Η μαγεία των χειροποίητων σκιών της Λότε Ράινιγκερ

0

Η Google αφιερώνει σήμερα την κεντρική σελίδα της στη Λότε Ράινιγκερ με ένα doodle που συνοψίζει την καριέρα της, δείχνοντάς την να ξεκινά από το εργαστήριό της και να διασχίζει τους κόσμους που η ίδια έφτιαξε, φυσικά με την τεχνική που εισήγαγε και ανέπτυξε με τα χρόνια. Το animation σιλουέτας, όπως ονομάζεται, είναι μια εξέλιξη του θεάτρου σκιών της Κίνας και γενικότερα της ανατολικής Ασίας, όπου για χρόνια ήταν ο βασικός τρόπος για περάσουν από γενιά σε γενιά λαϊκοί μύθοι της περιοχής. Η Ράινιγκερ εντυπωσιάστηκε σε πολύ νεαρή ηλικία από αυτή την τεχνική την ίδια ώρα που οι φανταστικές ιστορίες του Μελιές και άλλων πρωτοπόρων του σινεμά, την συνεπήραν και της έδωσαν την ιδέα για αυτό το ιδιόμορφο πάντρεμα.

Ο τρόπος με τον οποίο δημιούργησε την τέχνη της ήταν καθαρά χειρωνακτικός. Έφτιαχνε σιλουέτες, σχήματα δηλαδή κόβοντας μαύρο χαρτόνι με ψαλίδι, και τις τοποθετούσε σε άσπρη ή κάποια άλλη ανοιχτόχρωμη επιφάνεια. Έπειτα φωτογράφιζε κάθε μικρή κίνηση και το σύνολο αυτών των φωτογραφιών δημιουργούσε την ψευδαίσθηση της κίνησης. Πριν ξεκινήσει την προσωπική της καριέρα, έφτιαχνε κάρτες μεσότιτλων για τις βωβές ταινίες του Πολ Βέγκενερ και η εξαιρετική δουλειά που έκανε με τους κινούμενους τίτλους στον Αυλητή του Χάμελιν (1918) την έστειλε σε ένα εργαστήριο εκμάθησης κινούμενης εικόνας, ώστε να τελειοποιήσει την τεχνική της. Ξεκίνησε παραγωγές μικρού μήκους από το 1919, γνώρισε τον σύντροφο της ζωής της Καρλ Κοχ, την αφρόκρεμα της γερμανικής αβάν γκαρντ τα επόμενα χρόνια, ενώ συνέχισε παράλληλα να δουλεύει και σε άλλες ταινίες, όπως τους Νιμπελούγκεν του Φριτς Λανγκ όπου έκανε σχέδια για μια εντυπωσιακή ονειρική σκηνή.

Το μαύρο που μοιραία ακολουθούσε τους ήρωές της διατηρούσε πάντοτε το μυστήριο γύρω από αυτούς ενώ έδινε και στο υπόλοιπο περιβάλλον τον χαρακτήρα του απόκοσμου και συχνά ονειρικού, με αποτέλεσμα να κάνει αυτό ακριβώς που έκαναν και οι Ασιάτες στο θέατρό τους, να μην απομυθοποιεί δηλαδή το υλικό της λόγω της απεικόνισης και να κρατά την μαγεία παρά το πέρασμα των χρόνων.


Όλα αυτά για να φτάσει στη στιγμή που θα μπορούσε να σηκώσει μόνη της το βάρος μιας ταινίας μεγάλου μήκους, κάτι που για τα δεδομένα του animation έμοιαζε εξωπραγματικό. Τελικά χρειάστηκαν 3 χρόνια και 100 χιλιάδες περίπου σιλουέτες, μια επίπονη αλλά και ταυτόχρονα κομψή και λεπτή δουλειά, στοιχεία που αποτυπώνονταν μέσα στην κίνηση τόσο έντονα που τελικά χαρακτήριζαν τις προσωπικότητες των ηρώων της. Οι Περιπέτειες του Πρίγκιπα Αχμέντ που ολοκληρώθηκαν τελικά το 1926, είναι η πιο διάσημη δουλειά της, αλλά και το animation που διεκδικεί τον τίτλο του πρώτου μεγάλου μήκους στην ιστορία του σινεμά. Η πλοκή του είναι μια συρραφή περιπετειών από τις Χίλιες και Μια Νύχτες, ενός ακόμη δηλαδή λαϊκού μύθου, πεδίο που ήταν και η βασική πηγή έμπνευσης της Ράινιγκερ σε όλη της την καριέρα, καθώς εργάστηκε πάνω σε πολλές ιστορίες της χώρας της. Το μαύρο που μοιραία ακολουθούσε τους ήρωές της διατηρούσε πάντοτε το μυστήριο γύρω από αυτούς ενώ έδινε και στο υπόλοιπο περιβάλλον τον χαρακτήρα του απόκοσμου και συχνά ονειρικού, με αποτέλεσμα να κάνει αυτό ακριβώς που έκαναν και οι Ασιάτες στο θέατρό τους, να μην απομυθοποιεί δηλαδή το υλικό της λόγω της απεικόνισης και να κρατά την μαγεία παρά το πέρασμα των χρόνων.


