Αυτό που έκανε τον Issey Miyake μοναδικό στον χώρο της μόδας είναι ότι τη μετέτρεψε με τις ιδέες του σε υψηλή τέχνη μέσα από ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικής έκφρασης και προτείνοντας νέες προοπτικές.
Από τη δεκαετία του '70 ο Miyake παρουσίαζε σταθερά νέες μεθοδολογίες και δυνατότητες για την κατασκευή ρούχων, εστιάζοντας πάντα στο μέλλον.
Η κατασκευή του ενδύματος δεν ήταν ποτέ μια απλή υπόθεση για τον Ιάπωνα καλλιτέχνη της μόδας, είχε να κάνει με τη βαρύτητα, την αίσθηση ελευθερίας, τη δυνατότητα του ανθρώπινου σώματος, έναν συνδυασμό καινοτομίας και άνεσης.
Όλα ξεκίνησαν το 1960, όταν ο Miyake, φοιτητής στο Tama Art University, έστειλε μια επιστολή στο Παγκόσμιο Συνέδριο Σχεδιασμού, το οποίο πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ιαπωνία εκείνη τη χρονιά. Η επιστολή αναφερόταν στο γεγονός ότι ο σχεδιασμός ρούχων δεν περιλαμβανόταν στην εκδήλωση. Σε εκείνο το σημείο είχε ήδη διαφανεί η αντίληψη του Miyake ότι το ένδυμα δεν είναι απλώς «μόδα» –δηλαδή κάτι που αλλάζει με την εποχή– αλλά μια μορφή σχεδιασμού που συνδέεται στενά με τη ζωή μας σε ένα πολύ πιο οικουμενικό επίπεδο.
Έχοντας βαθιά επίγνωση των χρονικών και κοινωνικών αναγκών, ο Issey Miyake κατασκεύασε ρούχα που αποδίδουν ύψιστη σημασία στον άνθρωπο. Αυτό είναι εμφανές από το σχόλιό του ότι «ελπίζει να φτιάχνει ρούχα όπως τζιν και μπλουζάκια που πολλοί άνθρωποι μπορούν να φορούν ελεύθερα».
Ο Miyake διερευνούσε πάντα τη σχέση μεταξύ ενός κομματιού υφάσματος και του σώματος, καθώς και τον χώρο που δημιουργείται αναμεσά τους, ως αποτέλεσμα, χωρίς να περιορίζεται από οποιοδήποτε υπάρχον πλαίσιο. Ο γεννημένος το 1938 στη Χιροσίμα σχεδιαστής ρούχων, που πέθανε σε ηλικία 84 ετών, έγινε διάσημος εφαρμόζοντας ιδέες που σχετίζονται με παραδοσιακές τεχνικές και τεχνολογία αιχμής σε «ένα κομμάτι ύφασμα», δημιουργώντας μοναδικά ρούχα.
Έχοντας βαθιά επίγνωση των χρονικών και κοινωνικών αναγκών, ο Issey Miyake κατασκεύασε ρούχα που αποδίδουν ύψιστη σημασία στον άνθρωπο. Αυτό είναι εμφανές από το σχόλιο του ότι «ελπίζει να φτιάχνει ρούχα όπως τζιν και μπλουζάκια που πολλοί άνθρωποι μπορούν να φορούν ελεύθερα».
Ενώ αξιοποιεί στο έπακρο τις παραδοσιακές τεχνικές και τη χειροτεχνία στα σχέδια των ρούχων του, ο Miyake προσπαθεί συνεχώς να αναπτύσσει νέα υλικά και μεθόδους. Αυτές οι προσπάθειες οδήγησαν σε κοσμοϊστορικά σχέδια σε αντίθεση με τις συμβατικές προσεγγίσεις στην κατασκευή ρούχων, όπως τα PLEATS PLEASE και A-POC, προσθέτοντας ένα άλλο επίπεδο λάμψης στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Το έργο του Issey Miyake γεννήθηκε σε πάνω από σαράντα χρόνια έντονου πειραματισμού με διαρκή εστίαση στον ανθρώπινο παράγοντα. Με εντυπωσιακή συνοχή αλλά και συνεχή προθυμία να δοκιμάζει νέες λύσεις, τόσο στην κατασκευή υφασμάτων όσο και στην κατασκευή ρούχων –δύο δραστηριότητες άρρηκτα συνυφασμένες με τις απόψεις του ως τολμηρού καινοτόμου– ο Issey Miyake έχει αναπτύξει ένα μοναδικό έργο, ταυτόχρονα φορμαλιστικά ευρηματικό και ρεαλιστικό. Λειτούργησε ως ντιζάινερ και για αυτόν τα ρούχα ήταν αντικείμενα που ανταποκρίνονταν σε βασικές ανθρώπινες ανάγκες, κάτι που απέχει πολύ από το να αποτελούν έκφραση κύρους, πλούτου ή ακόμη και σεξαπίλ. Τα ρούχα του έχουν απεραντοσύνη, βάθος και λεπτομέρεια που δείχνει τις βασικές αρχές της σχεδιαστικής κίνησής του και τις διαρκώς εξελισσόμενες λύσεις που έχει αναπτύξει.
