Ας υποθέσουμε ότι κάπου κάνετε λάθος. Έχετε διαλέξει τη λάθος πλευρά και τα λάθος επιχειρήματα. Αυτό που υποστηρίζετε δεν βγάζει κανένα απολύτως νόημα. Ο "αντίπαλός" σας σας λέει να ακούσετε αυτό που έχει να σας πει, μερικούς από τους πολλούς λόγους για τους οποίους έχετε άδικο και εκείνος δίκιο. Αισθάνεστε καθόλου έτοιμοι να πειστείτε γι' αυτό;
Είτε το θέμα της διαφωνίας είναι η κλιματική αλλαγή είτε τα τεκταινόμενα στη Μέση Ανατολή είτε τα σχέδια για τις προσεχείς διακοπές, αυτή είναι η προσέγγιση που υιοθετούμε οι περισσότεροι όταν προσπαθούμε να πείσουμε κάποιον να αλλάξει γνώμη. Και φυσικά είναι η προσέγγιση που σχεδόν πάντα οδηγεί τον άλλο στο να επιμείνει στη θέση του και να σκληρύνει τη στάση του. Ευτυχώς, ωστόσο, πρόσφατη έρευνα έχει να προτείνει έναν καλύτερο τρόπο για να κερδίζετε τις όποιες φιλονικίες, μόνο που απαιτεί το να ακούτε περισσότερο και να προσπαθείτε λιγότερο στο να κατατροπώσετε τον αντίπαλό σας...
Το φαινόμενο είναι γνωστό σε όποιον επιχείρησε ποτέ να διδάξει κάτι σε κάποιον άλλο. Όλα αρχίζουν από τη στιγμή που ξεκινάς να προβάρεις πώς θα εξηγήσεις κάτι σε κάποιον, τι ακριβώς θα πεις, μέχρι που έρχεται η πρώτη ερώτηση -ενός μαθητή συνήθως- για να συνειδητοποιήσεις ότι ούτε εσύ ξέρεις τι λες, γιατί πολύ απλά δεν το έχεις καταλάβει εξ αρχής.
Πριν από περίπου μία δεκαετία οι Leonid Rozenblit και Frank Keil από το Πανεπιστήμιο του Γέιλ αμφότεροι παρατήρησαν εύστοχα ότι σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι πιστεύουν ότι καταλαβαίνουν πώς δουλεύει κάτι, αν κατανοήσουν τα βασικά ενός θέματος και μόνο. Ονόμασαν αυτό το φαινόμενο "ψευδαίσθηση του επεξηγηματικού βάθους".
Και μετά μοίρασαν ερωτηματολόγια σε εθελοντές, ρωτώντας τους τι γνωρίζουν για διάφορα πράγματα: από τα καζανάκια της τουαλέτας, μέχρι τους μετρητές ταχύτητας των αυτοκινήτων, μέχρι και τις ραπτομηχανές. Γνώριζαν αλήθεια πώς δούλευαν όλα αυτά; Το αποτέλεσμα ήταν ότι αυτή η ψευδαίσθηση έκανε τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι γνώριζαν περισσότερα απ' όσα στην πραγματικότητα ήξεραν για κάθε τι απ' όλα αυτά τα άσχετα μεταξύ τους πράγματα.
Το φαινόμενο είναι γνωστό σε όποιον επιχείρησε ποτέ να διδάξει κάτι σε κάποιον άλλο. Όλα αρχίζουν από τη στιγμή που ξεκινάς να προβάρεις πώς θα εξηγήσεις κάτι σε κάποιον, τι ακριβώς θα πεις, μέχρι που έρχεται η πρώτη ερώτηση -ενός μαθητή συνήθως- για να συνειδητοποιήσεις ότι ούτε εσύ ξέρεις τι λες, γιατί πολύ απλά δεν το έχεις καταλάβει εξ αρχής.
