Ο «πατριάρχης» της ρομποτικής χειρουργικής μιλά για την υπεροχή και την αναγκαιότητα των πιο high-tech επεμβάσεων

— Ποιοι είναι οι σταθμοί-ορόσημα στη ρομποτική χειρουργική στα χρόνια της εξέλιξής της από τις λαπαροσκοπικές επεμβάσεις;

Η ρομποτική χειρουργική είναι μια επαναστατική εξέλιξη στην ιατρική και τη χειρουργική τεχνολογία, που έχει προοδεύσει με σημαντικούς σταθμούς και ορόσημα από τη λαπαροσκοπική χειρουργική. Η ανάπτυξη της λαπαροσκόπησης, δηλαδή της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής, το 1980-90 αποτέλεσε το πρώτο σημαντικό βήμα πριν από τη ρομποτική χειρουργική. Τα πρώτα ρομποτικά συστήματα αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του 1990, με το πιο σημαντικό και γνωστό να είναι το Da Vinci Surgical System, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1999 από την Intuitive Surgical. Η έγκριση του Da Vinci Surgical System από τον FDA το 2000 ήταν ένα καθοριστικό σημείο για τη ρομποτική χειρουργική. Το σύστημα αυτό έδωσε τη δυνατότητα στον χειρουργό να ελέγχει τα εργαλεία μέσω ενός υπολογιστή και μιας 3D κάμερας υψηλής ευκρίνειας, προσφέροντας μεγαλύτερη ευχέρεια και ακρίβεια σε δύσκολες και πολύπλοκες επεμβάσεις. Από το 2010 έως και σήμερα τα ρομποτικά συστήματα αναβαθμίζονται συνεχώς, με τελευταίο επίτευγμα το ρομποτικό σύστημα 5ης γενιάς, το οποίο αναμένεται στη χώρα μας φέτος. Εξίσου σημαντικό ορόσημο είναι το 2011 η πρώτη ρομποτική επέμβαση παγκοσμίως μέσω μίας τομής (Single-Site Robotic Surgery) που πραγματοποιήθηκε από εμένα και την ομάδα μου στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών.

— Ποιες παθήσεις αντιμετωπίζονται κυρίως με ρομποτικές τεχνικές;
Στη γενική χειρουργική, πλέον όλες οι επεμβάσεις της κοιλιακής χώρας, όπως οι επεμβάσεις οισοφάγου-στομάχου, οι γαστρεκτομές, οι παγκρεατεκτομές, οι ηπατεκτομές, οι επεμβάσεις λεπτού και παχέος εντέρου, η σπληνεκτομή και η χολοκυστεκτομή, καθώς και όλες οι επεμβάσεις που πραγματοποιούν οι ουρολόγοι στους νεφρούς, στους ουρητήρες, στην ουροδόχο κύστη και στον προστάτη αδένα. Επίσης, ρομποτικά γίνονται όλες οι επεμβάσεις των κηλών του κοιλιακού τοιχώματος. Μεγάλο όμως πλεονέκτημα έχουν οι επεμβάσεις διαφραγματοκήλης και οι επεμβάσεις στο ορθό, λόγω της ασύγκριτης πρόσβασης που δίνει το ρομποτικό σύστημα στις ανατομικές περιοχές του μεσοθωρακίου και της πυέλου.

Yπάρχει τεράστιος χώρος για τον τουρισμό υγείας στην Ελλάδα. Έχουμε την τιμή, εγώ και η ομάδα μου, να έχουμε ασθενείς από το εξωτερικό σχεδόν κάθε εβδομάδα. Και γενικότερα στην Ελλάδα έχουμε άριστους γιατρούς σε όλες τις ειδικότητες, επιστήμονες που θα τους ζήλευαν παντού.