Το έργο του πηγάζει από ένα δύσκολο αλλά και στοιχειώδες ερώτημα: πώς να τυλίξει κανείς το σώμα, που είναι τρισδιάστατο, με ύφασμα, που είναι δισδιάστατο, χωρίς να ξεχνά ότι το σώμα είναι ζωντανό και κινείται. Οι απαντήσεις του εγείρουν θέματα όπως η ελευθερία, η εφεύρεση, η πολιτισμική διασταύρωση, η καινοτομία, η παράδοση, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Όλα αυτά διαπλέκονται σε μια βαθιά συνεκτική γκάμα διαφορετικών δημιουργιών. Το έργο του είναι, μεταφορικά μιλώντας, ένα κομμάτι ύφασμα και η χρήση αυτού του κομματιού υφάσματος ήταν η κύρια δημιουργική του πρόκληση όλα τα χρόνια της καριέρας του.
Το σώμα είναι η αφετηρία όλων των σχεδιαστικών πρακτικών που σχετίζονται με το ένδυμά του, αυτό που κάνει τα σχέδια να ζωντανεύουν μέσα από χειρονομίες, κινήσεις, στάσεις. Το σώμα, η φυσικότητά του καθώς και οι ανάγκες του, ήταν στο επίκεντρο των σχεδιαστικών δραστηριοτήτων του Miyake. Ωστόσο, από την αρχή της καριέρας του, οι απόψεις του για το θέμα αυτό δεν ήταν ποτέ προβλέψιμες. Εκπαιδεύτηκε στη ραπτική στο Παρίσι, αλλά ήταν απόφοιτος γραφιστικής. Για τον Issey Miyake, ο διάλογος μεταξύ σώματος και ρούχου συνίσταται ταυτόχρονα στην παρουσία και την απουσία, με την έννοια ότι το σχήμα του ρούχου δημιουργείται από το ίδιο το σώμα μόνο όταν αυτό φοριέται, με τον χώρο μεταξύ υφάσματος και σώματος να είναι υψίστης σημασίας. Ένα φόρεμα, πίστευε, αποκαλύπτει τον σκοπό του όταν φορεθεί, με την ισορροπία μεταξύ πραγματισμού και εφευρετικότητας, αυτή ήταν η υπογραφή του Miyake.
Οι πρώιμες σχεδιαστικές λύσεις του αναπτύχθηκαν όταν ίδρυσε το Miyake Design Studio το 1970, εστιάζοντας στις ιδέες της ελευθερίας – της σκέψης και του σώματος. Δημιούργησε μια ολόσωμη φόρμα με μοτίβο τατουάζ που έμοιαζε κυριολεκτικά με ένα δεύτερο δέρμα που φοριέται και ένα φόρεμα από μαντήλια πολλαπλών μεγεθών, φτιαγμένο από τρία μόνο τετράγωνα υφάσματος, ένα παλτό-κουκούλι που τυλιγόταν διαγώνια γύρω από το σώμα και μια ολόσωμη φόρμα από λινό που ήταν κομμένη σε όλο το πλάτος του υφάσματος. Τα ελεύθερα σχήματα αποκτούσαν διαφορετική σημασία σε διαφορετικά σώματα, καθιστώντας έτσι τον χρήστη πιο σημαντικό από τα πραγματικά ρούχα – μια απαράβατη αρχή ελευθερίας για τον Ιάπωνα σχεδιαστή.
Στη δεκαετία του '80 το ανθρώπινο σώμα, το οποίο προορίζεται ως παρουσία που εμπνέει τον εξορθολογισμό και τον επανασχεδιασμό, εξακολουθεί να κατέχει κεντρική θέση στο έργο του. Η εφεύρεση δεν γίνεται ποτέ στο κενό: Ο Miyake αντιδρούσε, με τα προσωπικά του εργαλεία και τις απόψεις του, στο zeitgeist μιας ζωντανής, αντιφατικής και κατεξοχήν ηδονιστικής δεκαετίας. Στην πραγματικότητα πρόλαβε ένα ολόκληρο κίνημα, προτείνοντας τις πρώτες δημιουργίες με επίκεντρο το σώμα ήδη από το 1980, συνεχίζοντας την απώτατη τεχνολογική και τυπική έρευνα πάνω στην οποία έχει εδραιωθεί η σχεδιαστική του πρακτική.
