Το πώς μπορεί να τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, με αφορμή τις τελευταίες κινήσεις Τραμπ, αναλύει σε κεντρικό της άρθρο η αμερικανική εφημερίδα The New York Times.
Η εξισορρόπηση της κυριαρχίας της Ουκρανίας με το αίτημα της Ρωσίας για τις δικές της «εγγυήσεις ασφαλείας» αναμένεται να είναι το πιο δύσκολο μέρος οποιασδήποτε διαπραγμάτευσης, επισημαίνει το άρθρο, που ωστόσο διαβλέπει περιθώριο για «πιθανούς συμβιβασμούς».
Ο πρόεδρος Τραμπ λέει ότι θέλει να «κάνει μια συμφωνία» για να «ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ αυτός ο γελοίος πόλεμος» στην Ουκρανία. Η τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν και μια η αυριανή συνάντηση μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων αξιωματούχων στη Σαουδική Αραβία, έχουν αυξήσει τις προσδοκίες ότι οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να τερματίσουν την τριετή σύρραξη.
Αλλά πώς θα λειτουργούσαν στην πραγματικότητα αυτές οι συνομιλίες; Ποιος θα εμπλεκόταν; Πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια συμφωνία; Στα ερωτήματα αυτά απαντά το άρθρο των New York Times. Επισημαίνοντας πως τα ερωτήματα αυτά παραμένουν ανοιχτά από τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου το 2022, όταν η Ουκρανία και η Ρωσία διεξήγαγαν απευθείας συνομιλίες, που απέτυχαν να καταλήξουν σε ειρηνευτική συμφωνία, ο αρθρογράφος αναφέρει πως αυτή τη στιγμή, η Ουκρανία έχει λίγες επιλογές για να αντιστρέψει τα πρόσφατα κέρδη της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης.
«Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε συμφωνία είναι πιθανό να περιλαμβάνει οδυνηρές παραχωρήσεις από την Ουκρανία, οι οποίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως επιβράβευση Τραμπ στην επιθετικότητα του Πούτιν. Σημαίνει επίσης ότι η Ρωσία είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα διεκδικήσει μια σκληρή συμφωνία», αναφέρει η ανάλυση και συνεχίζει:
«Αλλά ο Πούτιν μπορεί να έχει τα δικά του κίνητρα για να προχωρήσει σε συμφωνία. Η οικονομία της Ρωσίας κινδυνεύει από τον πληθωρισμό εν μέσω τεράστιων δαπανών για τον πόλεμο, ενώ ο στρατός υφίσταται περίπου 1.000 ή περισσότερα θύματα την ημέρα. Και μια διευθέτηση για την Ουκρανία θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μείωση των δυτικών κυρώσεων».
Οι συνομιλίες για μία επίτευξη συμφωνίας θα είναι εξαιρετικά περίπλοκες, καθώς πολλοί αμφιβάλλουν ότι ο Πούτιν θα διαπραγματευτεί καλόπιστα, ενώ η Ευρώπη και η Ουκρανία φοβούνται ότι ο Τραμπ θα μπει στον πειρασμό να συνάψει συμφωνία με το Κρεμλίνο πίσω από τις πλάτες τους, επισημαίνει το άρθρο.
«Ωστόσο, Ρωσία και Ουκρανία σημείωσαν πρόοδο προς την επίτευξη συμφωνίας όταν διαπραγματεύτηκαν για τελευταία φορά απευθείας, την άνοιξη του 2022. Και ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι πιθανή μια συμφωνία που θα ικανοποιούσε τον Πούτιν διατηρώντας παράλληλα κάποια μορφή κυριαρχίας και ασφάλειας για την Ουκρανία».
Ποιοι βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;
Η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπάθησε να απομονώσει τη Ρωσία διπλωματικά, δηλώνοντας ότι οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις για την τύχη της Ουκρανίας έπρεπε να εμπλέκουν τους Ουκρανούς. Ο Τραμπ αποχώρησε από αυτή την προσέγγιση στις 12 Φεβρουαρίου, όταν συζήτησε για την Ουκρανία σε μια μακρά συνομιλία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και στη συνέχεια είπε ότι θα «ενημέρωνε» τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, για τη συνομιλία.
