— Σε πρόσφατο δημοσίευμά τους οι NYT αναφέρονταν στον έρωτα στα χρόνια του GhatGPT. Τι σηματοδοτεί το γεγονός ότι υπάρχουν προβλέψεις πως τα επόμενα δύο χρόνια μια «εικονική» συναισθηματική σχέση θα θεωρείται απολύτως κανονική;
Προφανώς πολλά αλλάζουν ραγδαία και η τεχνολογία έχει μπει στη ζωή μας, μάλλον της έχουμε επιτρέψει να εισέλθει ή, καλύτερα, να συνδεθεί και με βαθύτερα στρώματα του ψυχισμού μας. Ο άνθρωπος, με την πολυπλοκότητά του, είναι ένα τραυματισμένο ζώο απ’ όταν γεννιέται. Σε όλη του τη ζωή αναζητά τρόπους να ανακουφιστεί και να ξεπεράσει τη μοναξιά και, δυστυχώς, η πραγματικότητα δεν ικανοποιεί ποτέ ούτε με τον ίδιο τρόπο όλους τους ανθρώπους και όλες τις ανάγκες, ούτε είναι εφικτό να ικανοποιούνται όλοι στο μέτρο της ανθρώπινης φαντασίωσης. Αυτό ισχύει και στον έρωτα.
«Μπορεί να φοβίζει πολύ η επέλαση της τεχνολογίας, αλλά αυτό που πρέπει να μας φοβίζει –και να επαγρυπνούμε– δεν είναι τόσο η τεχνολογία όσο οι άνθρωποι που δρουν ανεξέλεγκτα χωρίς να έχουν επίγνωση της καταστροφικότητάς τους, όταν χρησιμοποιούν την τεχνολογία».
Ο έρωτας είναι μια συναισθηματική καταιγίδα αλλά και μια συνάντηση. Από τη μια είναι μια τυφλή ανάγκη για εξύψωση και διέγερση, είναι όμως και ένα τυχερό συναπάντημα, αυτό που μας έμαθαν από τα μικρά μας χρόνια ότι κάπου εκεί έξω υπάρχει κάποιος/-α/-ο που θα μιλάει την ίδια ψυχική γλώσσα μ’ εμάς. Όλα αυτά σε μεγάλο βαθμό αποτυγχάνουν για διάφορους λόγους και απελπίζουν τους ανθρώπους. Οπότε, ναι, μάλλον θα υπάρχουν άνθρωποι που, έχοντας φοβηθεί την εγγύτητα αλλά και την απόρριψη, θα αναζητήσουν μια κάποιου είδους συναισθηματική κάλυψη από την εικονική πραγματικότητα. Δεν σκέφτομαι με όρους καλό - κακό, κανονικό ή μη κανονικό, είμαι υπέρμαχος της αναζήτησης και της δοκιμής, όλα θα κριθούν σε βάθος χρόνου και αν κάτι λειτουργήσει για κάποιον, ποια είμαι εγώ να αμφισβητήσω τις «αγάπες» του.
ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας
Ο έρωτας, όμως, είναι και σώμα. Έτσι έχω τη βαθιά πεποίθηση ότι στο τέλος το σώμα θα διεκδικήσει τη μερίδα του λέοντος και θα ξαναμπεί στην αρένα της δοκιμής. Γιατί πολλά δομήθηκαν πριν από τον λόγο, μέσα από τη μυρωδιά και την αφή, την αγκαλιά. Γιατί είμαστε σώμα και κανένας έρωτας δεν διαρκεί για πάντα, έτσι κι αλλιώς. Τίποτα δεν διαρκεί για πάντα. Αρκεί ο έρωτας να μπαίνει στην υπηρεσία της ενόρμησης της ζωής και όχι του θανάτου, για να αντέχουμε τη γόνιμη ανταλλαγή σωμάτων και ψυχών, αλλά κυρίως τον αποχωρισμό όσων αγαπήσαμε.
— Πώς σχολιάζετε το ότι υπάρχουν εφαρμογές στις οποίες τα παιδιά μπορούν να απευθυνθούν για να μιλήσουν για τις ανησυχίες τους και να αναζητήσουν συμβουλές;
Δηλαδή δυσκολεύονται οι γονείς να έχουν απευθείας σχέσεις με τα παιδιά τους και χρειάζονται μια διαμεσολάβηση; Αν η διαμεσολάβηση είναι στην υπηρεσία της εγγύτητας, μπορεί και να έχει τη χρησιμότητά της, αν λειτουργεί στην υπηρεσία της εγκατάλειψης του ρόλου, τότε σίγουρα το υποκατάστατο αυτό σε βάθος χρόνου θα μπερδέψει τα παιδιά και τους γονείς. Γιατί ανοιγόμαστε και μιλάμε για τις ανησυχίες μας όταν υπάρχει ένα πρόσωπο που μας κάνει να πιστεύουμε ότι έχει μια θέση για εμάς στη ζωή του, σημαντική. Πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη. Πώς να μοιραστώ εγώ μ’ εσάς βαθιές ανησυχίες μου, αν δεν έχει προηγηθεί κάτι προηγουμένως μεταξύ μας; Νομίζω ότι για να φτάσει ένας γονέας να θέλει να περάσει στην τεχνολογία ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής του δεν πάει καλά συνολικά. Δεν γνωρίζει τον εαυτό του αλλά ούτε και το παιδί του. Άλλο είναι η γνώση και άλλο το βίωμα. Και το βίωμα χτίζεται μέρα τη μέρα, με τις αποτυχίες του.
