Τον Αύγουστο του 2020 ο πλανήτης έστρεψε με τρόμο το βλέμμα σε μια έκρηξη – τέρας που ισοπέδωσε τη Βηρυτό. Για μέρες τα ρεπορτάζ κατέγραφαν την απόλυτη φρίκη, τον ανθρώπινο πόνο, ιστορίες ζωής και θανάτου μέσα από τα χαλάσματα, εικόνες μιας διαλυμένης πρωτεύουσας και μιας χώρας που διαλύθηκε κατά το ήμισυ. Και μετά σιωπή. Οι μηχανισμοί λήθης κατάπιαν και αυτή τη μεγάλη, ανεπανάληπτα τραγική είδηση, και οι Λιβανέζοι έμειναν μόνοι και άστεγοι, με ελάχιστη διεθνή βοήθεια να προσπαθούν να πατήσουν στα πόδια τους. Ουδείς ασχολείται με τον Λίβανο πια.
Όμως, η χώρα, ήδη πριν από την έκρηξη, βίωνε μία από τις πιο τρομακτικές κρίσεις στην ιστορία της. Είχαν προηγηθεί δεκαετίες ολόκληρες πολιτικής παλινωδίας. Πολιτικής και οικονομικής κρίσης. Η έκρηξη, λένε, όσοι ζουν από μέσα τα επίχειρά της, ήταν απλώς η ταφόπλακα. Στη χώρα και στα όνειρα της νέας γενιάς.
Με την προηγούμενη κυβέρνηση να είχε παραιτηθεί στα τέλη του 2019, μετά από μήνες βίαιων διαδηλώσεων, με το νόμισμα του Λιβάνου σε ελεύθερη πτώση, με τις τιμές των τροφίμων να αυξάνονται καθημερινά (θυμίζοντας λίγο την κατάσταση στη Βενεζουέλα) και με τον κορονοϊό να σαρώνει τη χώρα, όπως και όλον τον πλανήτη, τα σενάρια για το μέλλον του Λιβάνου είναι μόνο δυσοίωνα.
Στην παρούσα φάση, σχεδόν 10 μήνες από τη φονική έκρηξη της 4ης Αυγούστου, δεν υπάρχει πολίτης του Λιβάνου που να μην πιστεύει ότι αυτό το γεγονός, δεν ήταν παρά ακόμη ένα σύμβολο πολιτικής αποτυχίας.
«Πρακτικά, αυτή η έκρηξη ήταν η συσσώρευση της διαφθοράς εδώ και δεκαετίες στη χώρα μου, που εξερράγη, ανατινάζοντας τις ζωές όλων», λέει ο Χουσεΐν Άχι, δικηγόρος και ακτιβιστής.
«Πρακτικά, αυτή η έκρηξη ήταν η συσσώρευση της διαφθοράς εδώ και δεκαετίες στη χώρα μου, που εξερράγη, ανατινάζοντας τις ζωές όλων», λέει ο Χουσεΐν Άχι, δικηγόρος και ακτιβιστής. Αυτή τη στιγμή παλεύει κυριολεκτικά με την υπόθεση της ζωής του, να κάνει, δηλαδή, ό,τι μπορεί όχι απλώς για να μην αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη χώρα, όπως τόσοι άλλοι νέοι κάνουν εδώ και μήνες. Αλλά για να γίνει ένας από τους πόλους κουράγιου και έμπρακτης βοήθειας που θα ξαναστήσουν τη χώρα στα πόδια της.
Με περισσότερους από 207 νεκρούς, 6.000 τραυματίες, 300.000 αστέγους, άπειρες παράπλευρες απώλειες στον τομέα των επιχειρήσεων και της αγοράς και οικονομική ζημία ύψους 15 δις δολαρίων, Χουσεΐν και η Νουρ Μπασάμ, η μνηστή του, αγωνίζονται από πέρσι το φθινόπωρο τόσο για τη σίτιση και τη στέγαση των συμπολιτών τους, όσο και για την αλλαγή πολιτικής σκέψης που θα επιτρέψει στη χώρα να βγει από τη μεγαλύτερη κρίση της τελευταίας 30ετίας.
Το ζευγάρι έχει δημιουργήσει την οργάνωση "Min Tishreen", που στην αρχή ξεκίνησε ως κέντρο βοήθειας, διανομής τροφίμων και φαρμάκων και ανεύρεσης στέγης σε χιλιάδες ανθρώπους που ξαφνικά είδαν τα σπίτια τους να γίνονται σκόνη και χαλάσματα.