«Τώρα είναι η Ουκρανία που φαίνεται απομονωμένη», γράφουν οι New York Times. Ο Ζελένσκι είπε ότι δεν προσκλήθηκε στις συνομιλίες της Τρίτης μεταξύ κορυφαίων αξιωματούχων του Τραμπ και των Ρώσων ομολόγων τους στη Σαουδική Αραβία.
«Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν επίσης μείνει εκτός των διαπραγματεύσεων - παρόλο που η συνολική βοήθεια της Ευρώπης στην Ουκρανία από την έναρξη του πολέμου, περίπου 140 δισεκατομμύρια δολάρια, είναι μεγαλύτερη από αυτή που έχουν προσφέρει οι Ηνωμένες Πολιτείες», γράφει το άρθρο και συνεχίζει: «Ο Τραμπ είπε ότι "μάλλον" θα συναντήσει τον Πούτιν στη Σαουδική Αραβία σύντομα. Το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Τουρκία έχουν ήδη μεσολαβήσει μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας σε θέματα όπως οι ανταλλαγές κρατουμένων και η ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα».
Η Ουκρανία έχει δηλώσει ότι δεν θα αναγνωρίσει ποτέ καμία αλλαγή στα σύνορά της. Η Ρωσία δεν διεκδικεί μόνο το περίπου 20% της χώρας που ήδη ελέγχει, αλλά και μια έκταση γης που κατέχεται από την Ουκρανία σε τέσσερις περιοχές που δεν ελέγχει πλήρως.
Ένας πιθανός συμβιβασμός θα σημάνει το «πάγωμα» των μαχών. Η Ρωσία θα διατηρήσει τον έλεγχο της γης που έχει ήδη καταλάβει, αλλά θα σταματήσει να πολεμά για περισσότερα. Η Ουκρανία και η Δύση δεν αναγνωρίζουν επίσημα την προσάρτηση της Ρωσίας, παρόλο που η Ρωσία διατηρεί τις ευρύτερες εδαφικές διεκδικήσεις της. Μια συμφωνία θα μπορούσε να ορίζει ότι οι εδαφικές διαφορές θα επιλυθούν ειρηνικά κάποια στιγμή στο μέλλον - ας πούμε, σε 10 ή 15 χρόνια, όπως πρότειναν οι Ουκρανοί διαπραγματευτές για το καθεστώς της Κριμαίας στις ειρηνευτικές συνομιλίες του 2022.
Τι μπορεί να γίνει με το Κουρσκ
Η Ουκρανία εξακολουθεί να κατέχει περίπου 200 τετραγωνικά μίλια εδάφους στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας. Η Ρωσία απέρριψε την ιδέα ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτή τη γη ως διαπραγματευτικό χαρτί σε οποιεσδήποτε μελλοντικές συνομιλίες. Αλλά αν ξεκινήσουν οι συνομιλίες προτού η Ρωσία καταφέρει να εκδιώξει τα ουκρανικά στρατεύματα από εκεί, η Ουκρανία μπορεί ακόμα να είναι σε θέση να βρει έναν τρόπο να ανταλλάξει μια υποχώρηση από το Κουρσκ για παραχωρήσεις από τη Ρωσία.
Ο ρόλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε.
Ενώ η Ουκρανία θέλει να διεκδικήσει εκ νέου τα εδάφη που έχει καταλάβει η Ρωσία, κατέστησε επίσης σαφές ότι η μελλοντική ασφάλειά της είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντική, που σημαίνει προστασία από την ανανεωμένη ρωσική επιθετικότητα.
Η Ουκρανία περιγράφει την ένταξη στο ΝΑΤΟ ως το κλειδί αυτής της προστασίας. Η Ρωσία περιγράφει την πιθανότητα να ενταχθεί η Ουκρανία στη συμμαχία ως υπαρξιακή απειλή για τη δική της ασφάλεια. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι αναμένει από τη Ρωσία να υποχωρήσει σε αυτό.
