Έμαθα ότι έχω καρκίνο από τον μπαμπά μου που είναι γιατρός και πήρε τα αποτελέσματα της βιοψίας μου. Μου το ανακοίνωσε από το τηλέφωνο σαν το ανέκδοτο με τον Καραμήτρο και τη μητέρα του. «Όποιος δεν έχει καρκίνο να κάνει ένα βήμα μπροστά. Αλτ, εσύ, Τζούλη, πού πας;». Όχι, εντάξει, δεν το είπε ακριβώς έτσι, αλλά στην προσπάθειά του να μεταφέρει τη δύσκολη είδηση είπε: «Έλα, βρήκαν κάτι περίπου κακό που πρέπει να αφαιρέσεις».
«Τι εννοείς “περίπου κακό”, εννοείς ότι έχω καρκίνο;». Πρέπει να είπα τη λέξη «καρκίνο» πάνω από δέκα φορές για να μου απαντήσει με λυπημένη φωνή: «Ναι, κάτι τέτοιο, παιδί μου». Έτσι, ο καρκίνος μου ήταν «ένα περίπου κακό». Τώρα που το σκέφτομαι, νομίζω ότι αυτή η φράση του με βοήθησε αργότερα να το διαχειριστώ και να τον βλέπω πράγματι σαν κάτι... περίπου κακό.
Όπως και να έχει, εκείνες τις πρώτες ώρες ήμουν τρομοκρατημένη. Είχα σταματήσει δεξιά στον δρόμο, τα αυτοκίνητα με προσπερνούσαν και σκεφτόμουν το ένα κακό σενάριο πάνω στο άλλο. Εκείνο το βράδυ μέθυσα στην αγκαλιά καλών φίλων που έδειχναν το ίδιο σοκαρισμένοι και προσπαθούσαν να είναι αστείοι και κουλ, αλλά ήταν φοβισμένοι και αιφνιδιασμένοι όπως εγώ. Την επόμενη μέρα είχα ξεμεθύσει και έπρεπε να το διαχειριστώ.
Στη Φιορίτα Πουλακάκη έφτασα κουρασμένη και με το φρύδι ανασηκωμένο με αυτά που είχα ακούσει. Έκπληξη πρώτη: Η Φιορίτα είναι κοντά στην ηλικία μου και έχει το ταλέντο να απορροφά τους κραδασμούς. Με άκουγε με κατανόηση και μου μετέδιδε ηρεμία. Μου εξήγησε διεξοδικά τα τι και πώς του καρκίνου μου και τα έλεγε απλά και κατανοητά, χωρίς μπερδεμένες ιατρικές ορολογίες.
Τον καρκίνο μου τον βάφτισα «Ίνο» γιατί ήταν καρκίνος «In Situ», δηλαδή αρχικού σταδίου, οπότε μου έκανε σαν γιαπωνέζικο ονοματεπώνυμο. Τον φανταζόμουν σαν νεαρό επαναστάτη που βγήκε από τη σειρά του και άρχισε τα τρελά του κόλπα. Όπως και να έχει, ο Ίνο και εγώ έπρεπε να διακόψουμε τη σχέση μας το γρηγορότερο. Το να βρω μαστολόγο ήταν μια περιπέτεια μέσα στην ήδη υπάρχουσα. Είδα πολλούς «εξπέρ» που από κοντά δεν μου γέμιζαν το μάτι. Ο πιο ελεεινός ήταν ένας σούπερ-ντούπερ που ζούσε μισό χρόνο εδώ και χειρουργούσε και στην Αμερική.
Δεν είχε χρόνο για μένα, αλλά φεύγοντας μού είπε το εξής χυδαίο: ότι έπρεπε να προσέξει πολύ αυτός που θα με χειρουργήσει, μην του ξεφύγει κάποιο καρκινικό κύτταρο και «γεμίσω καρκίνο». Η φράση του αυτή ακόμα με στοιχειώνει. Ένας άλλος ογκολόγος ήταν πλακατζής. Μου είπε: «Έλα τώρα που θα ασχοληθούμε με το “καρκινάκι” των λίγων χιλιοστών σου, ούτε σφράγισμα δεν είναι». Ούτε αυτός μου έκανε, γιατί ο καρκίνος φυσικά δεν είναι σφράγισμα.