Η έμφαση στο σώμα καθίσταται στην πραγματικότητα δυνατή χάρη στην εφαρμογή νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη χρήση υλικών που δεν είχαν εφαρμοστεί ποτέ πριν στην κατασκευή ρούχων, όπως τα πλαστικά ενισχυμένα με ίνες και η έγχυση συνθετικής ρητίνης που μεταφράστηκαν σε μια σειρά από γλυπτικά μπούστα.
Μοντελοποιημένα σε έναν πραγματικό κορμό, τα αντικείμενα αυτά δεν προορίζονταν για έργα τέχνης, αλλά για βιομηχανικά παραγόμενα πολλαπλάσια που στέκονται στη διασταύρωση Ανατολής και Δύσης. Τα waterfall body pieces, φτιαγμένα από Pewlon και μοντελοποιημένα στο σώμα με τη βοήθεια μιας έγχυσης σιλικόνης, αναμειγνύουν άψογα το κλασικό draping, τη γλυπτική και την επιστήμη, χρησιμοποιώντας ένα κομμάτι ύφασμα.
Η πιο ριζοσπαστική έρευνα του Issey Miyake πηγάζει από την ομαδική νοοτροπία. Από πολύ νωρίς, μάλιστα, αρνήθηκε το καθεστώς του σχεδιαστή μόδας ως «μοναδικής αυτοτροφοδοτούμενης θεότητας», αναπτύσσοντας γόνιμες συνεργασίες τόσο εντός του Miyake Design Studio όσο και με μηχανικούς και εταιρείες υφασμάτων.
Η χρήση ενός και μόνο κομματιού υφάσματος για τη δημιουργία ενός ρούχου δεν είναι μόνο η κύρια δημιουργική αναζήτηση για τον Issey Miyake, αλλά και μια ηθική επιλογή. Με αυτόν τον τρόπο, μάλιστα, μπορεί να αναπτύξει νέα σχήματα, ενώ παράλληλα ενισχύει την ομορφιά και την υφή του υφάσματος και μειώνει τα απορρίμματά του σχεδόν στο μηδέν, με σεβασμό στο περιβάλλον. Ως αποτέλεσμα, οι σχεδόν αφηρημένες φόρμες που προκύπτουν από ένα μόνο κομμάτι ύφασμα απελευθερώνουν το σώμα από κάθε περιορισμό, ενώ αντιδρούν διαφορετικά στα διάφορα σχήματα του σώματος, καθιστώντας το ρούχο πραγματικά προσωπικό, με έναν ακομπλεξάριστο, άμεσο τρόπο.
Το ύφασμα είναι κομβικής σημασίας: ως κατασκευαστής αντικειμένων, ο Miyake πιστεύει ότι κάθε υλικό μπορεί να μετατραπεί σε ρούχο. Χρησιμοποιεί ιαπωνικό χαρτί washi ή τρίχες αλόγου, ενώ έχει ανακαλύψει εκ νέου παραδοσιακά υλικά. Πειραματίστηκε με ειδικές επεξεργασίες που δίνουν στις επιφάνειες μια ζωντανή όψη, καθώς και με φουτουριστικά υφάσματα, όπως ένας πολυεστέρας που κόβεται και διαμορφώνεται σε σχήμα με τη βοήθεια μόνο κουμπιών. Έχει επίσης αναπτύξει επεξεργασίες που βασίζονται στην ιδέα της επαναχρησιμοποίησης, όπως η σειρά Starburst ή το needlepunching που παράγει μοναδικές υφές με την τοποθέτηση στρωμάτων από διαφορετικά υλικά.