Η ολοκλήρωση πάντως της ταινίας έφερε τη Ράινιγκερ στην δυσάρεστη θέση να αναζητά διανομέα για περίπου ένα χρόνο, ώσπου μια προβολή της ταινίας στο Παρίσι, χάρη στη βοήθεια του καλού της φίλου Ζαν Ρενουάρ, έφτανε για να γίνει σταδιακά μεγάλη επιτυχία αλλά και να αναγνωριστεί από τους κριτικούς. Αυτό ήταν και το κατάλληλο εφόδιο για μια μεγάλη καριέρα σε έναν τόσο συγκεκριμένο και προσωπικό κλάδο του animation. Η συνέχεια περιείχε μια διασκευή του Doctor Dolittle, πετυχημένη εισαγωγή της μουσικής με τη δημιουργία ενός είδους οπτικοποιημένων μουσικών κλιπ, διασκευές σε όπερες όπως η Κάρμεν το 1933 και ο Μαγικός Αυλός στην ταινία Papageno το 1935. Οι δύο τελευταίες δουλειές έγιναν μάλιστα στο ξεκίνημα μιας περιόδου όπου και αυτή και ο σύντροφός της γύριζαν διάφορες χώρες της Ευρώπης, καθώς φοβούμενοι την άνοδο του ναζιστικού κόμματος στη Γερμανία, έφυγαν από τη χώρα τους αλλά δε μπορούσαν να βρουν πουθενά μόνιμη άδεια παραμονής. Τους βοήθησε ξανά ο Ρενουάρ, ενώ στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έμειναν για λίγο μαζί με τον Λουκίνο Βισκόντι στην Ιταλία. Μετά τον πόλεμο επέστρεψαν στη Γερμανία για να ξαναφύγουν λίγα χρόνια αργότερα με προορισμό την Αγγλία, όπου εκεί μεταξύ άλλων, η Ράινιγκερ συνεργάστηκε με το BBC για τη κατασκευή ταινιών μικρού μήκους βασισμένων στα παραμύθια των αδερφών Γκριμ.

Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής της, τα πέρασε στη Γερμανία όπου επέστρεψε το 1972 ως τον θάνατο της στις 19 Ιουνίου 1981, σε ηλικία 82 ετών. Άφησε πίσω της μια κληρονομιά περίπου 60 ταινιών, ένα κινηματογραφικό υπο-είδος το οποίο δημιούργησε, καθόρισε και ουσιαστικά στοίχειωσε καθώς λίγοι μπόρεσαν να ακολουθήσουν αυτή την πολύ κοπιαστική μέθοδο – σημαντικότερος από όλους στην εποχή μας είναι ο Μισέλ Οσελό, δημιουργός μεταξύ άλλων και του γνωστού στη χώρα μας Ο Κιρικού και η Μάγισσα. Δείτε στο παρακάτω μίνι ντοκιμαντέρ (The Art of Lotte Reiniger, 1970) μια από τις ελάχιστες καταγραφές της αξεπέραστης τεχνικής της, όπου με ένα ψαλίδι και μερικά κομμάτια μαύρου χαρτονιού μπορούν να δημιουργηθούν μαγικοί κόσμοι, ικανοί να μας μείνουν αξέχαστοι.




0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο βασιλιάς της Όπερας λεγόταν Λουτσιάνο, ήταν προληπτικός, ανοικονόμητος, ανεπανάληπτος

Πέθανε Σαν Σήμερα / Ο βασιλιάς της Όπερας λεγόταν Λουτσιάνο, ήταν προληπτικός, ανοικονόμητος, ανεπανάληπτος

Στις 6 Σεπτεμβρίου του 2007 σιγεί για πάντα η πιο υπέροχη φωνή που πέρασε από τα λυρικά θέατρα τον 20ό αιώνα και έμεινε στην ιστορία με το όνομα Λουτσιάνο Παβαρότι
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
ΠΑΣΟΚ: 50 χρόνια πολιτικής δύναμης, σκανδάλων και ανατροπών

Σαν Σήμερα / ΠΑΣΟΚ: 50 χρόνια πολιτικής δύναμης, σκανδάλων και ανατροπών

Μια ιστορική αναδρομή στην πορεία του ΠΑΣΟΚ που ιδρύθηκε σαν σήμερα το 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου, λίγες εβδομάδες μετά την κατάρρευση της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Ζαν Μορό: η πασιονάρια του γαλλικού σινεμά

Πέθανε Σαν Σήμερα / Ζαν Μορό: Η πασιονάρια του γαλλικού σινεμά

Η σπουδαία Γαλλίδα ηθοποιός που έζησε με έμπνευση και ενέργεια για το παρόν και πέθανε σαν σήμερα το 2017 απεχθανόταν τις μελό αναδρομές στο παρελθόν, τις γενικές ερωτήσεις και την ανοησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