Το να μείνει ανοιχτός ο δρόμος για την ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά όχι στο ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως συμβιβασμός. Πριν αποτύχουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες του 2022, οι Ρώσοι διαπραγματευτές συμφώνησαν στο προσχέδιο της συνθήκης να υπάρχει το ότι η συμφωνία θα ήταν «συμβατή με την πιθανή ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Εγγυήσεις ασφάλειας
Ελλείψει ένταξης στο ΝΑΤΟ, ο Ζελένσκι ζήτησε την ανάπτυξη 200.000 ξένων στρατευμάτων στην Ουκρανία για τη διασφάλιση κάθε κατάπαυσης του πυρός. Οι αναλυτές λένε ότι η Δύση δεν μπορεί να παράγει μια τόσο μεγάλη δύναμη.
Ο Κιρ Στάρμερ, ο Βρετανός πρωθυπουργός, δήλωσε την Κυριακή ότι η χώρα του είναι έτοιμη να δεσμεύσει έναν απροσδιόριστο αριθμό ειρηνευτικών στρατευμάτων.
Αλλά η Ρωσία θέλει τις δικές της «εγγυήσεις ασφαλείας» για να διαβεβαιώσει ότι η Ουκρανία δεν θα προσπαθήσει να ανοικοδομήσει τον στρατό της και να ανακαταλάβει τη γη που θα κατέχουν οι Ρώσοι. Θέλει επίσης να περιορίσει το μέγεθος του στρατού της Ουκρανίας και να απαγορεύσει τα ξένα στρατεύματα από τη χώρα.
Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων με επικεφαλής τον Marc Weller, καθηγητή διεθνούς δικαίου στο Κέμπριτζ που ειδικεύεται στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, έχει συντάξει μια πιθανή συμφωνία που προβλέπει έναν συμβιβασμό: Την ανάπτυξη μιας μικρής διεθνούς δύναμης 7.500 στελεχών από χώρες αποδεκτές τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Ουκρανία για να διατηρηθεί η ειρήνη στην πρώτη γραμμή. Η πρόταση Weller προβλέπει άμεσες κυρώσεις σε κάθε πλευρά εάν ξαναρχίσει εχθροπραξίες. Θα επιτρέψει στην Ουκρανία να διεξάγει περιορισμένες κοινές ασκήσεις με άλλες χώρες και να συνεργάζεται μαζί τους για την παραγωγή όπλων και τη στρατιωτική εκπαίδευση.
Δεν θα υπήρχε μόνιμη ανάπτυξη ξένων στρατευμάτων, αλλά η Ουκρανία θα μπορούσε να φιλοξενήσει μικρό αριθμό τεχνικού προσωπικού. Και η Ουκρανία θα συμφωνούσε με την απαγόρευση πυραύλων με βεληνεκές άνω των 155 μιλίων.
Μηχανική κατάπαυσης του πυρός
«Η ανθεκτικότητα οποιασδήποτε ειρήνης θα μπορούσε να εξαρτηθεί από τις λεπτομέρειας μιας συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός», επισημαίνουν οι New York Times.
Ο Τόμας Γκρέμινγκερ, πρώην Ελβετός διπλωμάτης που συμμετείχε στην παρακολούθηση της εκεχειρίας στην ανατολική Ουκρανία μετά το 2015, επισημαίνει τρία βασικά ζητήματα.
Το πρώτο είναι η συμφωνία για τη «γραμμή επαφής» που χωρίζει τη Ρωσία από το έδαφος που ελέγχεται από την Ουκρανία. Στη συνέχεια, θα πρέπει να υπάρχει μια «ζώνη απεμπλοκής», ή ουδέτερη ζώνη, μεταξύ των αντίπαλων δυνάμεων, για να αποτραπεί τυχόν «έκρηξη» από αδέσποτους πυροβολισμούς ή από «παρεξήγηση» στη μάχη. Τρίτον, τονίζει, θα χρειαστεί να υπάρξει κάποιος τρόπος να λογοδοτήσουν και οι δύο πλευρές για παραβιάσεις της εκεχειρίας.