– Ποια είναι τα πλεονεκτήματα σε σχέση με τη λαπαροσκοπική επέμβαση και το κλασικό χειρουργείο;
Με τη ρομποτική χειρουργική αποφεύγονται όλες οι επιπλοκές της ανοιχτής τομής, όπως οι λοιμώξεις στο αναπνευστικό, στο ουροποιητικό και στο χειρουργικό τραύμα. Επίσης, ο μετεγχειρητικός πόνος είναι σαφώς λιγότερος και η επάνοδος στην καθημερινότητα πολύ πιο γρήγορη. Η νοσηλεία στο νοσοκομείο είναι σημαντικά μικρότερη και σπανιότατα χρειάζεται ο ασθενής να πάει στη ΜΕΘ μετά από μεγάλες και πολύπλοκες επεμβάσεις. Τέλος, ο χειρουργός πραγματοποιεί την επέμβαση δίχως να είναι όρθιος, πάνω από τον ασθενή, με αποτέλεσμα να κουράζεται πολύ λιγότερο. Η ευχέρεια των χειρουργικών κινήσεων είναι ακριβέστατη και η όραση έχει τεράστια ευκρίνεια, ανάλυση και μεγέθυνση. Όλα αυτά τα πλεονεκτήματα της ρομποτικής βοηθούν στο άριστο αποτέλεσμα.

Είναι πολλές οι στιγμές που ασθενείς με έχουν συγκινήσει με τα λόγια τους και πράγματι, όταν έχουμε κάνει μια επέμβαση και έχουμε δώσει λύση σε προβλήματα που θεωρούνταν άλυτα, τότε στα μάτια του ασθενούς και των συγγενών και φίλων του βλέπεις και θυμάσαι γιατί έγινες γιατρός εξαρχής.

— Σίγουρα το κόστος της ρομποτικής επέμβασης είναι πιο αυξημένο. Καθίσταται  και απαγορευτικό για τον ασθενή ή όχι;
Πλέον ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος μεταξύ των εταιρειών που κατασκευάζουν ρομποτικά χειρουργικά συστήματα και αναλώσιμα εργαλεία, με αποτέλεσμα το κόστος να μικραίνει και να επωφελούνται οι ασθενείς από αυτήν τη διαδικασία. Επομένως, το κόστος δεν είναι απαγορευτικό για τους ασθενείς που θέλουν την καλύτερη τεχνολογία και επιστήμη για την υγεία τους.

— Αν μπορούσατε να  ξεχωρίσετε κάτι από το επαγγελματικό σας πεδίο, ποια ρομποτική επέμβαση θα θεωρούσατε πιο περίπλοκη και πιο «επιβεβλημένη» πλέον; 
Πιο περίπλοκη από άποψη χειρουργικής τεχνικής είναι σίγουρα η παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή ή αλλιώς επέμβαση Whipple. Η επέμβαση αυτή διενεργείται σε εγχειρήσιμο καρκίνο κεφαλής παγκρέατος συνήθως και χρειάζεται να πραγματοποιηθούν 3 αναστομώσεις μετά την εκτομή της νόσου. Είναι πάρα πολύ απαιτητική επέμβαση και αρκετά περίπλοκη, και η σωστή εκπαίδευση και η εμπειρία είναι πολύ βασικά χαρακτηριστικά για να είναι επιτυχημένη. Μετά από περισσότερες από 5.000 ρομποτικές επεμβάσεις όλων των ειδών που έχω πραγματοποιήσει με την ομάδα μου, θα έλεγα πως η ρομποτική επιβάλλεται στις επεμβάσεις γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης/διαφραγματοκήλης και στον καρκίνο του ορθού.

Με τη ρομποτική χειρουργική αποφεύγονται όλες οι επιπλοκές της ανοιχτής τομής, όπως οι λοιμώξεις στο αναπνευστικό, στο ουροποιητικό και στο χειρουργικό τραύμα.

