Ο άνθρωπος που κάποτε είπε ότι το σκάκι είναι πνευματική τυραννία δεν θεωρείται τυχαία ο μεγαλύτερος σκακιστής όλων των εποχών. Πολέμιος του Βλάντιμιρ Πούτιν, συγγραφέας, πολιτικός ακτιβιστής, εκπαιδευτής νεότερων σκακιστών, ο Γκάρι Κασπάροφ μπορεί να λέει, χωρίς υπερβολή, ότι η ζωή του ήταν μια μεγάλη σκακιέρα: βαμμένη σε ψυχροπολεμικά χρώματα, «σημαδεμένη» από σκοτεινές πρακτικές, συμφέροντα και ίντριγκες.
Γεννιέται το 1963 στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, από πατέρα Εβραίο και μητέρα Αρμένια. Με το σκάκι έρχεται αντιμέτωπος για πρώτη φορά, όταν καταφέρνει να λύσει ένα σκακιστικό πρόβλημα που είχαν σκαρώσει οι γονείς του.
Σπουδάζει στο σκακιστικό σχολείο του Μιχαήλ Μποτβίνικ και μόλις στα 13 του κερδίζει το Σοβιετικό Πρωτάθλημα Νέων στην Τιφλίδα με ένα ιστορικό ρεκόρ (7 από τους 9 πόντους), το οποίο ο ίδιος θα σπάσει έναν χρόνο αργότερα με 8,5 στους 9 πόντους.
Αυτή ήταν απλώς η αρχή για το «αστέρι του Μπακού» και αυτοί είναι 10 από τους σημαντικότερους σταθμούς της πορείας του.
1. Εις μνήμην του σκακιστή Σοκόλσκι, ο Κασπάροφ συμμετέχει στο τουρνουά σκάκι του 1978. Ο ίδιος μέχρι σήμερα, παρά τις νίκες, τους θριάμβους, τις διώξεις και τα απίστευτα ρεκόρ, δηλώνει ότι αυτό ήταν το τουρνουά της ζωής του. Εκεί αποφάσισε ότι θα ακολουθήσει το σκάκι, όχι απλώς ως επάγγελμα, αλλά ως στάση ζωής.
2. Δύο χρόνια αργότερα κερδίζει το Παγκόσμιο Σκακιστικό Πρωτάθλημα Νέων στο Ντόρτμουντ της Δυτικής Γερμανίας και ήδη εκδηλώνει την επιθυμία να αναμετρηθεί με τον παγκόσμιο πρωταθλητή Ανατόλι Κάρποφ. Ο Κάρποφ ήταν προνομιούχο παιδί της Ρωσικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας και ο Κασπάροφ για να φτάσει να αναμετρηθεί μαζί του έπρεπε πρώτα να διακριθεί στο Τουρνουά των Υποψηφίων. Και τα καταφέρνει μία απρόσμενη νίκη εναντίον ενός πανίσχυρου και καλά προετοιμασμένου αντιπάλου, του Αλεξάντρ Μπελιάφσκι. Και εδώ αρχίζουν τα ωραία: οι πολιτικές παρεμβάσεις. Η επόμενη αναμέτρηση του Κασπάροφ – με τον Βίκτωρ Κορτσνόι αυτή τη φορά – παρεμποδίζεται «άνωθεν». Η αναμέτρηση τελικά διεξάγεται με τη σύμφωνη γνώμη του Κορτσνόι στο Λονδίνο. Για να χάσει, φυσικά. Θα ακολουθήσουν κι άλλες τέτοιου είδους αναμετρήσεις...
3. ... με αποκορύφωμα το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1984 με σκανδαλώδη εξέλιξη. Η αναμέτρηση ανάμεσα στον Κασπάροφ και τον παλιό του γνώριμο Ανατόλι Κάρποφ, περνά κυριολεκτικά από τα 40 κύματα και μένει στην ιστορία ως η σκακιστική αναμέτρηση με την πιο αμφισβητούμενη λήξη που σημειώθηκε ποτέ. Ο Κάρποφ μπήκε στο παιχνίδι δυνατά και μετά από δώδεκα παρτίδες είχε αφήσει πίσω τον Κασπάροφ με 4-0. Βάσει των κανόνων της αναμέτρησης, νικητής - άρα και παγκόσμιος πρωταθλητής - θα αναδεικνυόταν εκείνος που θα έφτανε πρώτος στις έξι νίκες. Ο Κασπάροφ αντεπιτέθηκε και κράτησε το παιχνίδι – και «αιχμάλωτο» τον Κάρποφ για άλλες 17 παρτίδες συνεχών ισοπαλιών. Σε στιγμή κομβική για το παιχνίδι, ο Κάρποφ πέτυχε και και μία πέμπτη νίκη η οποία ακολουθήθηκε από μία ακόμη σειρά ισοπαλιών. Οι δυο τους έφτασαν τις 32 παρτίδες. Στην 32η ο Κασπάροφ πέτυχε την πρώτη του νίκη έναντι του Παγκόσμιου Πρωταθλητή.