Η γλώσσα στις συμφωνίες «θα μπορούσε να είναι πολύ τεχνική» σε ζητήματα όπως η ζώνη απεμπλοκής και η επιβολή της κατάπαυσης του πυρός, είπε ο κ. Γκρέμινγκερ, τώρα διευθυντής του κέντρου σκέψης του Κέντρου Πολιτικής Ασφάλειας της Γενεύης. Ωστόσο, είπε, αυτή η γλώσσα θα μπορούσε να είναι «αρκετά καθοριστική για το αν ισχύει η κατάπαυση του πυρός».
Οι απαιτήσεις Πούτιν πέραν της Ουκρανίας
Ο Πούτιν ισχυρίζεται ότι ο πόλεμος δεν αφορά μόνο στην Ουκρανία, αλλά γίνεται για να αναγκάσει τη Δύση να αποδεχθεί μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη.
Εβδομάδες πριν από την εισβολή, υπέβαλε τελεσίγραφο απαιτώντας από το ΝΑΤΟ να σταματήσει να επεκτείνεται προς τα ανατολικά και να αποσυρθεί από μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Και στο τηλεφώνημα με τον Τραμπ στις 12 Φεβρουαρίου, ο Πούτιν προειδοποίησε για «την ανάγκη να εξαλειφθούν οι βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης», ανέφερε το Κρεμλίνο.
Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία είναι πιθανό να έχει απαιτήσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ τη μοίρα της ίδιας της Ουκρανίας.
Οι σύμμαχοι της Αμερικής είναι πιθανό να υποστηρίξουν ότι μια υποχώρηση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη θα αυξήσει τον κίνδυνο μιας ρωσικής εισβολής για χώρες όπως η Πολωνία και η Βαλτική. Αλλά ο Τραμπ μπορεί να είναι δεκτικός σε μια τέτοια συμφωνία, δεδομένου του σκεπτικισμού του για τις αμερικανικές αναπτύξεις στο εξωτερικό.
Όλα αυτά θα οδηγήσουν σε μια απίστευτα περίπλοκη διαπραγμάτευση. Ο Γκρέμινγκερ, ο οποίος συνεργάζεται με εμπειρογνώμονες κοντά σε κυβερνήσεις με μερίδιο στον πόλεμο για να υπολογίσει πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν οι συνομιλίες, βλέπει τουλάχιστον τρεις διαπραγματευτικές πίστες: ΗΠΑ-ρωσικό, ρωσο-ουκρανικό και ρωσο-ευρωπαϊκό.
«Υπάρχουν τουλάχιστον αυτά τα τρία επίπεδα», λέει. «Δεν υπάρχουν συντομεύσεις».
Τραμπ και Πούτιν
Ο Πούτιν έχει επίσης απαιτήσεις που ξεπερνούν το έδαφος και την ασφάλεια. Στις ειρηνευτικές συνομιλίες του 2022, οι Ρώσοι διαπραγματευτές προσπάθησαν να αφαιρέσουν την ουκρανική ταυτότητα, απαιτώντας από τη χώρα να κάνει τα ρωσικά επίσημη γλώσσα και να απαγορεύσει την ονοματοδοσία τοποθεσιών σε ουκρανούς μαχητές της ανεξαρτησίας. Αυτά τα ζητήματα είναι πιθανό να εμφανιστούν ξανά.
Ο Πούτιν θα μπορούσε επίσης να προσπαθήσει να αξιοποιήσει μια διευθέτηση της Ουκρανίας για να πάρει άλλα οφέλη από τον Τραμπ, όπως την ελάφρυνση των κυρώσεων. Ωστόσο, η προφανής επιθυμία του για μια μεγάλη συμφωνία με την Ουάσιγκτον, πιστεύουν ορισμένοι αναλυτές, θα μπορούσε να αποτελέσει το μεγαλύτερο κίνητρό του για να κλείσει μια συμφωνία.
«Ο Πούτιν θα ήθελε να έχει μια πιο μακροπρόθεσμη, παραγωγική σχέση με αυτή την κυβέρνηση», δήλωσε η Ρόουζ Γκότεμολερ, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών της Αμερικής με εμπειρία στις διαπραγματεύσεις με τους Ρώσους. «Πρέπει να είναι πρόθυμος να κάνει παραχωρήσεις».
Με πληροφορίες από New York Times