— Υπάρχει χώρος για άνθηση του τουρισμού υγείας στις ρομποτικές επεμβάσεις, δεδομένου ότι έχουμε διεθνώς καταξιωμένους επιστήμονες και πολύ πιο προσιτές τιμές από αυτές που ισχύουν σε άλλες χώρες;
Υπάρχει τεράστιος χώρος για τον τουρισμό υγείας στην Ελλάδα. Έχουμε την τιμή, εγώ και η ομάδα μου, να έχουμε ασθενείς από το εξωτερικό σχεδόν κάθε εβδομάδα. Και γενικότερα στην Ελλάδα έχουμε άριστους γιατρούς σε όλες τις ειδικότητες, επιστήμονες που θα τους ζήλευαν παντού. Οι τιμές εδώ στην Ελλάδα όντως είναι πολύ προσιτές για κατοίκους του εξωτερικού, επομένως η υγεία καθίσταται εξαιρετικά ανταγωνιστική, με κορυφαίους επιστήμονες. Σε αυτό το σημείο λοιπόν θα πρέπει η πολιτεία να επενδύσει στον ιατρικό τουρισμό και να θέσει το πλαίσιο στο οποίο θα μπορούν τα νοσοκομεία μας να προσελκύσουν τους ξένους ασθενείς. Ως χώρα διαθέτουμε και το έμψυχο δυναμικό και την τεχνολογία.

— Στη διάρκεια της καριέρας σας έχετε διακριθεί και βραβευτεί πολλές φορές. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτές τις διακρίσεις. Ποιες κρατάτε  ως πιο σημαντικές;
Προτιμώ να μιλάνε οι ασθενείς μου και οι συνάδελφοί μου για μένα, αυτή είναι η μεγαλύτερη τιμή και περηφάνια για έναν χειρουργό. Παρ’ όλα αυτά, δύο διακρίσεις που έχουν χαραχθεί βαθιά στη μνήμη είναι από το 2021. Η μία ήταν όταν η κατασκευάστρια εταιρεία του ρομποτικού συστήματος Da Vinci, η Intuitive Surgical, μου απένειμε τον τίτλο του «Τop performer in General Surgery» παγκοσμίως στη ρομποτική χειρουργική, και δεύτερη η εκλογή μου ως μόνιμου τακτικού μέλους του Academy of Master Surgeon Educators του American College of Surgeons για τη συμβολή και την αφοσίωσή μου στην εκπαίδευση και στο mentoring χειρουργών, ιδιαίτερα των νέων.

— Θα θέλαμε να κλείσουμε τη συνέντευξη με μια ανθρώπινη στιγμή του γιατρού Κ. Κωνσταντινίδη. Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας μια ξεχωριστή στιγμή, την έκφραση ευγνωμοσύνης ενός ασθενούς, μια δύσκολη στιγμή στο χειρουργείο που σκεφτήκατε πως η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν όρια; 
Είναι πολλές οι στιγμές που ασθενείς με έχουν συγκινήσει με τα λόγια τους και πράγματι, όταν έχουμε κάνει μια επέμβαση και έχουμε δώσει λύση σε προβλήματα που θεωρούνταν άλυτα, τότε στα μάτια του ασθενούς και των συγγενών και φίλων του βλέπεις και θυμάσαι γιατί έγινες γιατρός εξαρχής. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα κορίτσι 13 ετών που έπασχε από σύνδρομο άνω μεσεντερίου αρτηρίας και νοσηλευόταν για αρκετούς μήνες σε άλλο νοσοκομείο με συντηρητική αγωγή. Έψαξε με τους γονείς της στο διαδίκτυο, είδαν πως είχαμε πραγματοποιήσει αρκετές επεμβάσεις για το συγκεκριμένο σύνδρομο ρομποτικά και επικοινώνησαν μαζί μου για να τη βοηθήσω. Λίγες μέρες αργότερα πραγματοποιήσαμε την επέμβαση Strong για το συγκεκριμένο σύνδρομο και 10 μέρες αργότερα είχε επιστρέψει στο σχολείο και στους φίλους της, πήρε πίσω τη ζωή της.