Οιχάρτες είναι απάτη. Μόνο κουκίδες αντίγια πόλεις, γαλάζιες γραμμές αντί γιαποτάμια, σκουροκαφετιά χρώματα για ταβουνά, κόκκινες καμπυλοτεθλασμένες γιατους αυτοκινητόδρομους. Ευτυχώς πουμόλις κινήσεις για ταξίδι τα συμβολικάσημεία εξαερώνονται και αρχίζει ναμιλάει η γη, οι πληθυσμοί, η απόστασηκαι η γύρω φύση. Τι να σου πει ο γεωφυσικόςχάρτης του 1 προς 300.000 για το δάσος τουΚοτζά Ορμάν; Παρόμοιο αχανές πάρκο δενυπάρχει άλλο σε όλη τη χώρα και το δέλτατου Νέστου αφήνει σύξυλο τον επισκέπτη,που θέλει δεν θέλει χάνεται μέσα σε δάσηαπό σημύδες, βαλανιδιές και καστανιέςπου υλοτομούνται συστηματικά. Με μεγάληαπογοήτευση ο χαζομαθημένος Αθηναίοςδιαπιστώνει ότι θαυμάζει τη χλωρίδαολόγυρα αλλά δεν ξέρει γρυ για τα ονόματαόχι μόνο των χόρτων, των θάμνων και τωνπτηνών, αλλά ούτε των δέντρων. Απλώς,επειδή δεν βλέπει την ελιά, εικάζει ότιη μεσογειακή χλωρίδα, στα βουνά κυρίως,υποχωρεί μπροστά στη χλωρίδα τωνβορειοευρωπαϊκών περιοχών. Άλλος τόποςεκεί· βορράς.
Εκτόςαπό τη φύση του, ο βορράς έχει -κυρίωςαυτό- Ιστορία. Ο τετραπέρατος οδηγόςμας, με έδρα πάντα την Ξάνθη -πολύβουοτο φοιτηταριό- εξεστράτευε κάθε πρωίπρος τα χωριά των παραμεθόριων περιοχών.Κοτήλ, Μελίβοια, Ωραίο, Αιμόνιο, ΆνωΘέρμες, Μέδουσα, Εχίνος, Κύμη, Χλόη,Οργάνη, Σμιγάδα, Κέχρος. Παλαιότερα ταΠομακοχώρια είχαν μπάρες στις εισόδουςτους, λιγοστούς μιναρέδες και καθεστώςάτεγκτο. Σήμερα οι μιναρέδες πλήθυναν-τι σου κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση!-, στρώθηκαναμαξιτοί δρόμοι. Οι μπάρες εξαφανίστηκανκαι η επαφή με τους ντόπιους κατέστηεύκολη. Ακόμη και «πολιτικά»ψιλοσυζητάς μαζί τους. Τι λένε αυτοί οιάνθρωποι που ανήκουν στο ίδιο έθνος μεμας και (οσάκις χρειάζεται) μιλούν τηγλώσσα μας; «Δεν έχει δουλειές εδώ!Οι νέοι φεύγουν!». Μόλις τους ρωτάςγια τον αριθμό των μαθητών στο σχολείοαπαντούν αυθόρμητα, απρόθυμοι όμωςείναι να δώσουν τον αριθμό των κατοίκων.«Πού να ξέρεις, οι περισσότεροιφεύγουν για να εργαστούν». «Ο γιοςμου πήγε στην Ολλανδία για τη συγκομιδήντομάτας. Μαζεύτηκαν κι εκεί πολλοί,έπεσαν τα μεροκάματα!».
Το πιο «σκληροπυρηνικό» χωριόείναι βέβαια ο Εχίνος, όπου αποκλείεταινα βρεις ταβέρνα - τη βολέψαμε στα όρθιαμε ένα σουβλατζίδικο. Μόνο εκεί ακούσαμεγια κάποιον κάτοικο που «κρεμάστηκε»κάποτε. Ήταν, όπως μάθαμε, της ΚΥΠ - ποιοςξέρει πώς κλίνεται το κρεμώ και τοκρεμιέμαι τουρκιστί και πομακιστί. Στοάλλο άκρο, ο Γυναικείος Συνεταιρισμόςτης Κοτύλης κατέθελξε τις γυναίκες τηςπαρέας. Με τη μαντήλα στην κεφαλή,ευγενέστατες, είναι πεντακάθαρες (σαντα χωριά τους), κομψές και δεν βαρυγκομούν.
