Γράφει η Αμάντα Μιχαλοπούλου
Μερικές φορές μια ταινία σου θυμίζει μικροπράγματα που θα προτιμούσες να ξεχάσεις: τον πράσινο πίνακα μιας σχολικής τάξης με την εικόνα του Ιησού. Ή αυτές τις κούκλες στην αίθουσα βιολογίας με τα κόκκινα πλαστικά σπλάχνα και το οπτικό νεύρο ζωγραφισμένο με όλες τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Μόνο που δεν είναι μικροπράγματα. Το συμβολικό βάρος μιας άδειας σχολικής αίθουσας μπορεί να σε συνθλίψει. Φοβάσαι μήπως δεις τον εαυτό σου να μπαίνει από την πόρτα. Αλλά όχι, τέλειωσαν αυτά πια για σένα, βλέπεις μια ταινία.
Παρακολουθώντας Το Προαύλιο της Ρηνιώς Δραγασάκη επέστρεψα νοερά στο σχολείο μου, το 5ο Δημοτικό Εξαρχείων, στις αίθουσες με το διπλό χρώμα λαδομπογιάς, σκούρο χαμηλά, εκεί που ακουμπάνε οι μαθητές τα χέρια τους, πιο ανοιχτό πάνω από την κάσα της πόρτας. Στην ταινία οι αίθουσες (το εργαστήριο της χημείας, το γήπεδο βόλεϊ με τους φεγγίτες, η αίθουσα παραστάσεων με τα μπορντό καθίσματα) είναι άδειες επειδή η δράση έχει μεταφερθεί στο προαύλιο. Το σχολείο τελειώνει, οι τσιχλόφουσκες στο στόμα των κοριτσιών δηλώνουν αμεριμνησία.
Είναι η αρχή μιας αέναης μεταφοράς γύρω από την ευρυχωρία που συνεχώς απειλείται: ροζ μπαλόνια στον ουρανό, μπουγέλα που σκάνε με δύναμη. Ακόμη και το στόμα των παιδιών -που παίζουν όλο και πιο επικίνδυνα παιχνίδια στο προαύλιο- γίνεται μια φούσκα που περιέχει πότε νερό και πότε μαύρη χολή.
Τα παιχνίδια στο προαύλιο είναι παιχνίδια που όλοι μας παίξαμε. Η Ρηνιώ Δραγασάκη μας υπενθυμίζει τη κρυμμένη βία, τη φόρτιση, τις «ριπές πνιγμένων θρήνων» όπως απαγγέλει σε κάποιο σημείο με αλλοιωμένη φωνή ο Ανδρέας Εμπειρίκος. Είδα την ταινία την ημέρα που έγινε η τρομοκρατική επίθεση στο Μάντσεστερ και δεν μπόρεσα να αποφύγω τη σύνδεση. Όταν την ξαναείδα ήρθε στο νου μου ένα παλιό διήγημα του Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλου από τον «Οβολό», στο οποίο ο συγγραφέας περιγράφει τα μπαλόνια που έφτιαχνε με τους φίλους τους στα χρόνια της Κατοχής με τις φούσκες των χοιρινών που τους έδινε ο χασάπης.
Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα, νομίζω, είναι να περιγράψεις μια ταινία χωρίς συμβατική πλοκή. Θα μπορούσαμε να πούμε: ύστερα από αργό τράβελινγκ σε άδειες αίθουσες η κάμερα παρακολουθεί σε αργή κίνηση ένα τσούρμο προέφηβους που μπουγελώνονται μέχρι τελικής πτώσεως. Δεν είναι τόσο απλό. Η σκηνοθέτης δίνει στο νερό χρώμα, βάρος, επικινδυνότητα και στην κίνηση των παιδιών τις διακυμάνσεις μιας ψυχικής διαμαρτυρίας. Οι μαθητές παίζουν, χαίρονται, καταστρέφουν και καταστρέφονται και στο τέλος ξαπλώνουν στο προαύλιο εξουθενωμένοι από την ίδια τη δραματικότητα των αισθημάτων τους. Ημιθανείς, σκεπασμένοι με ξερά φύλλα, νομίζεις πως βρίσκονται σε αποστολή κομάντο στη ζούγκλα. Και ίσως εκεί να βρίσκονται τελικά, στην αόρατη ζούγκλα της εφηβείας, που διαθέτει όπως ξέρουμε τα πιο άγρια, τα πιο αφηνιασμένα θηρία.
Λίγα λόγια για την σκηνοθέτη:
Η Ρηνιώ Δραγασάκη γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει κινηματογράφο στην Αθήνα και ντοκιμαντέρ στην Βαρκελώνη. Έχει γράψει και σκηνοθετήσει τέσσερις μικρού μήκους ταινίες, οι οποίες έχουν προβληθεί και διακριθεί σε κάποια από τα σημαντικότερα Διεθνή Φεστιβάλ Κινηματογράφου (Berlinale, Clermont-Ferrand ISFF κ.α.). Αυτή τη στιγμή ολοκληρώνει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της, μια ελληνογαλλική συμπαραγωγή, με τίτλο "Cosmic Candy".
