Αυτό είναι ένα σπουδαίο ντοκουμέντο. Πρόκειται για το ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στις 23 Mαρτίου 1963 από το BBC1 με μια σύνθεση των συνεντεύξεων που έπαιρνε επί σειρά ετών ο διάσημος κριτικός της τέχνης David Sylvester από τον Φράνσις Μπέηκον, τον ζωγράφο που κατά πολλούς θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους του εικοστού αιώνα. Πρόκειται για τις συνεντεύξεις που αργότερα θα γινόταν το σώμα για την έκδοση του βιβλίου «Η ωμότητα των πραγματων», ένα βιβλίο αναφοράς στην σύγχρονη τέχνη.
Ο Stephen Spender υπόστήριξε σ' ένα κύριο άρθρο του στο Times Literary Supplement ότι το βιβλίο αυτό και συνακόλουθα οι συζητήσεις που το γέννησαν "ίσως επηρεάσουν τη ζωγραφική του τελευταίου τέταρτου του αιώνα μας τόσο, όσο επηρέασαν την ποίηση του '20 και του '30 τα κριτικά κείμενα του Ezra Pound και του T.S.Eliot".
Ο Graham Greene, που το επέλεξε ως το βιβλίο της χρονιάς εκείνης, έγραψε στον Observer: "... Ένα συναρπαστικό ντοκουμέντο που μπορεί να θεωρηθεί ανάλογο των Ημερολογίων του Delacroix και των επιστολών του Gauguin". Ο Michel Leiris έχει παρατηρήσει: "Η δουλειά του Bacon κουβαλάει τα ίχνη των πράξεών του, όπως η ανθρώπινη σάρκα φέρει τα τραύματα ενός δυστυχήματος ή μιας επίθεσης".
Αυτές οι εξαιρετικά αποκαλυπτικές συνεντεύξεις του ζωγράφου Francis Bacon στον διάσημο κριτικό της τέχνης David Sylvester έγιναν στο διάστημα 1962-1986. Σ' αυτές βρίσκεται συμπυκνωμένη μια μοναδική κατάθεση του Bacon πάνω στην τέχνη του και την τέχνη γενικά. Με μια σπάνια και σπινθηροβόλα χρήση της γλώσσας ο Bacon μιλά για τους στόχους του σαν ζωγράφος, τον τρόπο που δουλεύει, τη ζωή του, απαντώντας με κέφι και ειλικρίνεια στις διερευνητικές ερωτήσεις του Sylvester.
Η έμμονη προσπάθεια του Bacon να επαναδημιουργήσει την ανθρώπινη φόρμα, η δουλειά του πάνω σε έργα παλιών ζωγράφων και σε φωτογραφίες, η εξάρτησή του απ' το τυχαίο, οι απόψεις του για τους τρόπους με τους οποίους έχει ερμηνευθεί η δουλειά του, είναι μερικά από τα θέματα που συζητήθηκαν και διερευνήθηκαν σε βάθος κατά τη διάρκεια αυτών των συναντήσεων.
___________
Η παρουσίαση του βιβλίου από τη LIFO:
«Νομίζω πως οι άνθρωποι είναι τόσο προσκολλημένοι στο εγώ τους που προτιμούν το μαρτύριο απ' τον απλό αφανισμό». Είναι ο Francis Bacon που απαντά σε μια από τις συνεντεύξεις που έδωσε στο γνωστό κριτικό τέχνης David Sylvester και που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο Η ωμότητα των πραγμάτων, που αυτές τις μέρες επανακυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Άγρα - έντεκα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση. Η επανάκτηση αυτού του σημαντικού κειμένου, η οποία συνοδεύεται από πλήθος φωτογραφιών από έργα του Francis Bacon με παραπομπές στις απαντήσεις του που διαγράφουν την πορεία των εμμονών του προς τον καμβά, είναι μια από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις της εκδοτικής χρονιάς, καθώς τα πρώτα αντίτυπα του 1988 είχαν προ πολλού εξαντληθεί και ήταν πολλοί αυτοί που τα αναζητούσαν συστηματικά (ακόμη και μικρές «κλοπές» σε προσωπικές βιβλιοθήκες έχω υπόψη μου).