Στη Φιορίτα Πουλακάκη έφτασα κουρασμένη και με το φρύδι ανασηκωμένο με αυτά που είχα ακούσει. Έκπληξη πρώτη: Η Φιορίτα είναι κοντά στην ηλικία μου και έχει το ταλέντο να απορροφά τους κραδασμούς. Με άκουγε με κατανόηση και μου μετέδιδε ηρεμία. Μου εξήγησε διεξοδικά τα τι και πώς του καρκίνου μου και τα έλεγε απλά και κατανοητά, χωρίς μπερδεμένες ιατρικές ορολογίες. Έκπληξη δεύτερη: Η ιδιωτική ασφάλεια στα έγγραφα με είχε με το βαφτιστικό μου όνομα, έτσι λοιπόν, καθώς με εξέταζε, με ρώτησε μήπως τυχόν είμαι συγγενής της Τζούλης Αγοράκη που διάβαζε παλιά στο «Symbol» και τη LiFO.
Όταν της είπα ότι ήμουν εγώ αυτοπροσώπως, αντέδρασε σαν να είδε ιερό τοτέμ. Κάτι ήθελε να μου πει το σύμπαν; Το πήρα σαν σημάδι. Είχα βρει γιατρό! Έκπληξη τρίτη: Τέσσερα χρόνια μετά, είναι η καλύτερη γιατρός που θα μπορούσα να επιλέξω. Τόσο πριν όσο και την ώρα του χειρουργείου αλλά και μετά, η Φιορίτα είναι εκεί σαν ένας ψύχραιμος ιχνηλάτης στα δύσκολα περάσματα του καρκίνου. Θυμίζει ηρωίδα του Ταραντίνο που εξολόθρεψε τον Ίνο Ινσίτου, τον σκληροπυρηνικό Ιάπωνα που πήγε να μας τα κάνει μαντάρα. Λίγο πριν με ναρκώσουν, της είπα «πάρε τον καρκίνο μου μακριά και πες του να μην ξανάρθει».
Η Φιορίτα ήθελε πάντα να γίνει χειρουργός. Δεν ήθελε άλλη ειδικότητα.
— Τι είναι τελικά ο καρκίνος του μαστού;
Ας πούμε ότι είναι ένα κύτταρο που αποκτά επεκτατικές διαθέσεις.
— Τι έχει αλλάξει θετικά τα τελευταία χρόνια;
Έχουμε στη διάθεσή μας πιο εξελιγμένα φάρμακα, περισσότερες διαγνωστικές εξετάσεις, πιο ακριβείς μοριακούς δείκτες. Έχει βελτιωθεί πολύ η ποιότητα ζωής των ασθενών.
— Ισχύει η τρομακτική στατιστική που λέει ότι μία στις δέκα γυναίκες θα νοσήσει από καρκίνο του μαστού;
Έχουμε 4.500 χιλιάδες νέα περιστατικά τον χρόνο, δηλαδή 4.500 Ελληνίδες που διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο με καρκίνο του μαστού. Είναι περίπου μία στις οκτώ.
— Τι φταίει για αυτή την αλματώδη αύξηση του καρκίνου;
Δεν έχει αυξηθεί το ποσοστό, απλώς τώρα γίνονται περισσότερες εξετάσεις. Τα περασμένα χρόνια μάθαινες για τον καρκίνο σε μεταγενέστερα στάδια που τα πράγματα ήταν πιο σοβαρά.