Συμμετείχε σε αναμέτρηση τεσσάρων παρτίδων εναντίον του σκακιστικού προγράμματος (X3D Fritz). Οι παρτίδες παίχτηκαν σε μια εικονική σκακιέρα με τη χρήση τριδιάστατων γυαλιών και συστήματος αναγνώρισης φωνής.
Όμως, ο Κάρποφ, 12 χρόνια μεγαλύτερος του επικαλέστηκε – και το επιβεβαιώνουν οι μάρτυρες – εξάντληση. Ακολούθησαν μερικές παρτίδες ακόμη, υπέρ του Κασπάροφ και τότε παρενέβη ο πρόεδρος της FIDE, Φλορένσιο Καμπομάνες θέτοντας πρόωρο τέλος και ενημερώνοντας ότι η αναμέτρηση θα επαναλαμβανόταν από μηδενικής βάσης μετά από λίγο καιρό. Η πρόωρη λήξη και ο τρόπος που ανακοινώθηκε προκάλεσε σκάνδαλο. Ο Καμπομάνες ισχυρίστηκε ότι οδηγήθηκε σε αυτή την απόφαση εξαιτίας της κακής κατάστασης των δύο σκακιστών, παρά το ότι και οι δύο δήλωναν ότι ήθελαν να συνεχίσουν. Βέβαια, η αλήθεια ήταν ότι κατά τη διάρκεια της αναμέτρησης ο Κάρποφ είχε χάσει γύρω στα 10 κιλά και είχε μεταφερθεί στο νοσοκομείο αρκετές φορές. Η αναμέτρηση έμεινε στην ιστορία καθώς ήταν η πρώτη και η τελευταία που διεκόπη χωρίς αποτέλεσμα. Ήταν επίσης και ο λόγος της βεντέτας που άνοιξε ανάμεσα στον Κασπάροφ και τον Καμπομάνες και μοιραία και την FIDE, αλλά και η αιτία που θα οδηγούσε τον κορυφαίο σκακιστή στην αποχώρηση του από τη Διεθνή Σκακιστική Ομοσπονδία το 1993.
4. Με τον Κάρποφ ο Κασπάροφ θα ξαναβρεθεί το 1985 σε μία αναμέτρηση διάρκειας 24 παρτίδων. Στα 22 του – με όσα έμαθε από την προηγούμενη πικρή, διδακτική αντιπαράθεση του με τον Κάρποφ – του αποσπά τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή, με τελικό αποτέλεσμα 13-11.
5. Είναι η εποχή που πλέον ως Παγκόσμιος Πρωταθλητής αποδύεται σε έναν κανονικό πόλεμο προς τη FIDE, δημιουργώντας έναν οργανισμό στήριξης και εκπροσώπησης των σκακιστών. Πρόκειται για την περίφημη ένωση Γκραν Μετρ (GMA), που στόχο είχε να εξοπλίσει τους σκακιστές έναντι στην πατερναλιστική δράση της FIDE.
6. O Κασπάροφ αποβάλλεται οριστικά από την Ομοσπονδία όταν αποφασίζει να διεξαγάγει αναμέτρηση εκτός δικαιοδοσίας της.
Και κάποια στοιχεία ακόμη
7. Έχει αναμετρηθεί σε άπειρα τουρνουά και πρωταθλήματα με τους μεγαλύτερους σκακιστές του κόσμου. Άπειρες οι νίκες του, αμελητέες οι ήττες, κορυφαία εξ αυτών η ήττα του Νοεμβρίου του 2003. Συμμετείχε σε αναμέτρηση τεσσάρων παρτίδων εναντίον του σκακιστικού προγράμματος (X3D Fritz). Οι παρτίδες παίχτηκαν σε μια εικονική σκακιέρα με τη χρήση τριδιάστατων γυαλιών και συστήματος αναγνώρισης φωνής. Μετά από μία νίκη και δύο ισοπαλίες, το Παγκόσμιο Σκακιστικό Πρωτάθλημα Ανθρώπου έναντι Μηχανής έληξε με ισοπαλία. Τότε, ο Κασπάροφ είχε δηλώσει ότι έκανε μόνο ένα σφάλμα, αλλά δυστυχώς ήταν το σφάλμα που του κόστισε την παρτίδα.
8. Έχασε πολλούς αφοσιωμένους θαυμαστές, όταν αποφάσισε να παραμερίσει τη μικρή σκακιέρα, για χάρη της μεγαλύτερης: της πολιτικής.
9. Πιστεύει ακράδαντα στον συσχετισμό της ζωής με το σκάκι και το εξηγεί αναλυτικά στη σειρά βιβλίων του "My Great Predecessors" και σε άλλα πονήματα του που συνδέουν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων πάνω στη σκακιέρα με τις αποφάσεις που λαμβάνει κάποιος στη ζωή του.
10. Ο Κασπάροφ βρέθηκε στην πρώτη θέση της λίστας ΕΛΟ για περισσότερα από 20 χρόνια και υπήρξε πραγματικά ανίκητος από το 1985 έως το 1993 ως Παγκόσμιος Πρωταθλητής. Εικάζεται, ότι αν δεν είχε αποσκιρτήσει τότε, θα είχε διατηρήσει τον «θρόνο» του έως σήμερα.
σχόλια