— Πώς αξιολογείτε την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στην αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.;
Είναι ένα απροσδόκητο και πολύ περίεργο φαινόμενο. Οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, που εδώ και 15 χρόνια έχουν αναδείξει ένα πολιτικό προσωπικό με τις επιλογές τους σε αλλεπάλληλες δημοκρατικές διαδικασίες, σε μια κρίσιμη εκλογή αποφάσισαν να διαλέξουν κάποιον άλλο, τρίτο, άσχετο με ό,τι έχει συμβεί αυτά τα 15 χρόνια. Χωρίς να ξέρει κανείς ποιος είναι, χωρίς να έχει καμία πολιτική εμπειρία, κάποια κοινωνική δράση ή οποιονδήποτε πολιτικό λόγο. Και δεν τον επέλεξαν για στέλεχος ή για μέλος μιας επιτροπής ή για βουλευτή – τον έκαναν κατευθείαν αρχηγό του κόμματος. Είναι πρωτοφανές για ανεπτυγμένη, δημοκρατική χώρα. Δεν γίνονται αυτά. Και σε άλλες χώρες έχουμε δει να εμφανίζονται από το πουθενά μη πολιτικά πρόσωπα και να αναδεικνύονται σε σημαντικές θέσεις, αλλά σε όλες –μα όλες– τις περιπτώσεις ήταν πρόσωπα γνωστά, με δράση στην κοινωνία. Παρομοιώσεις αυτού του φαινομένου με τον Τραμπ, τον Μπέπε Γκρίλο, τον Μπερλουσκόνι ή άλλους λαϊκιστές σελέμπριτι που έγιναν πολιτικοί είναι άστοχες, γιατί εδώ δεν μιλάμε για το ίδιο φαινόμενο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ διάλεξαν κάποιον στην τύχη.
Φοβάμαι ότι πολλοί υποψήφιοι θα πάρουν το λάθος μήνυμα από την εκλογή Κασσελάκη, και θα αρχίσουν να ανεβάζουν περισσότερα TikTok, οπότε θα πήξουμε στο cringe. Αλλά κατά τα άλλα οι συνέπειες στο ευρύτερο πολιτικό σύστημα θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα του στοιχήματος που έπαιξαν οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ.
— Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η επιτυχία του και το γεγονός ότι σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κατάφερε να ανελιχθεί στην ηγεσία του κόμματος;
Στην πολιτική ανωριμότητα του εκλογικού σώματος. Στην κυριαρχία της ελαφρότητας και του συναισθήματος σε μια επιλογή η οποία θα έπρεπε, αντίθετα, να γίνεται με λογική και υπευθυνότητα. Το ξέρω ότι ο σοφός λαός έχει πάντα δίκιο, και ότι αρμόδια να κρίνει τις επιλογές του είναι μόνο η πραγματικότητα, αλλά δεν ξέρω πώς αλλιώς να σας απαντήσω σε αυτή την ερώτηση. Είναι σαν να έχεις ένα μαγαζί με παπούτσια και κάθε δέκα χρόνια να πρέπει να διαλέξεις ένα ζευγάρι για να φοράς ο ίδιος. Έχεις διαλέξει ένα-ένα τα παπούτσια της συλλογής σου, με σπουδή και σύνεση, και την ώρα της επιλογής αυτοπροτείνονται τρία ζευγάρια και λένε «εμάς διάλεξε για να φοράς». Και ξαφνικά εμφανίζεται έξω από την πόρτα του μαγαζιού ένα κουτί. Και λέει «όχι, εμένα διάλεξε». Κι εσύ διαλέγεις το κουτί. Που δεν ξέρεις καν αν έχει μέσα παπούτσια. Οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ είχαν να επιλέξουν ανάμεσα σε υποψήφιους που ήξεραν, που είχαν ήδη αναδείξει οι ίδιοι, και σε έναν εντελώς άγνωστο. Και διάλεξαν τον άγνωστο. Πώς λέγεται αυτό; Εγώ το αποκάλεσα πολιτική ανωριμότητα. Μια άλλη ταιριαστή λέξη είναι «τζόγος».
— Μπορεί αυτή η εκλογή να συμπαρασύρει και τα υπόλοιπα κόμματα; Κι αν ναι, με ποιον τρόπο; Ουσιαστικά, η νίκη Κασσελάκη επηρεάζει το πολιτικό σκηνικό;
Δεν νομίζω ότι θα έχει καμία συνέπεια στα άλλα κόμματα. Δεν νομίζω ότι θα δούμε εντελώς άγνωστους να εμφανίζονται ξαφνικά στο πολιτικό σύστημα και να παίρνουν σοβαρές θέσεις στο πολιτικό στερέωμα. Φοβάμαι ότι πολλοί υποψήφιοι θα πάρουν το λάθος μήνυμα από την εκλογή Κασσελάκη, και θα αρχίσουν να ανεβάζουν περισσότερα TikTok, οπότε θα πήξουμε στο cringe. Αλλά κατά τα άλλα οι συνέπειες στο ευρύτερο πολιτικό σύστημα θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα του στοιχήματος που έπαιξαν οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί να πιάσουν το Τζόκερ και ο άνθρωπος να μας βγει ένας ψηλότερος Εμανουέλ Μακρόν. Νομίζω ότι είναι πολύ πιο πιθανό να αποδομηθεί και να ξεφουσκώσει πάρα πολύ γρήγορα, όπως γίνεται συνήθως με τα ιντερνετικά φαινόμενα. Aυτό μπορεί να έχει πολλαπλές συνέπειες, και στον ίδιο τον άνθρωπο, ο οποίος πρόκειται να δεχτεί πόλεμο που δεν έχει καν διανοηθεί, αλλά και στον πολιτικό του χώρο και στο ίδιο το πολύπαθο πολιτικό μας σύστημα. Η χώρα χρειάζεται αντιπολίτευση –η ίδια η κυβέρνηση χρειάζεται αντιπολίτευση– και μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι προς το συμφέρον κανενός.