Σε όλον τον κόσμο οι δάσκαλοι ομολογούν μεταξύ τους ότι ποτέ δεν είχαν καταλάβει κάτι μέχρι που αναγκάστηκαν να το διδάξουν. Ή όπως σοφά είχε πει και ο ερευνητής και εφευρέτης Mark Changizi "όσο χάλια κι αν διδάσκω, ακόμη μπορώ να μαθαίνω πράγματα".
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε μόλις πέρσι επιβεβαιώνει πώς αυτή η ψευδαίσθηση για όσα γνωρίζουμε, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να πείσει άλλους ότι έχουν άδικο. Για οτιδήποτε. Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Philip Fernbach από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, υποστήριξε ότι το φαινόμενο μπορεί να έχει εφαρμογή από το να πείσεις κάποιον για το λάθος στις πολιτικές του θέσεις μέχρι το ότι δεν γνωρίζει τίποτα για... καζανάκια.
Βάσει της μελέτης, άνθρωποι με ισχυρές πολιτικές θέσεις τείνουν να γίνονται πιο συζητήσιμοι σε άλλες -διαφορετικές από τις δικές τους- πολιτικές ιδέες, μόλις κληθούν να εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίο η θεωρία που υποστηρίζουν θα έχει επί της ουσίας χειροπιαστό αποτέλεσμα. Δύσκολο!
Η ερευνητική ομάδα απευθύνθηκε σε εθελοντές μέσω διαδικτύου, ρωτώντας τους για μια σειρά από αμφιλεγόμενα θέματα πολιτικής των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων η επιβολή κυρώσεων στο Ιράν, η υγειονομική περίθαλψη και οι πολιτικές προσεγγίσεις αναφορικά με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι εθελοντές χωρίστηκαν σε δύο γκρουπ: από τη μία ζητήθηκε η γνώμη των μελών και, στη συνέχεια, τους ζητήθηκε να εξηγήσουν τους λόγους για τους οποίους υποστήριζαν την όποια άποψη τους.
Αυτό το γκρουπ είχε να θέσει τη δυνατότητα να επιχειρηματολογήσει με τον τρόπο που θα το έκανε οποιοσδήποτε βρισκόταν σε μία αντίστοιχη αντιπαράθεση.
Από τη δεύτερη ομάδα ζητήθηκε κάτι διαφορετικό: πέρα από την επιχειρηματολογία θα έπρεπε να εξηγήσουν πώς επί της ουσίας θα είχε αποτέλεσμα η θέση που πρότειναν. Πώς θα δούλευε το όλο πράγμα; Βασικά τους ζητήθηκε να παρουσιάσουν βήμα προς βήμα, από τη θεωρία στην πράξη, πώς θα εξελισσόταν αυτό που υποστήριζαν.
Τα αποτελέσματα ήταν σαφή. Οι άνθρωποι που παρείχαν επιχειρήματα και τίποτα άλλο, παρέμειναν πεπεισμένοι για τις θέσεις τους, ακριβώς όπως πριν δεχθούν να συμμετάσχουν στην έρευνα. Οι άλλοι που κλήθηκαν να παράσχουν λύσεις και απτά αποτελέσματα, αναγκάστηκαν σε κάποιον βαθμό να αναθεωρήσουν ή έστω να μην εμφανίζονται τόσο κατηγορηματικοί στις απόψεις τους. Επίσης, αναθεώρησαν για τον βαθμό στον οποίο υποτίθεται ότι γνωρίζουν κάποια πράγματα...
Να κάτι που αξίζει να θυμάστε για την επόμενη φορά που θα προσπαθήσετε να πείσετε κάποιον για οτιδήποτε: από το ότι η κατάρρευση του καπιταλισμού είναι αναπόφευκτη μέχρι το ότι οι δεινόσαυροι συνυπήρχαν με τους ανθρώπους πριν από 10.000 χρόνια. Μόνο προσέξτε, να είστε σίγουροι ότι μπορείτε να εξηγήσετε με ακρίβεια τη θέση σας ή να προσφέρετε μια κάποια λύση, εκτός από θεωρία. Γιατί μπορεί αυτός που θα χάσει τελικά να είστε εσείς...
Με στοιχεία από το BBC.com
σχόλια