— Πόσο μας έχει επηρεάσει το γεγονός ότι ζούμε σε μια εποχή που κυνηγάμε την τελειότητα;
Αχ αυτή η τελειότητα. Μα δεν υπάρχει πουθενά στη φύση, και ακριβώς αυτή είναι η ομορφιά της. Η αναζήτηση της τελειότητας είναι διαφορετική από την ανάγκη για ρυθμό και αρμονία.
Δεν υπάρχει τελειότητα, μόνο ο θάνατος είναι τόσο ολοκληρωμένος άρα και τέλειος. Πρέπει όλοι να αναρωτηθούμε βαθιά μέσα μας γιατί δεν μαλακώνουμε, γιατί δεν αγαπάμε, γιατί δεν ασκούμαστε στο βάθος της ζωής και μένουμε στην αντανάκλαση της επιφάνειας, γιατί μας θαμπώνει αυτό που γυαλίζει.
Βρισκόμαστε σε αυτές τις εποχές δυστυχώς, και το γυαλί θα σπάσει και θα παρασύρει την ανυπεράσπιστη και ανεπεξέργαστη οδύνη μας για τον θάνατο και την ανθρώπινη φύση. Κανείς μας δεν μπορεί να γλιτώσει από αυτόν, και γνωρίζω ότι κάποιοι ήδη το προσπαθούν με διάφορα μέσα, όπως θα διαβάζετε κι εσείς. Μόνο να τον επιταχύνουμε κατορθώνουμε, όχι να τον αποφύγουμε.
— Πώς βρίσκετε περισσότερο νόημα στην καθημερινότητα;
Το νόημα είναι μια βαριά επενδεδυμένη λέξη. Όλοι αναζητάμε ένα νόημα, το οποίο δεν υπάρχει συνήθως, σίγουρα όχι έξω από εμάς. Αν θέλετε ωμά τη γνώμη μου, η ζωή αυτή καθαυτή δεν έχει κανένα νόημα. Είναι μια αρχή, μια βιολογική έκρηξη που δίνει κάποιες δυνατότητες για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Τώρα, αν θέλω να βρω νόημα ευγνωμονώντας την τύχη που με έφερε σε αυτήν τη ζωή, θα πρέπει εγώ να το αναζητήσω.
Μέσα μου; Έξω μου; Κάπου. Το άγχος για το νόημα βρίσκει τις ρίζες του στον θάνατο. Τον θάνατο χρειάζεται να νοηματοδοτήσουμε. Όσο περισσότερο αποδεχτούμε ότι μέρος της ανθρώπινης κατάστασης είναι να πιάνουμε μια θέση στον κόσμο και μετά να την αφήνουμε, τόσο περισσότερο θα ζήσουμε. Το ότι ζούμε ήδη είναι ευτυχία, αυτό είναι το νόημα της ζωής. Και η αγάπη. Καθόλου αυτονόητη και χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια.
— Ποια θα λέγατε ότι είναι η απάντηση στη σύγχρονη απομόνωση;
Δεν ξέρω αν ζούμε όλοι απομονωμένοι ή εάν είναι μια επιλογή μας. Δεν υπάρχει μια απάντηση για όλα, όπως καταλαβαίνετε. Το μεγάλο ζήτημα είναι να μην υπάρχουν μέρη του εαυτού μας που να ζουν απομονωμένα από τον εαυτό, να ζούμε δηλαδή χωρίς να έχουμε συνείδηση του εύρους και του βάθους, της πολυπλοκότητας μερών του εαυτού.
Μπορεί να φοβίζει πολύ η επέλαση της τεχνολογίας, αλλά αυτό που πρέπει να μας φοβίζει –και να επαγρυπνούμε– δεν είναι τόσο η τεχνολογία όσο οι άνθρωποι που δρουν ανεξέλεγκτα χωρίς να έχουν επίγνωση της καταστροφικότητάς τους, όταν χρησιμοποιούν την τεχνολογία. Καλό θα ήταν να ασκηθούμε στο να βρισκόμαστε μέσα στην καινούργια εποχή με δραστικό αλλά και αντι-δραστικό τρόπο.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
