Σκηνοθετείτε το Ξύπνημα της άνοιξης για το Εθνικό, ένα εμβληματικό έργο της γερμανικής δραματουργίας...
Τρομερά δύσκολο επίσης. Ένα έργο που προηγείται της εποχής του, που, ενώ γράφτηκε το 1889, παίχτηκε είκοσι χρόνια μετά, πετσοκομμένο και θεωρήθηκε «πορνογραφικό»!
Σήμερα θεωρείται ακόμα «πορνογραφικό»;
Οπωσδήποτε παραμένει ένα τολμηρό έργο. Υπάρχουν τρεις σκηνές αυνανισμού επί σκηνής.
Στοιχείο αποτρεπτικό για ένα εθνικό θέατρο;
Όχι. Εμείς το ανεβάζουμε ακριβώς όπως είναι γραμμένο. Αλλά στην προηγούμενη παράσταση του Εθνικού -δεν έχω δει την παράσταση του Μιχαηλίδη-, μέσα στη χούντα, παίχτηκε κομμένο.
Νιώθετε ότι θα υπάρξει έντονη αντίδραση;
Θα δούμε στην πρεμιέρα, αλλά φαντάζομαι ότι θα σοκάρει αρκετό κόσμο. Επίσης ένα άλλο θέμα είναι ότι σε μια εποχή που ο δημόσιος λόγος για την παιδοφιλία είναι στο peak της, βλέπουμε μια άλλου είδους αντιμετώπιση της παιδικής σεξουαλικότητας.
Μεταξύ παιδιών κυρίως...
Βεβαίως, αλλά είναι και το θέμα των μεγάλων. Υπάρχει το θέμα της απαγόρευσης, το οποίο ισχύει ακόμα και τώρα. Βεβαίως δεν ισχύει για τις ηλικίες 14, 15 ή 16 χρονών, αλλά κι εκεί ακόμα, για κοινωνίες λίγο πιο συντηρητικές, όπως είναι οι μη αστικές ελληνικές κοινωνίες, ή ακόμα στις αστικές στα συντηρητικά στρώματα, επικρατεί η απαγόρευση.
Σε ποια εποχή το τοποθετείτε;
Το τοποθετώ ανάμεσα στην εποχή που γράφτηκε και το σήμερα. Είναι ένα έργο που γράφτηκε το 19οαιώνα, αλλά εμείς το παίζουμε σήμερα.
Οπότε η αγωνία σας είναι να βρεθεί η τομή μεταξύ των δύο εποχών;
Συνήθως αυτό που αλλάζει είναι η αντιμετώπιση των παιδιών. Δηλαδή, σήμερα τα παιδιά δεν έχουν ερωτήματα σεξουαλικά στα δεκαέξι τους. Τότε είχαν. Αυτό που δεν αλλάζει είναι η στάση των γονιών. Οι γονείς και του χθες και του σήμερα και του αύριο θεωρούν απαγορευτική τη σχέση των παιδιών, μέχρι κάποια ηλικία, με το σεξ. Κρατάω λοιπόν την εποχή, όσον αφορά τους μεγάλους. Τα παιδιά είναι σύγχρονα.
Έτσι, η πρόθεσή σας δεν περιορίζεται στο να αναπαράγετε μια ατμόσφαιρα fin de siècle, αλλά να εντοπίσετε τα κοινά της στοιχεία με το σήμερα.
Αυτή είναι η έννοια, γιατί κάνουμε κλασικό θέατρο. Το γιατί παραμένουν αυτά τα έργα κλασικά και τι κάνουμε με αυτά. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια δεν στοχεύουμε στην αναπαράσταση της εποχής στο γράμμα, αλλά στοχεύουμε στο νόημα. Στο πόσο διασταυρώνεται και πόσο διαχρονικό παραμένει το νόημα του έργου σήμερα και αύριο. Διαφορετικά δεν θα το ανέβαζα. Δεν μ' αφορά να κάνω έργα μόνο γιατί είναι καλά. Μ' ενδιαφέρει να λένε κάτι και στο σημερινό θεατή. Να θέτουμε στο θεατή κάποια ερωτήματα.
Ποια ερωτήματα θέτετε εσείς στο θεατή;
Τι γίνεται με την παιδική σεξουαλικότητα. Τι γίνεται με την έννοια της απαγόρευσης. Σήμερα μιλάμε για τη σεξουαλικότητα, αλλά η πρακτική της, για κάποιες ηλικίες, είναι απαγορευτική. Παρόλο που ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι το παιδί ενέχεται από πάρα πολύ νωρίς στη σεξουαλική διαδικασία.
Είναι πάντα η αστική ηθική που την περιορίζει; Ή κάτι άλλο;
Τα πάντα! Παραμένει ταμπού. Εδώ μιλάμε για τις επίσημες κρατικές απαγορεύσεις που σε αλλά μέρη είναι τα δεκαέξι και σε άλλα ή δεκαεννέα ή και είκοσι ένα. Τρία χρόνια όμως είναι μεγάλη διαφορά. Σε κάποιες χώρες τα κορίτσια παντρεύονται στα δώδεκα γιατί είναι μέσα στο ηθικο-οικονομικό τους πλαίσιο. Φαντάσου να ανέβαινε αυτό το έργο σε μια μωαμεθανική χώρα -που δεν υπήρχε περίπτωση να ανέβει- τι θα γινόταν! Τα θέματα από μόνα τους δεν λένε τίποτα. Λένε στην παράμετρο της σχέσης με την κοινωνία.
Ο Βέντεκιντ είναι από τους κορυφαίους Γερμανούς δραματουργούς. Ήταν πρόκληση για εσάς και το μεταφραστή σας;
Ο Βέντεκιντ είναι ο πρόδρομος του εξπρεσιονισμού. Είναι η πρώτη φορά στη γλώσσα που ο ρεαλισμός έρχεται σε επαφή με ένα εξπρεσιονιστικό γράψιμο. Ενώ υπάρχουν ρεαλιστικές σκηνές, υπάρχουν και σκηνές εντελώς εξπρεσιονιστικές. Η μετάφραση ήταν και αυτή μια πρόκληση, καθώς πολλά πράγματα προκειμένου, να μη λεχθούν, παραμένουν κρυπτογραφικά. Ακόμα και για ένα Γερμανό!
Πόσο άνετοι ήταν οι ηθοποιοί σας με τη δράση;
Καθόλου, καθόλου άνετα! Είναι όλοι τους πάρα πολύ νέα παιδιά, αλλά τελικά πήγαν όλα καλά. Δούλεψα μαζί τους υπέροχα. Είναι όλοι τους εξαιρετικοί.
σχόλια