Τι είναι το Οpen Ηouse;
Ένας διεθνής θεσμός ανάδειξης της αρχιτεκτονικής που άνοιξε τις πόρτες του φέτος για δεύτερη χρονιά στην Αθήνα και περιλαμβάνει δωρεάν ξεναγήσεις αρχιτεκτονικού περιεχομένου σε επιλεγμένα κτίρια. Πρόκειται για μια γιορτή της αρχιτεκτονικής που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, δηλαδή σε σχετικούς και μη με το αντικείμενο της αρχιτεκτονικής, σε νέους και λιγότερο νέους, σε κατοίκους αλλά και επισκέπτες της πόλης που θέλουν να μάθουν περισσότερα για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την ιστορία των κτιρίων της.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα;
Η ιδέα ξεκίνησε στο Λονδίνο το 1992 από τη Victoria Thornton, μια γυναίκα που αγαπάει πολύ την αρχιτεκτονική, χωρίς να είναι αρχιτέκτονας, και σκέφτηκε να υλοποιήσει την εκδήλωση αυτή με σκοπό να κάνει την αρχιτεκτονική πιο προσιτή και αγαπητή στο ευρύ κοινό. Στην Ελλάδα το Open House υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη το 2012 από μια ομάδα νέων αρχιτεκτόνων στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης. Έκτοτε έγινε τόσο αγαπητό, που συνεχίζει να οργανώνεται –για πέμπτη φορά ήδη– σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.
Ο στόχος του Open House Greece είναι πολλαπλός και δεν απέχει πολύ από την αρχική ιδέα της Victoria Thornton. Ο κυριότερος είναι οι επισκέπτες του Open House να γνωρίσουν και να οικειοποιηθούν την πόλη μέσα από τα ίδια της τα κτίρια.
Ποιος είναι ο στόχος σας;
Ο στόχος του Open House Greece είναι πολλαπλός και δεν απέχει πολύ από την αρχική ιδέα της Victoria Thornton. Ο κυριότερος είναι οι επισκέπτες του Open House να γνωρίσουν και να οικειοποιηθούν την πόλη μέσα από τα ίδια της τα κτίρια. Επιπλέον, να γνωρίσουν με απλό και χειροπιαστό (κατανοητό) τρόπο την αξία της αρχιτεκτονικής και τον καθοριστικό τρόπο με τον οποίο επηρεάζει την καθημερινότητά μας μέσα στους χώρους που ζούμε, εργαζόμαστε και διασκεδάζουμε, αλλά και το αστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούμαστε. Για τους εθελοντές του Open House –που έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διοργάνωση της εκδήλωσης– ο στόχος είναι να μάθουν περισσότερα πράγματα για την αρχιτεκτονική μέσα από ένα συγκεκριμένο κτίριο και να μεταφέρουν τη γνώση αυτή στους επισκέπτες του Open House, δημιουργώντας μια αξέχαστη διήμερη εμπειρία. Τέλος, το παράλληλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που οργανώνεται την Παρασκευή έχει στόχο να μυήσει τους μικρούς στην αρχιτεκτονική μαθητές.
Έχει αρχιτεκτονική ταυτότητα η Αθήνα;
Σαφώς και έχει τη δική της αρχιτεκτονική ταυτότητα που περνάει μέσα από διάφορες ιστορικές φάσεις. Σίγουρα η αρχιτεκτονική των κλασικών χρόνων είναι κάτι για το οποίο η Αθήνα είναι παγκοσμίως γνωστή, όμως υπάρχουν και άλλες χρονικές περίοδοι κατά τις οποίες έχει παραχθεί πολύ αξιόλογη αρχιτεκτονική. Ο νεοκλασικισμός και στη συνέχεια ο εκλεκτικισμός διαμορφώνουν ένα πολύ σημαντικό κτιριακό απόθεμα για την Αθήνα, με κτίρια όπως η Βουλή, η Αθηναϊκή Τριλογία, το Ιλίου Μέλαθρο, το Δημαρχείο, η Εθνική Τράπεζα επί της Αιόλου, το Μουσείο Μπενάκη, το Εθνικό θέατρο κ.ά. Ο μοντερνισμός άφησε επίσης το αποτύπωμά του στην Αθήνα με κτίρια διεθνούς επιπέδου όπως η Μπλε Πολυκατοικία, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το κινηματοθέατρο REX, το ξενοδοχείο Χίλτον, ο υποσταθμός της ΔΕΗ. Τέλος, δεν θα πρέπει να υποτιμήσουμε τη σύγχρονη αρχιτεκτονική της Αθήνας που κάνει, έστω και υπό αντίξοες συνθήκες, μια φιλότιμη προσπάθεια να αναδειχτεί στο διεθνή χάρτη. Τέτοια παραδείγματα διεθνώς βραβευμένης αρχιτεκτονικής είχαμε και φέτος στο Open House, π.χ. το νέο Μουσείο της Ακρόπολης, το Μουσείο Μπενάκη (οδ. Πειραιώς), η κατοικία στον Άλιμο, το φαρμακείο Placebo, το One Athens.