Οι πτυχώσεις είναι ένα θέμα που διατρέχει ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής του Miyake. Δουλεύοντας αρχικά με μείγματα πολυεστέρα και φυσικών ινών και στη συνέχεια με μια ειδικά αναπτυγμένη ύφανση πολυεστέρα που μπορεί να υποστεί θερμική επεξεργασία, μετέτρεψε τις πιέτες, έναν από τους πιο αρχαίους τρόπους περιτύλιξης ενός τρισδιάστατου αντικειμένου με ένα δισδιάστατο υλικό, σε μια έκφραση αισθητικής καθαρότητας με ρεαλιστικό στόχο. Ανέπτυξε μια ειδική διαδικασία «πτύχωσης ενδυμάτων», που σημαίνει ότι ένα κομμάτι ρούχου πτυχώνεται αφού πρώτα κοπεί, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολύ έντονες, καθορισμένες γραμμές. Οι πτυχώσεις έδωσαν στον Miyake τη δυνατότητα να δουλέψει με σχήματα που σε επίπεδη μορφή έχουν σχεδόν μια καθαρά αφηρημένη ποιότητα –μια σκάλα, έναν κύκλο, έναν ιπτάμενο δίσκο– παίζοντας με τον χώρο μεταξύ σώματος και ρούχου, αλλά οι πτυχώσεις και συγκεκριμένα η διαδικασία «garment pleating» που επινόησε έδωσαν τελικά τη λύση σε ένα από τα όνειρά του να δημιουργήσει ρούχα καθολικά όσο τα τζιν και επέτρεψαν τη δημιουργία ενός εντελώς νέου είδους χρηστικών ρούχων, ταυτόχρονα ευρηματικών, ανθεκτικών και εξαιρετικά πρακτικών.
Η απελευθέρωση της κίνησης ήταν ο στόχος, και στην πραγματικότητα αυτές οι λύσεις δοκιμάστηκαν αρχικά για το μπαλέτο του William Forsythe στη Φρανκφούρτη, και αργότερα εισήχθησαν στη συλλογή του Miyake, με αποκορύφωμα το λανσάρισμα του PLEATS PLEASE το 1993. Το 1989 μαζί με τον Dai Fujiwara ανέπτυξε το A-POC, μια επαναστατική διαδικασία, μια πρωτοποριακή εφεύρεση η οποία επιτρέπει την ολοκληρωμένη διαμόρφωση των ρούχων μέσω της παραγωγής ενός σωληνοειδούς κομματιού πλεκτού υφάσματος, διαγράφοντας ουσιαστικά όλα τα απορρίμματα, ενώ καταργεί το κόψιμο και το ράψιμο.
Το 2010 ξεκίνησε μια εργασία που ξεπερνά τα όρια και τους κλάδους.
Χρησιμοποιώντας ανακυκλωμένο πολυεστέρα ως υλικό και τεχνικές εμπνευσμένες από τους αλγορίθμους, γέννησε μια νέα γενιά ρούχων: αντικείμενα που μπορούν να διπλωθούν πλήρως σε επίπεδα, γεωμετρικά σχήματα και που αποκτούν ζωή μόνο μέσα από τις κινήσεις του σώματος όσων τα ξεδιπλώνουν και τα φορούν. Η τεχνολογία αυτή επεκτάθηκε πολύ πέρα από την κατασκευή ρούχων: παρόμοια σχήματα κατασκευασμένα με την ίδια τεχνική αναδίπλωσης χαρακτηρίζουν στην πραγματικότητα τις λάμπες IN-EI ISSEY MIYAKE που κατασκευάζονται με ανακυκλωμένα μπουκάλια pet.
Αν και διάσημος κυρίως στον χώρο της μόδας, ο Miyake δεν μπορεί να θεωρηθεί απλώς ένας σχεδιαστής μόδας. Αυτό που κάνει βρισκόταν πάντα έξω από τις «μόδες», τις τάσεις και την αγωνία των ανθρώπων της μόδας να διατηρούν τα πάντα υπό έλεγχο για να μη χάσουν την επαφή με τους καταναλωτές τους. Ο Miyake ανέλυσε τις τάσεις και τον τρόπο ζωής, καθόρισε το γούστο, τις συμπεριφορές μας όταν φοράμε ένα ρούχο και τελικά τις επιλογές μας με έναν τρόπο που δεν υπήρξε ποτέ βαρετός ή προβλέψιμος.
Και μόνο η κίνησή του, η προσήλωσή του στις τρεις διαστάσεις, επιβεβαιώνει ότι είναι ένας πρωτοπόρος της εποχής μας, οι μέθοδοί του θα αντιγράφονται και θα αναλύονται για πολλές δεκαετίες. Τα αποτελέσματα της εργασίας του ρούχα δεν θυμίζουν, αλλά είναι καθαρή τέχνη, θα φανερώνουν πάντα την παθιασμένη και απαιτητική επιθυμία του το ύφασμα να αποκτά σημασία όταν αγκαλιάζει το τρισδιάστατο σώμα μας.