Το βιβλίο επιστρέφει αυτούσιο, σε μετάφραση Σπύρου Παντελάκη, συνοδευόμενο από 146 μαυρόασπρες και 14 έγχρωμες φωτογραφίες. Το κέλυφος των ερωταπαντήσεων παραμένει πιστό στην ανάλυση της τέχνης του Bacon, από τη σύλληψη της ιδέας, τις εμμονές, μέχρι τη χρήση του χρώματος, των υλικών, την περιστροφή του δημιουργού γύρω από τα έργα του. Προφανώς, όμως, πίσω από τη συστηματική δόμηση των ερωτήσεων του Sylvester, που ως κορυφαίος κριτικός τέχνης μπορούσε να δει συγκεκριμένα κίνητρα και ανάγκες στην απόφαση του Bacon να πετάξει χρώμα στον καμβά, ανακαλύπτουμε τη γνωστή ιδιοσυγκρασιακή προσωπικότητα του Bacon. Ένας δημιουργός πρωτόγονων ενστίκτων, που σε κανένα σημείο των συνεντεύξεων δεν παραληρεί (αντίθετα μοιάζει απίστευτα ακριβολόγος), κατατρύχεται από συστηματικές εμμονές, μεγάλες φοβίες και μια συνεχή τάση αμφισβήτησης του εαυτού του. Φυσικά ο Bacon λάτρευε την εικόνα και τη μυρωδιά του κρέατος, την ομορφιά που είχε το χρώμα του («πάντα με συγκινούσαν εικόνες κρεοπωλείων και κρεάτων, που για μένα έχουν μεγάλη σχέση με το όλο ζήτημα της Σταύρωσης») και βασανιζόταν συνεχώς από την εικόνα του θανάτου, που για πρώτη φορά εγχαράχτηκε μέσα του στα δεκαεπτά του: είδε ένα σκατό σκύλου στο πεζοδρόμιο και κατάλαβε με τι μοιάζει η ζωή. Και συνειδητοποίησε πως κάπως έτσι είναι η ζωή, σε λίγο θα εξαφανιστεί σαν τις μύγες που εξαφανίζονται από τον τοίχο μόλις κουνήσεις το χέρι σου.
Οι φόβοι και οι εμμονές ακριβώς με αυτό τον τρόπο εγχαράσσονταν στον Bacon. Ουλές που μετέφερε στον καμβά και μεταμορφώνονταν στα περίφημα, διαστροφικά, σοφά, υψηλής ομορφιάς, συγκίνησης και τρόμου έργα του Bacon. Η μελέτη της ωμότητας των πραγμάτων αποκαλύπτει με διάφανο τρόπο όλες τις δυνάμεις πίσω από την καλλιτεχνική δημιουργία του Bacon και επιφυλάσσει εκπλήξεις: αυτός που εκστασιαζόταν μπροστά στα σφαγεία και πίστευε πως μόνο με τις κακοποιήσεις μπορεί να καταγράψει την πραγματικότητα, εφορμούσε πάντα από την ποίηση, έναν από τους λίγους πίδακες που αναγνώρισε ως πηγές έμπνευσης. Κυρίως τον Έλιοτ, τον Γέιτς και βέβαια τον Σαίξπηρ «Τα θαυμάζω, με συναρπάζουν και με παρακινούν να προσπαθώ να δουλεύω περισσότερο. Έτσι με επηρεάζουν. Είναι πολύ δύσκολο να χρησιμοποιήσεις την ποίηση στη ζωγραφική σου. Αυτό που σ' επηρεάζει είναι η όλη ατμόσφαιρα». Η Έρημη Χώρα του Έλιοτ τον έχει σπρώξει στη δημιουργία πολλών έργων, στον Γέιτς θαύμαζε τον τρόπο που δούλευε πάνω στον εαυτό του, στον Σαίξπηρ το διαβολικό κυνισμό του, όπως φαίνεται κυρίως στο τέλος του Μακμπέθ «Αύριο, και αύριο και αύριο;».
Ως το τέλος τον κατέτρυχε η ιδέα «της μοναδικής, της τέλειας εικόνας» και η βασανιστική αίσθηση πως δεν έχει ταλέντο αλλά τα έργα του προκύπτουν ως ατυχήματα, είναι τυχαία συμβάντα που ευνοούνται από το γεγονός ότι ο ίδιος αισθανόταν «καλός δέκτης». Ένα άγριο ζώο που αγαπούσε τα όμορφα πρόσωπα, αλλά επανερχόταν στις παραμορφώσεις, κυρίως μέσα από τις αυτοπροσωπογραφίες του. «Το αν οι παραμορφώσεις, που εγώ πιστεύω πως μερικές φορές βοηθούν να βγει η εικόνα προς τα έξω με πιο βίαιο τρόπο, είναι καταστροφές, μου φαίνεται πολύ αμφισβητήσιμο, δεν νομίζω ότι πρόκειται για καταστροφή, Μπορεί να θεωρηθεί σαν καταστροφή στο εικονογραφικό επίπεδο, Πάντως όχι σε αυτό το πράγμα που εγώ θεωρώ ότι είναι τέχνη. Καθένας φέρνει στην επιφάνεια την αντίληψη και την αίσθηση της ζωής με έναν μοναδικό τρόπο». ― Κατερίνα Ανέστη