— Γράφτηκε ευρέως ότι η εκλογή του δείχνει την αποστροφή του κόσμου για την παραδοσιακή πολιτική. Εσείς τι πιστεύετε;
Η αποστροφή του κόσμου για την παραδοσιακή πολιτική είναι ένα φαινόμενο που το συζητάμε τριάντα χρόνια τουλάχιστον. Αφού την αποστρέφεται ο κόσμος την παραδοσιακή πολιτική τόσο καιρό πια, πώς εξακολουθεί να υπάρχει παραδοσιακή πολιτική; Στην πραγματικότητα, δεν νομίζω ότι ο κόσμος αποστρέφεται την παραδοσιακή πολιτική. Τον εαυτό του και τις επιλογές του αποστρέφεται. Εδώ και πενήντα χρόνια έχουμε ελεύθερες εκλογές σε αυτήν τη χώρα. Αναδεικνύουμε σταθερά και ελεύθερα το πολιτικό προσωπικό της χώρας για να το εκμεταλλευόμαστε πελατειακά και ταυτόχρονα να το βρίζουμε και να φωνάζουμε για να φύγει και να έρθει ένα άλλο. Ποτέ δεν μας κάνει κανένας ηγέτης από αυτούς που ελεύθερα εκλέξαμε, πάντα περιμένουμε ότι θα έρθει και θα μας σώσει ένας άλλος, πιο «ηγέτης». Είναι παθογένεια όλο αυτό το πράγμα, είναι ένα συλλογικό κόμπλεξ, σαν διαρκές τραύμα, σαν παθολογικός μηχανισμός άμυνας. Θέλουμε να πετάξουμε τις ευθύνες για ό,τι άσχημο συμβαίνει στη ζωή μας αλλού, μακριά, και γι’ αυτό επιλέγουμε σε θέσεις ευθύνης όχι τους καλύτερους ή τους καταλληλότερους ή τους πιο υπεύθυνους, αλλά αποδιοπομπαίους τράγους, ώστε να μπορούμε να τους βρίζουμε μετά. Είναι ένα πολύ περίεργο φαινόμενο, γιατί στο τέλος απολύτως κανένας δεν μένει ευχαριστημένος. Δεν ξέρω πώς λύνεται.
— Ποια ήταν κατά τη γνώμη σας τα λάθη της Ε. Αχτσιόγλου; Είναι ορατός ο κίνδυνος της διάσπασης για τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.;
Κανείς μας δεν μπορεί να κάνει κριτική εκ των υστέρων ή απ’ έξω, γιατί δεν γνωρίζουμε ούτε τις δυναμικές μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., ούτε τι τράβηξε η κυρία Αχτσιόγλου αυτό το διάστημα. Ίσως θα έπρεπε να είναι λίγο πιο ενεργητική στην καμπάνια της από πιο νωρίς; Αλλά ποιος μπορεί να την αδικήσει, αν υποτίμησε τον κ. Κασσελάκη; Ποιος μπορεί να την αδικήσει αν υποτίμησε την ανωριμότητα του εκλογικού σώματος; Αφού αυτό το εκλογικό σώμα την ανέδειξε και την ίδια, ξανά και ξανά, τα τελευταία χρόνια. Τι να κάνει κι αυτή; Νόμιζε ότι είχαν πάντα δίκιο.
Ο κίνδυνος της διάσπασης για τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι ορατός, όπως βεβαίως ήταν ορατός όταν ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε να συγκυβερνήσει με ένα ακροδεξιό κόμμα, όταν επέλεξε να βάλει το μέλλον της χώρας σε δημοψήφισμα, και όταν αψήφησε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Ο συγκεκριμένος πολιτικός χώρος πολλές φορές έχει βρεθεί στα πρόθυρα της διάσπασης, αλλά η συγκολλητική ισχύς της (προοπτικής, έστω, της) εξουσίας αποδεικνύεται ξανά και ξανά πανίσχυρη. Αυτήν τη φορά, όμως, με τη μαζική απαξίωση όλου του στελεχιακού δυναμικού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. από τους ψηφοφόρους με τέτοιον κραυγαλέο τρόπο, και το εντελώς άγνωστο μέλλον του υπό τον νέο πρόεδρο, ίσως να έπεσε η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι. Επαναλαμβάνω ότι δεν μπορούμε να κάνουμε εικασίες για το τι θα γίνει, επειδή δεν γνωρίζουμε καθόλου ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος και τι κουβαλάει στο μυαλό του. Πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι οι πιθανότητες να πάει καλά όλο αυτό το πράγμα είναι πολύ, πολύ μικρές.
Ο δημοσιογράφος κ. Θοδωρής Γεωργακόπουλος είναι αρθρογράφος της εφημερίδας «Καθημερινή». Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.