Αρχιτεκτονικά, ποια είναι η πιο ενδιαφέρουσα περίοδος της Αθήνας;
Νομίζω ότι στα δικά μας μάτια, των αρχιτεκτόνων δηλαδή, η πιο ενδιαφέρουσα περίοδος είναι αυτή του Μεσοπολέμου. Είναι μια περίοδος κατά την οποία στην Ευρώπη αναδύεται το κίνημα του μοντερνισμού στην αρχιτεκτονική, το οποίο οι Έλληνες αρχιτέκτονες παρακολουθούν και υιοθετούν και στη χώρα μας. Αξιοσημείωτο είναι το πρόγραμμα εκπαίδευσης και πρόνοιας επί υπουργίας Γεωργίου Παπανδρέου που οδήγησε στον σχεδιασμό καινούργιων σχολικών κτιρίων και νοσοκομείων με μοντέρνο λεξιλόγιο, που σήμερα αποτελούν μνημεία της σύγχρονης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης. Αλλά και τα συγκροτήματα προσφυγικών κατοικιών και οι αστικές πολυκατοικίες του Κολωνακίου, των Εξαρχείων, της Νέαπολης κ.α. είναι αξιόλογα δείγματα του μοντερνισμού, τα οποία πιστεύουμε πως η πόλη πρέπει πλέον να αναγνωρίσει και να αγκαλιάσει.
Ποιο είναι το στοιχείο που από αρχιτεκτονική άποψη διαφοροποιεί την Αθήνα από άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες;
Κατά τη γνώμη μας, την Αθήνα διαφοροποιεί η αντιπαροχή. Ο μηχανισμός αυτός μας έδωσε μια ιδιότυπη τυπολογία, την πολυκατοικία, η οποία, όσο ταπεινή και να μοιάζει στους περισσότερους από εμάς, είναι εκείνη που καθορίζει την αρχιτεκτονική ταυτότητα της Αθήνας. Ανάμεσα στις αμέτρητες πολυκατοικίες του Λεκανοπεδίου λοιπόν, υπάρχουν μικρά διαμαντάκια που πολλές φορές χρειάζεται να σηκώσουμε το βλέμμα ψηλά ή κάποιος να μας τραβήξει την προσοχή σε αυτά για να τα ανακαλύψουμε!
Ποια είναι τα δικά σας αγαπημένα κτίρια;
Είναι δύσκολο να επιλέξει κανείς και μάλλον το μεγαλύτερο επίτευγμα του Open House είναι ότι αναδεικνύει τις διαφορετικές πτυχές κάθε κτιρίου που το κάνουν ξεχωριστό. Κάποια κτίρια είναι ενδιαφέροντα λόγω της καινοτομίας στην κατασκευή τους και τις νέες τεχνολογίες που ενσωματώνουν, όπως το Μέγαρο Μουσικής με τις εντυπωσιακές σκηνικές δυνατότητες, το Βιοκλιματικό κτίριο γραφείων για τα καινοτόμα βιοκλιματικά του συστήματα ή η κατοικία στον Άλιμο για το εντυπωσιακό κατασκευαστικό επίτευγμα του προβόλου. Άλλα κτίρια είναι αγαπημένα γιατί είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία της πόλης, όπως το ξενοδοχείο Χίλτον, το συγκρότημα ΕΜΠ στην Πατησίων, το Μέγαρο της Παλιάς Βουλής κ.α. Άλλα για την επιτυχημένη αλλαγή στη χρήση τους που τους έδωσε νέα πνοή, όπως το One Athens, το Co-working space στη Τζαφέρη, το The Hub, το Thission lofts, το θέατρο των Εξαρχείων και το συγκρότημα στη Δαφνομήλη. Και άλλα, όπως η art deco κατοικία στην οδό Οικονόμου, χωρίς κάποιον προφανή λόγο. Απλά γιατί μερικές φορές η καλή αρχιτεκτονική μπορεί να γίνει και χωρίς αρχιτέκτονες, από ανθρώπους που σέβονται και αγαπούν τα κτίρια στα οποία ζουν!
σχόλια