άξονα του ΝΑΤΟ στην άμυνα του ανθυποβρυχιακού πολέμου, καθώς και στην έγκαιρη από αέρος προειδοποίηση».
Οι ΗΠΑ διαθέτουν βάση στη βορειοδυτική Γροιλανδία για τον εντοπισμό εισερχόμενων πυραύλων. Δανοί αξιωματούχοι, ωστόσο, λένε ότι υπάρχει ένα τυφλό σημείο κατά μήκος της ανατολικής Γροιλανδίας. Εάν τα ρωσικά βομβαρδιστικά εκτοξεύονταν απαρατήρητα από μια βάση στην Αρκτική, «θα μπορούσαν να πετάξουν κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Γροιλανδίας χωρίς να γίνουν αντιληπτά», δήλωσε ο Γενς Βέντσελ αναλυτής του Nordic Defence Analysis. Το ίδιο θα ίσχυε πιθανότατα και για τα ρωσικά υποβρύχια που κατευθύνονται στον Ατλαντικό Ωκεανό. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η υποθαλάσσια επιτήρηση του ΝΑΤΟ στα ύδατα γύρω από τη Γροιλανδία και την Ισλανδία έχει μειωθεί, ενώ η μυστικότητα των υποβρυχίων έχει αυξηθεί. «Υπάρχει δικαιολογημένος λόγος ανησυχίας», δήλωσε ο Βέντσελ.
Η Κοινή Διοίκηση Αρκτικής της Δανίας, το τμήμα του δανικού στρατού που επικεντρώνεται στη Γροιλανδία, αρνήθηκε να σχολιάσει τους πόρους που έχει αφιερώσει για την υπεράσπιση του νησιού. Αναλυτές δήλωσαν ότι η διοίκηση, εκτός από τα επτά πλοία, περιλαμβάνει λιγότερο από 150 στρατιωτικούς, μια μονάδα περίπου δώδεκα επίλεκτων στρατιωτών σε έλκηθρα που έλκονται από σκύλους, ελικόπτερα και ένα αεροπλάνο επιτήρησης Challenger. Η δύναμη είναι επιφορτισμένη με την υπεράσπιση μιας αραιοκατοικημένης χώρας που είναι ελαφρώς μεγαλύτερη από το Μεξικό και έχει σχεδόν 30.000 μίλια άγριας ακτογραμμής. Το ΝΑΤΟ, του οποίου η Δανία είναι ιδρυτικό μέλος, λέει ότι τα αμυντικά του σχέδια και τα σημεία αναφοράς για το τι πρέπει να μπορεί να επιτύχει ο στρατός κάθε μέλους είναι απόρρητα. «Παραμελήσαμε για πολλά χρόνια να κάνουμε τις απαραίτητες επενδύσεις σε πλοία και αεροσκάφη που θα βοηθήσουν στην παρακολούθηση του βασιλείου μας και γι' αυτό προσπαθούμε τώρα να κάνουμε κάτι», δήλωσε αυτόν τον μήνα ο υπουργός Άμυνας της Δανίας Τροελς Λουντ Πόουλσεν.
Τον Δεκέμβριο, λίγες ώρες αφότου ο Τραμπ δήλωσε ότι ήθελε τη Γροιλανδία, ο Πούλσεν δεσμεύτηκε να αγοράσει δύο νέα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεγάλου βεληνεκούς και δύο επιπλέον ομάδες σκύλων και να αναβαθμίσει ένα από τα τρία κύρια πολιτικά αεροδρόμια της Γροιλανδίας ώστε να μπορεί να εξυπηρετεί μαχητικά αεροσκάφη F-35 αμερικανικής κατασκευής. Οι τέσσερις γερασμένες φρεγάτες που περιπολούν στη Γροιλανδία θα αντικατασταθούν με τρία νεότερα μοντέλα. Τα συστήματα στόχευσης στα σκάφη της κλάσης Knud-Rasmussen έχουν πλέον εγκατασταθεί -αφού το Danish Broadcasting Corporation ανέφερε πέρυσι την απουσία τεχνολογίας, φέρνοντας σε δύσκολη θέση το ναυτικό της Δανίας. Ο υπουργός Άμυνας Poulsen δήλωσε ότι η χρονική στιγμή της ανακοίνωσης των δαπανών του ήταν μια "ειρωνεία της μοίρας". Τη Δευτέρα, η δανική κυβέρνηση δήλωσε ότι η χρηματοδότηση για τις αναβαθμίσεις ήταν εξασφαλισμένη και ότι περισσότερα χρήματα θα διατεθούν πιθανότατα αργότερα φέτος.
Ο Τραμπ φάνηκε να απορρίπτει αυτές τις προσπάθειες μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Air Force One το περασμένο Σαββατοκύριακο. «Έβαλαν δύο έλκηθρα σκύλων εκεί πριν από δύο εβδομάδες», είπε. «Μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, η Δανία μείωσε τη χρηματοδότηση των ενόπλων δυνάμεών της. Αργεί να τις αναδομήσει». Το 2014, όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία από την Ουκρανία, οι στρατιωτικές δαπάνες της Δανίας ως ποσοστό της συνολικής παραγωγής της οικονομίας της ήταν 1,4%. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η κυβέρνηση το αύξησε στο 2,4% πέρυσι. Τώρα ο στρατός της Δανίας έχει πιεστεί καθώς προσπαθεί να ανασυγκροτηθεί στην Ευρώπη και την Αρκτική.