Όμως, αυτό δεν αρκεί, λένε οι δύο νέοι.
«Πρακτικά, αυτή η έκρηξη ήταν η συσσώρευση της διαφθοράς εδώ και δεκαετίες στη χώρα μου, που εξερράγη, ανατινάζοντας τις ζωές όλων μας. Ωστόσο, οι δομές μας, ο πυρήνας μας, ως κοινωνία, είχε καταρρεύσει προ πολλού», λέει ο νεαρός και δικηγόρος.
Και δυστυχώς, λέει την αλήθεια. Σχεδόν δυο ώρες μετά την έκρηξη, νεκροί κείτονταν παντού στην πρωτεύουσα και η κυβέρνηση απουσίαζε απ’ όλον αυτόν τον πόνο. «Κανείς δεν θα ερχόταν να συλλέξει όλους αυτούς τους νεκρούς, αν δεν το κάναμε εμείς. Κανείς δεν θα έψαχνε στα χαλάσματα για επιζώντες που έπρεπε να μεταφερθούν στο νοσοκομείο. Μαζί με τη Νουρ τότε συστήσαμε μία ομάδα ξεκινήσαμε να κάνουμε αυτό που όφειλε να κάνει η πολιτεία. Και μετά ήρθαν οι εθελοντές», εξηγεί.
Όπως γίνεται σε σαφές, με εθελοντές και πολίτες που πήραν την κατάσταση στα χέρια τους, άρχισε να λειτουργεί το πρώτο δίκτυο αλληλοβοήθειας.
Η Νουρ έχοντας δουλέψει για καιρό στον τομέα του Περιβάλλοντος, γνώριζε πολύ καλά, ότι το Κράτος είναι απόν, όταν οι πολίτες καλούν σε βοήθεια.
«Δουλεύουμε πολλές ώρες, φροντίζουμε για τα πάντα, όμως ξέρουμε ότι για να ζήσεις στον Λίβανο, πρέπει να ξέρεις να φροντίζεις μόνος σου τον εαυτό σου. Επειδή είμαστε σε μόνιμη επαγρύπνηση, αυτό δεν προλαβαίνουμε να το σκεφτούμε πια. Όμως, είναι απίστευτα οδυνηρό να το συνειδητοποιείς, τις ελάχιστες στιγμές που ηρεμείς. Είναι τραγικό να νιώθεις τόσο μόνος, με μία πολιτική ελίτ που δεν έχει απολύτως τίποτα να σου προσφέρει τη στιγμή που έχεις τη μεγαλύτερη ανάγκη», λέει.
Είναι τέτοιο το μέγεθος τη διαφθοράς στον Λίβανο που το ζευγάρι έπρεπε να δημιουργήσει ακόμη και μία ομάδα εποπτείας και περιφρούρησης για το πού ακριβώς θα καταλήξει η διεθνής οικονομική βοήθεια για τους πολίτες και όχι στα χέρια των πολιτικών και των άπειρων οργανώσεων τους.
«Εκείνο που πρέπει να ξέρεις για τον Λίβανο, είναι ότι εδώ δεν υπάρχει μία ενιαία κοινωνία. Υπάρχουν τρεις μικρές κοινωνικές ομάδες, το μίσος των οποίων για τους άλλους, ταΐζεται με μαεστρία από τους πολιτικούς, γιατί έτσι τους συμφέρει. Υπάρχουν Χριστιανοί, Σουνίτες και Σιίτες. Για κάθε μια από αυτές τις ομάδες οι άλλοι είναι οι «εχθροί». Κι αυτό είναι ό,τι πιο χειριστικό μπορεί να συμβεί σε έναν λαό», λέει ο Χουσεΐν.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα ή ετοιμάζονται να το κάνουν. Όπως ο Τζον Ταλέμπ, DJ και μουσικός παραγωγός, που έχει ήδη καταφέρει να βγάλει βίζα για Λονδίνο, ως καλλιτέχνης.
Το εγχώριο νόμισμα έχει χάσει σχεδόν το 70% της αρχικής του αξίας, ενώ η ανεργία σε πόλεις όπως η Τρίπολη ξεπερνά το 60%. Χωρίς δουλειά και χωρίς κανένα περιθώριο έστω και για μικρά επιχειρηματικά ανοίγματα, ο Τζον δεν βλέπει κανένα μέλλον στον Λίβανο, όχι μόνο αυτή τη στιγμή, αλλά και για την επόμενη δεκαετία που θεωρεί ότι είναι η πιο παραγωγική της ζωής του.