— Έχει αλλάξει κάτι στην πρόληψη;
Υπάρχει μια πιο δυναμική εκστρατεία αφύπνισης και ενημέρωσης για τον καρκίνο του μαστού. Θεωρώ ότι όλες οι γυναίκες έχουν ακούσει για τον μήνα Οκτώβριο, κατά τη διάρκεια του οποίου μπορούν να κάνουν δωρεάν προληπτικούς ελέγχους.
— Σε ποια ηλικία πρέπει να αρχίσουμε τον έλεγχο, αν δεν υπάρχει ιστορικό κληρονομικότητας;
Στα σαράντα πρέπει οπωσδήποτε να ξεκινήσει η ετήσια μαστογραφία, ο υπέρηχος μαστών και η ψηλάφηση, φυσικά αν δεν έχουμε κάποιο ανησυχητικό σημάδι πιο πριν. Ένα ανησυχητικό σημάδι μπορεί να είναι κάτι που θα πιάσουμε, κάτι στο σχήμα, ένας παράξενος οξύς πόνος, μπορεί και μια αγωνία ότι κάτι συμβαίνει. Έχω δει πολλές γυναίκες που διαισθητικά ένιωθαν ότι κάτι δεν πάει καλά, χωρίς καν να έχουν συμπτώματα.
— Ο καρκίνος μπορεί να είναι και «ψυχοσωματικός»;
Το στρες έχει σίγουρα κατηγορηθεί για ελάττωση της άμυνας του οργανισμού, όποτε δεν είμαστε θωρακισμένοι απέναντι σε πιθανή μετάλλαξη που μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο, χωρίς βέβαια αυτό να είναι επιβεβαιωμένο επιστημονικά. Έχω δει ανθρώπους, μετά από μεγάλο στρες λόγω του θανάτου κάποιου δικού τους ανθρώπου ή μετά από μια απόλυση ή έναν χωρισμό που τους ταλαιπώρησε, να εμφανίζουν μετά από κάποιους μήνες καρκίνο του μαστού.
— Ακούγεται ολοένα και περισσότερο ότι η κακή διατροφή σχετίζεται με τον καρκίνο. Τι απαντάς;
Οι τελευταίες έρευνες λένε κατηγορηματικά «όχι» στη μεγάλη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών, στην κατανάλωση αλκοόλ και στο κάπνισμα.
— Η κληρονομικότητα πόσο συνδέεται με τον καρκίνο του μαστού;
Η πραγματικότητα είναι ότι οι κληρονομούμενοι καρκίνοι είναι πιο σπάνιοι από τους τυχαίους καρκίνους που μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μιας γυναίκας, ειδικά μετά τα 50 της χρόνια, που τους συναντάμε πιο συχνά.
— Φαντάζομαι θα ακούς τις ασθενείς να σου λένε «γιατί να τύχει αυτό σε μένα;». Τι τους απαντάς;
Η απάντηση ίσως ακούγεται τεχνοκρατική. Αλλά, γιατί όχι σε σένα; Είσαι μία από τις οκτώ γυναίκες που έτυχε να της συμβεί. Έ-τ-υ-χ-ε. Όταν με ρωτάνε «τι φταίει», τους λέω «τίποτα δεν φταίει, έτυχε απλώς σε σένα, γιατί έτσι». Η ζωή δεν μας δίνει ασφαλείς απαντήσεις σε τίποτα.
— Πόσο κοντά βρισκόμαστε στη θεραπεία;
Νομίζω απέχουμε ακόμα από το να βρεθεί η θεραπεία, αλλά η προσωποποιημένη ιατρική, δηλαδή η ιατρική στα μέτρα κάθε ασθενούς, είναι κάτι που συμβαίνει τώρα και έχει βελτιώσει πολύ το ποσοστό επιβίωσης και την ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο του μαστού.