Η Κοινή Αρκτική Διοίκηση της Δανίας έχει συσταθεί για να επικεντρωθεί στη θαλάσσια έρευνα και διάσωση και στην παράδοση ιατρικών προμηθειών στις απομακρυσμένες κοινότητες της Γροιλανδίας και όχι σε έναν αγώνα εξουσίας, δήλωσε ο Henrik Ryberg, ο οποίος μέχρι πριν από λίγους μήνες ήταν ο αρχηγός του ναυτικού της Δανίας. «Υπάρχουν βελτιώσεις, αλλά φυσικά χρειάζεται πολύς χρόνος για την απόκτηση εξοπλισμού τώρα», είπε. «Αν ακούσετε τι λέει η Δανία - η αυτοκριτική τους - λένε ότι δεν έχουν επενδύσει επαρκώς για τη Γροιλανδία και ότι πρέπει να κάνουν περισσότερα», δήλωσε ο απόστρατος στρατηγός της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ Φίλιπ Μπρίνλαβ, πρώην ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ.
Το 1951, η Δανία και οι ΗΠΑ υπέγραψαν συνθήκη που έδινε στην Αμερική το δικαίωμα να διατηρεί στρατιωτική παρουσία στη Γροιλανδία για την υπεράσπισή της. Η συμφωνία αυτή δίνει στις ΗΠΑ το δικαίωμα να επεκτείνουν την παρουσία τους στη Γροιλανδία εάν το επιθυμούν, ανέφεραν αναλυτές. Δανοί και Γροιλανδοί πολιτικοί λένε ότι αυτή θα ήταν η πιο απλή οδός που θα μπορούσε να εξεταστεί εάν οι ΗΠΑ ανησυχούσαν για την ασφάλεια της Αρκτικής. «Το να πείσουμε τους Δανούς να τοποθετήσουν την αεράμυνα βαλλιστικών πυραύλων σε πλοία που θα βρίσκονται στην ανατολική ακτογραμμή της Γροιλανδίας, θα μπορούσε να είναι μια αποτελεσματική και σχετικά φθηνή ικανότητα που θα συμβάλει επίσης στην άμυνα της αμερικανικής ηπείρου», δήλωσε ο υποναύαρχος Νιλς Γουάνγκ, απόστρατος επικεφαλής του ναυτικού της Δανίας. Άλλες λύσεις θα ήταν να βοηθήσουν οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ να εκτελούν τακτικές περιπολίες εναέριας επιτήρησης πάνω από την ανατολική Γροιλανδία για να σχηματίσουν μια σαφέστερη εικόνα των πιθανών απειλών.
Ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που εκφράζει ενδιαφέρον για τη Γροιλανδία. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι Ναζί εισέβαλαν στη Δανία, η Γροιλανδία έγινε de facto προτεκτοράτο των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Χάρι Σ. Τρούμαν προσφέρθηκε να αγοράσει το νησί από τη Δανία έναντι 100 εκατομμυρίων δολαρίων το 1946. Οι Δανοί απέρριψαν την προσφορά των ΗΠΑ, αλλά υπέγραψαν το σύμφωνο ασφαλείας που δίνει στις ΗΠΑ το δικαίωμα να κατασκευάσουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις εκεί.
Τη δεκαετία του 1950, οι ΗΠΑ έβαλαν τα δυνατά τους στη Γροιλανδία. Περισσότεροι από 12.000 εργάτες στάλθηκαν στα βορειοδυτικά του νησιού για να κατασκευάσουν τη διαστημική βάση Pituffik, η οποία ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη βάση των ΗΠΑ εκείνη την εποχή. Σήμερα, στεγάζει ένα κρίσιμο τμήμα του συστήματος των ΗΠΑ για έγκαιρη προειδοποίηση για βαλλιστικούς πυραύλους, στο πλαίσιο της Διαστημικής Δύναμης.
Μετά την υποχώρηση του Ψυχρού Πολέμου, η στρατιωτική σημασία της Γροιλανδίας μειώθηκε. Το κοινοβούλιο της Γροιλανδίας, το οποίο ελέγχει τις περισσότερες εσωτερικές υποθέσεις, ήταν απρόθυμο να δει μια μεγάλη στρατιωτική ανάπτυξη στο νησί, φοβούμενο ότι θα μπορούσε να το μετατρέψει σε ζώνη συγκρούσεων. Το ΝΑΤΟ δεν απαιτεί από τη Δανία να διεξάγει επιτήρηση της Αρκτικής, δήλωσε ο Ράιμπεργκ. Το νησί θεωρείται επίσης σε μεγάλο βαθμό απροσπέλαστο λόγω του εδάφους του με τους παγετώνες και τα φιόρδ, του υποθερμικού κλίματος και της έλλειψης δρόμων που να συνδέουν τους διάφορους οικισμούς του.
Αλλά πέρυσι η στρατηγική του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας για την Αρκτική εξέφρασε αρκετές ανησυχίες, μεταξύ άλλων ότι η Ρωσία ανακαινίζει στρατιωτικές εγκαταστάσεις της σοβιετικής εποχής στην Αρκτική και διεξάγει στρατιωτικές ασκήσεις μαζί με τον κινεζικό στρατό. Το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής προσελκύει την προσοχή της Κίνας, καθώς εξετάζει τους φυσικούς πόρους της Γροιλανδίας και τις νέες πλωτές οδούς για την επιτάχυνση του εμπορίου μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