ΚAI ENΩ ΤΟ ΕΠΙΣΗΜΟ ΚΡΑΤΟΣ είναι θεαματικά απόν, στους δρόμους θα δει κανείς αστυνομικούς και στρατό να περιφρουρούν και να καταστέλλουν τις διαδηλώσεις του πλήθους που κυριολεκτικά πεινάει. Αυτό συνέβαινε και πριν την έκρηξη, όμως, το να συμβαίνει τώρα, το να παρακολουθούνται τα Μέσα Ενημέρωσης και τα social media των ενεργών πολιτών σε μια φάση απόγνωσης της χώρας, καταντά εξοργιστικό.
«Στις διαδηλώσεις μπορούν να σε πυροβολήσουν, να σε σκοτώσουν, να σε ακολουθήσουν μέχρι το σπίτι σου, να σε συλλάβουν, χωρίς καμία νόμιμη διαδικασία. Αυτό έχει να μας προσφέρει το κράτος για την ώρα», εξηγούν οι ακτιβιστές.
Μία από τις δράσεις τους είναι να οργανώνουν παρακολουθήσεις και διαπόμπευση πολιτικών που ακόμη και τώρα, ακόμη και με τη χώρα διαλυμένη, εξακολουθούν να απολαμβάνουν ακριβά γεύματα και νυχτερινές εξόδους σε καλά εστιατόρια της πόλης. Είναι μία προσπάθεια να στιγματιστεί η διαφθορά, η αναλγησία και η παντελής αδιαφορία των πολιτικών για όσα βιώνουν οι πολίτες, ακριβώς εξαιτίας των δικών τους χειρισμών.
Με έγγραφα που εδώ και καιρό έχουν έρθει στη δημοσιότητα και αποδεικνύουν ότι η πολιτική ηγεσία της χώρας γνώριζε γι’ αυτό που συνέβαινε με την αποθήκευση εκρηκτικού υλικού στο λιμάνι της Βηρυττού, ενεργοί πολιτές ζητούν τα αυτονόητα: καταδίκες και άμεση αλλαγή του πολιτικού σκηνικού της χώρας.
Ελπίζουν ότι λόγω της επιμονής τους θα εισακουστούν, χωρίς να ξεχνούν ότι ένας από τους μεγαλύτερους αντιπάλους τους σε ό,τι προσπαθούν να κάνουν είναι η Χεσμπολάχ, με τον πανίσχυρο ηγέτη της Σαΐντ Νασράλα. Κάποιες περιοχές του Λιβάνου, που ισοπεδώθηκαν από την έκρηξη, ναι μεν ελέγχονται από τη στρατιωτική οργάνωση, όμως, δεν βοηθούν πουθενά τους πολίτες.
«Μπορούν να σε πυροβολήσουν στη μέση του δρόμου, αν ανακαλύψουν ότι φέρνεις τρόφιμα για τους άπορους της περιοχής, αλλά όχι να προσφέρουν», λέει ο Χουσεΐν, ενώ ένας από τους φίλους στην περιοχή που μοιράζει τη βοήθεια στις οικογένειες εκεί, είναι κατηγορηματικός: «Ο Λίβανος έχει τελειώσει οριστικά. Όλοι μας οι πολιτικοί, όλοι, είναι κλέφτες. Κλέφτες και βαθιά διεφθαρμένοι. Κι αυτό δεν θα αλλάξει, αν δεν αλλάξουμε εμείς τρόπο σκέψης».
Στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Daniel Bohm γίνεται σαφές ότι η κατάσταση που επικρατεί στον Λίβανο τώρα, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και καίρια, θα αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ευρώπης μέσα στην επόμενη 5ετία. Με ένα κύμα απεγνωσμένων ανθρώπων να αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον με κάθε κόστος και να εγκαταλείπουν τη χώρα χωρίς δεύτερη σκέψη, τα ζητήματα που ανοίγονται, καθιστούν αστείες τις μικροπολιτικές της χώρας.
Οικονομικά, γεωπολιτικά, ανθρωπιστικά η έκρηξη του περασμένου Αυγούστου έχει ήδη ανοίξει μία μαύρη τρύπα –για την ώρα μακριά από το ευρωπαϊκό έδαφος-, αλλά που ίσως γίνει η αφετηρία για ένα νέο κύμα προσφυγικών ροών και ένας νέος πόλος αποσταθεροποίησης στην ευρύτερη περιοχή...
ΠΗΓΗ: Deutsche Welle