— Τι είναι το ίδρυμα «Build a bridge», που είναι δικό σου δημιούργημα;
Είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που έχει όραμα να γεφυρώσει τις ανισότητες εξαιτίας γεωγραφικών, κοινωνικών ή οικονομικών περιορισμών μεταξύ των ασθενών που αντιμετωπίζουν καρκίνο του μαστού και γυναικολογικές κακοήθειες. Πρακτικά, το ίδρυμα «Build a bridge» βρίσκεται δίπλα στις γυναίκες που ανήκουν σε ασθενείς κοινωνικές ομάδες, είναι άπορες, ανασφάλιστες, μακροχρόνια άνεργες. Ακόμα και εκείνες που μένουν σε ακριτικά νησιά ή σε ορεινές περιοχές και δεν έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε εξειδικευμένες μονάδες υγείας για τον μαστό και τα γυναικολογικά μπορούν να μας βρουν και να τις βοηθήσουμε. Αναλαμβάνουμε δωρεάν τις χειρουργικές επεμβάσεις, τις χημειοθεραπείες, την ακτινοθεραπεία και την παρακολούθηση των γυναικών αυτών.
— Στις 20 με 23 Μαρτίου στο Μιλάνο πραγματοποιείται το πανευρωπαϊκό συνέδριο EBCC14 στο οποίο θα είσαι πρόεδρος. Τι περιμένεις να ανακοινωθεί;
Είναι μεγάλη τιμή η ανάληψη της προεδρίας του μεγαλύτερου συνεδρίου για τον καρκίνο του μαστού στην Ευρώπη. Δουλεύουμε όλη η οργανωτική επιτροπή εδώ και δύο χρόνια για την υλοποίηση αυτού του συνεδρίου. Συμμετέχουν κορυφαίοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο, θα γίνουν σημαντικές ανακοινώσεις με αποτελέσματα νέων ερευνών, θα δούμε να αλλάζουν πράγματα στις συστηματικές θεραπείες αλλά και στις χειρουργικές τεχνικές.
Είναι το μοναδικό συνέδριο για τον καρκίνο του μαστού που χαρακτηρίζεται τόσο έντονα από διεπιστημονικότητα. Θα καθίσουμε γύρω από το ίδιο τραπέζι όλες οι ειδικότητες που ασχολούμαστε με τον καρκίνο του μαστού –χειρουργοί, ογκολόγοι, ακτινοθεραπευτές, μοριακοί βιολόγοι– μαζί με τους ασθενείς για να συζητήσουμε τα πλέον φλέγοντα και αμφιλεγόμενα θέματα, με κοινό παρονομαστή την καλύτερη έκβαση των ασθενών με καρκίνο του μαστού.
— Τι συμβουλή δίνεις στις γυναίκες που διαβάζουν αυτήν τη συνέντευξη;
Να μη φοβούνται να εξεταστούν. Να γνωρίζουν τον μαστό τους, κάνοντας αυτοεξέταση, και να ελέγχονται μία φορά τον χρόνο από τον γιατρό τους με τις κατάλληλες εξετάσεις. Τέλος, να συνειδητοποιήσουν ότι αλλάζοντας τον τρόπο ζωής τους, διακόπτοντας το κάπνισμα, τρώγοντας υγιεινά, περιορίζοντας το αλκοόλ και ενσωματώνοντας τη συστηματική άσκηση στη ζωή τους μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού.
— Πες μου, κλείνοντας, μια μικρή νίκη που έχετε κατακτήσει τα τελευταία χρόνια.
Έχει μειωθεί πάρα πολύ ο αριθμός των μαστεκτομών. Κάνουμε συχνότερα συντηρητικές επεμβάσεις, έτσι κρατάμε τον μαστό ακέραιο, με ένα πολύ καλό αισθητικό αποτέλεσμα. Έχουν βελτιωθεί οι τεχνικές και χρησιμοποιούμε πλέον τεχνικές πλαστικής χειρουργικής στην ογκολογική χειρουργική. Επιπλέον, βρίσκουμε τον καρκίνο πλέον πιο νωρίς, σε μικρότερο μέγεθος, πράγμα που μας δίνει τη δυνατότητα να κρατήσουμε τον μαστό χωρίς να τον αφαιρέσουμε.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