ΣτονΚέχρο είδαμετις πιο χαριτωμένες μουσουλμανίτσες.Δεκαεπτάρες περίπου, με ποδήρη φορέματακαι ιδιαίτερη κομψότητα, οδηγούσανμηχανάκι όπου ανέβαιναν δυο δυο, κρατούσανκινητό και έπαιζαν βόλεϊ στην πλατεία.Ένα κουαρτέτο νεανίδων -με κεντητάρούχα, τσίπες στο κεφάλι, πιασμένες χέριχέρι- κέντρισε την επιθυμία μας να τιςφωτογραφίσουμε - πλην οι ανύπαντρεςαλλά και οι νεαρές παντρεμένες δενφωτογραφίζονται. Αντίθετα, μια ηλικιωμένηκυρία που δούλευε στα καπνά αφέθηκεπρόθυμα στο φλάς.
Σήμα κατατεθέν όλων των χωριών, εκτόςαπό τους μιναρέδες, ένας για κάθε μαχαλά,είναι τα «πιάτα» της τηλεόρασης,που εξασφαλίζουν πλήρη σύνδεση με τηχώρα του Ερντογάν. Στα λιγοστάκαφενο-φαγάδικα που μπήκαμε, εκτός απότην υπερμεγέθη τηλεόραση, διακρίνοντανοι φωτογραφίες της Φενέρ Μπαξέ και τηςΓαλατά Σεράι. Ρωτήσαμε τα μικρά τι ομάδααγαπούν - όλα τούρκικες ομάδες.
Ηπιο ομιλητική μουσουλμάνα -δούλευε σεένα καπνοχώραφο κοντά στο δρόμο- μαςμίλησε για το παιδί της που σπούδασεφαρμακολογία στη Σαλονίκη και τώρασκέπτεται να πάει στην Αγγλία. «Θέλετενα γυρίσει;». «Τι να κάνει εδώ;».Αυτοί που μένουν πάντως, πέρα από ταβάσανα, έχουν το μυστικό της γαλήνης.Περάσαμε πολλές ώρες σε πομακοχώριακαι τουρκοχώρια, μιλήσαμε με πολλέςηλικίες - το μαράζι το έχουν, αλλά είναιγλυκύθυμοι άνθρωποι, ελπίζουν ναβελτιωθούν τα πράγματα και παραπονιούνταιγια την έλλειψη εργασίας. «Με τουςάλλους που μένουν στη Βουλγαρία τικάνετε;». «Έρχονται καμιά φορά, οιΒούλγαροι μας ζητούν ένα ευρώ...».
Όπωςπληροφορηθήκαμε, σύντομα ανοίγεταιδρόμος στα σύνορα, οπότε η διασυνοριακήσύνδεση θα απλοποιηθεί. Θα εγκατασταθείτελωνείο και οι κάτοικοι θα απολαμβάνουνεπιτέλους τα καλά της επικοινωνίας καιτης επαφής πέρα από ιστορικές δεσμεύσεις.
Τινα σκέπτεται τάχα ο μυθικός Νέστος γιατις συνοριακές δυσκολίες; Με ηλικία 5εκατομμυρίων ετών, ο ποταμός πηγάζειαπό τα βουλγαρικά Όρη της Ρίλα καικαταλήγει στο Βόρειο Αιγαίο. Έχεισυνολικό μήκος 234 χιλιόμετρα, τα 130 απότα οποία ρέουν σε ελληνικό έδαφος.Ακολουθώντας το παλαιό μονοπάτι τωνσιδηροδρομικών, ατενίζεις από ικανόύψος το αίνιγμα που στοιχειώνει κάθεποτάμι. Είναι οφειλή στη θάλασσα αυτόςο απίστευτος όγκος νερού; Βουνίσιο χάδιστην πεδιάδα; Ισορροπία σταθερού καιασταθούς μέσα στα έγκατα της γης;Ποιητικός καθρέφτης των βουνών και τωνδέντρων;
Στονότο έχουμε ξεχάσει τα ποτάμια, τα σύνορακαι τα Βαλκάνια· στο βορρά έχουνάλλο τρόπο να ξεχνούν και να θυμούνται.
σχόλια