ΤΟΛΣΤΟΪ, ΧΕΝΡΙ ΤΖΕΪΜΣ, Βιρτζίνια Γουλφ, Τζέιμς Τζόις, Μπόρχες, Γκράχαμ Γκριν, Ίμπσεν, Φιτζέραλντ, Ναμπόκοφ... Μερικά μόνο από τα ονόματα που «βγάζουν μάτια» στην λίστα των κλασικών συγγραφέων του πρώτου μισού του 20ου αιώνα (για να μην πάμε σε πιο σύγχρονους καιρούς όπου το πράγμα γίνεται πιο «αμφιλεγόμενο» και υποκειμενικό) που δεν πήραν ποτέ το Νόμπελ Λογοτεχνίας το οποίο συνεχίζει ψυχαναγκαστικά να μας ταλαιπωρεί 120 χρόνια μετά από την εγκαθίδρυσή του. Για να μην πούμε για όσους έχουν βαρεθεί να ποντάρουν εδώ και τόσα χρόνια σε αιώνια φαβορί των γραφείων στοιχημάτων, όπως ο Μουρακάμι φερ' ειπείν, και καταλήγουν κάθε φορά «στον κουβά».
Εδώ και μερικές δεκαετίες πλέον, κάθε χρόνο πληθαίνουν και εντείνονται οι φωνές που τονίζουν τον αναχρονιστικό χαρακτήρα του θεσμού, τα κωμικοτραγικά politics που τον περιφέρουν, την πομπώδη αυταρέσκεια, την ερμητική κουλτούρα, τις μικροπρέπειες και την μυστικοπάθεια της αρμόδιας επιτροπής, τις επιλογές που μοιάζουν να γίνονται αποκλειστικά σχεδόν με γεωπολιτικού τύπου κριτήρια: «Μήπως να το καταργήσετε το ρημάδι να ησυχάσουμε;»
Δεν κρατάω την αναπνοή μου για το φετινό Νόμπελ αλλά αν σπάσει ο διάολος το ποδάρι του και το πάρει τελικά ο Ντον Ντελίλο, ο συγγραφέας που έχει γράψει προ πολλού για όλα (για όλα, ανεξαιρέτως) που μας απασχολούν και μας ταλανίζουν αυτόν τον αιώνα αλλά και τούτη την ώρα, δεν θα παραπονεθώ φυσικά.
Πού τέτοια τύχη... Ακόμα και οι έντονες αναταράξεις που συνοδεύουν την πορεία (τον εκτροχιασμό μάλλον) του βραβείου τα τελευταία πέντε χρόνια, δεν ήταν ικανές να οδηγήσουν στην κατάργηση ή έστω στον ριζικό επαναπροσδιορισμό της λειτουργίας του στο σύγχρονο λογοτεχνικό σύμπαν. Απλά, από αδιάφορο εξελίχθηκε σε «αμφιλεγόμενο» μέσω μιας αλληλουχίας ιδιοσυγκρασιακών επιλογών και καραμπινάτων σκανδάλων όπως η βράβευση του Μπομπ Ντίλαν το 2016 ή το σκάνδαλο Αρνό που περιείχε τα πάντα από οικονομικές ατασθαλίες και ομαδικές παραιτήσεις μέχρι κατηγορίες για βιασμό που οδήγησαν στην φυλακή επιφανές μέλος της επιτροπής.
Τα σκάνδαλα οδήγησαν στην προσωρινή ματαίωση του βραβείου το 2018, προκειμένου να ανασυνταχτεί η επιτροπή και να λάβει, όπως είχε ανακοινωθεί, σοβαρά υπόψη την κριτική που της έχει ασκηθεί για τις επιλογές της, υποσχόμενη μάλιστα στη συνέχεια ότι σκοπεύει να αναθεωρήσει την ευρωκεντρική της προσέγγιση. Και τι έκανε μετά; Έδωσε το βραβείο σε δύο Ευρωπαίους. Απένειμε με χρονοκαθυστέρηση στην Όλγκα Τοκάρτσουκ το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2018 (μέχρι εδώ όλα καλά) και συγχρόνως έδωσε το περσινό βραβείο στον «υμνητή του σφαγέα Μιλόσεβιτς» Πέτερ Χάντκε, προκαλώντας νέο τσουνάμι αντιδράσεων. Θα είχε πλάκα (και μπόλικη δόση διαστροφής) μετά από αυτή την επιλογή, να δινόταν φέτος το Νόμπελ στον Μισέλ Ουελμπέκ, μόνο και μόνο για ακούγαμε την επιδεικτικά «μη πολιτικά ορθή» ομιλία του στην οποία ενδεχομένως θα ανακάτευε το #MeToo, τον κορωνοϊό και το πώς η Ευρώπη κοντεύει να καταντήσει Χαλιφάτο.
Δεν κρατάω την αναπνοή μου για το φετινό Νόμπελ που θα ανακοινωθεί σήμερα νωρίς το απόγευμα. Η λογική και τα γραφεία στοιχημάτων λένε ότι θα κατά πάσα πιθανότητα απονεμηθεί σε «μη δυτική» γυναίκα, με μεγάλο φαβορί την 83χρονη Μαρίζ Κοντέ από την Γουαδελούπη, αλλά πάλι με το Νόμπελ Λογοτεχνίας και με το Νόμπελ Ειρήνης (που ακολουθεί την Παρασκευή) ποτέ δεν ξέρεις ποιο «κουλό» αουτσάιντερ μπορεί να επικρατήσει την τελευταία στιγμή μέσα από τις «βυζαντινές» διεργασίες της επιτροπής. Ούτε ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς δεν το έχει «σηκώσει» ποτέ και θα προτιμούσα να πάει έτσι μέχρι το τέλος (μου). Αν βέβαια σπάσει ο διάολος το ποδάρι του και το πάρει τελικά η Αν Κάρσον ας πούμε (έχει χρόνια να το πάρει εκπρόσωπος της ποίησης) ή ο Ντον Ντελίλο, ο συγγραφέας που έχει γράψει προ πολλού για όλα (για όλα, ανεξαιρέτως) που μας απασχολούν και μας ταλανίζουν αυτόν τον αιώνα αλλά και τούτη την ώρα, δεν θα παραπονεθώ φυσικά. 10/1 παιζόταν η πρώτη και 16/1 ο δεύτερος. Πάλι καλά. Ο Τόμας Πίντσον ας πούμε δεν εμφανιζόταν καν σε καμία πρόβλεψη.
σχόλια