Βιβλιοθήκη Χωρίς Λογοκρισία: ένα videogame παρακάμπτει τα καθεστώτα που λογοκρίνουν το διαδίκτυο
Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα δημιούργησαν τη "Βιβλιοθήκη χωρίς λογοκρισία", ένα αρχείο μέσα στο "Minecraft" που περιέχει πληροφορίες απαγορευμένες ή λογοκριμένες στη χώρα προέλευσής τους.
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ στην πληροφόρηση ελέγχεται όλο και περισσότερο σε χώρες με καταπιεστικά καθεστώτα, σύμφωνα με στοιχεία των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF). Η Σαουδική Αραβία, το Βιετνάμ, η Ρωσία και η Αίγυπτος βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις του παγκόσμιου καταλόγου για την ελευθερία του Τύπου που συντάσσεται κάθε χρόνο από την ίδια ΜΚΟ, ενώ η Eλλάδα βρίσκεται στην ταπεινωτική 70η θέση κάτω από τη Μποτσουάνα, τη Ρουμανία και τη Γεωργία (ολόκληρη η λίστα ΕΔΩ). Σε αυτές τις χώρες είναι σχεδόν αδύνατο να έχει κανείς πρόσβαση σε ειδήσεις που δεν είναι χειραγωγημένες, ακόμη και στο διαδίκτυο. Αλλά ένα από τα πιο επιτυχημένα και δημοφιλή βιντεοπαιχνίδια κατάφερε να ξεφύγει από αυτά τα εμπόδια: το Minecraft. Μέσα σε αυτό το σύμπαν, το οποίο ισοδυναμεί με ένα είδος ψηφιακού Lego, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα δημιούργησαν μια διαδικτυακή βιβλιοθήκη, προσβάσιμη σε όλους και χωρίς λογοκρισία: The Uncensored Library.
Εκεί μπορείτε να διαβάσετε άρθρα δημοσιογράφων και ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης που έχουν απαγορευτεί στις χώρες τους. Γράμματα του Τζαμάλ Κασόγκι, του δημοσιογράφου που δολοφονήθηκε το 2018 επειδή επέκρινε το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας, ή του Χαβιέρ Βαλντέζ, ενός Μεξικανού δημοσιογράφου που επίσης εκτελέστηκε επειδή αρθρογραφούσε για τη διαφθορά στη Σιναλόα του Μεξικού, καθώς και ειδήσεις από τις πύλες graniru.org και madamasr.com, που απαγορεύτηκαν στη Λευκορωσία και την Αίγυπτο αντίστοιχα. Με αυτόν τον τρόπο, αναφέρει το RSF σχετικά με το πρότζεκτ, οι πληροφορίες "είναι και πάλι διαθέσιμες στα βιβλία του Minecraft, κρυμμένες από τις κρατικές τεχνολογίες παρακολούθησης, μέσα σε ένα video game. Αυτό προσφέρει στους χρήστες απεριόριστη ελευθερία ακόμη και σε χώρες όπου δεν υπάρχει ανεξάρτητος Τύπος".
Η ΜΚΟ επισημαίνει ότι ένα από τα κλειδιά του έργου είναι η παροχή πληροφοριών ιδίως στους νεότερους, ώστε "μέσω ενός μέσου στο οποίο μπορούν να αλληλεπιδράσουν με παιγνιώδη τρόπο" να ανακαλύψουν μόνοι τους ειδήσεις που είναι πέρα από τις προσβάσεις τους. Βλέπουν το Minecraft ως τον ιδανικό χώρο για τη φιλοξενία της βιβλιοθήκης, όχι μόνο λόγω των ελευθεριών που παρέχει, αλλά και λόγω της μεγάλης βάσης παικτών του. Η κοινότητά του είναι μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο και είναι το βιντεοπαιχνίδι με τις περισσότερες πωλήσεις στην ιστορία, ξεπερνώντας και το Tetris. Ξεκίνησε το 2011 από ένα μικρό σουηδικό στούντιο και φέτος τον Μάιο ξεπέρασε για πρώτη φορά τα 140 εκατομμύρια ενεργούς παίκτες σε μηνιαία βάση - το 2014, η Microsoft εξαγόρασε τη Mojang, την εταιρεία ανάπτυξης του παιχνιδιού, έναντι 2,125 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η βιβλιοθήκη άνοιξε τις πύλες της στις 12 Μαρτίου 2020 και τα εγκαίνιά της συνέπεσαν με την Παγκόσμια Ημέρα κατά της λογοκρισίας στο Διαδίκτυο. Έκτοτε, έχουν προστεθεί και επικαιροποιηθεί πληροφορίες για να επισημανθούν ζητήματα σε περισσότερους τομείς. Οι τελευταίες αίθουσες που προστέθηκαν είναι αυτές της Λευκορωσίας και της Βραζιλίας, για να καταγγείλουν τη συμπεριφορά των κυβερνήσεων του Αλεξάντρ Λουκασένκο και του Ζαΐρ Μπολσονάρου. Έχει επίσης προστεθεί μια αίθουσα με δεδομένα για τον κορονοϊό, ο οποίος περιορίζεται σε χώρες όπως το Τουρκμενιστάν και το Ιράν. Από τα εγκαίνιά της, η βιβλιοθήκη διαθέτει εξειδικευμένα περίπτερα για τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία, το Μεξικό, το Βιετνάμ και την Αίγυπτο.
Κάθε μία από αυτές τις αίθουσες έχει πληροφορίες που έχουν απαγορευτεί στις χώρες τους, διαθέσιμες στη βιβλιοθήκη τόσο στα αγγλικά όσο και στη μητρική τους γλώσσα, και όλες οι αίθουσες έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά. Η Ρωσία - που κατατάσσεται στην 149η θέση από τις 180 στην κατάταξη της RSF για την ελευθερία του Τύπου - αντιπροσωπεύεται από ένα κοράκι που "συμβολίζει τις εκτεταμένες προσπάθειες της κυβέρνησης να ελέγχει συστηματικά το διαδίκτυο", λένε οι σχεδιαστές. Η Σαουδική Αραβία, στην 172η θέση, με ένα τεράστιο κλουβί, απεικονίζει το γεγονός ότι είναι ένα από τα τρία μέρη στον κόσμο με τους περισσότερους φυλακισμένους δημοσιογράφους. Το Βιετνάμ, που κατατάσσεται στην 176η θέση, έχει έναν λαβύρινθο που αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες που έχουν οι πολίτες του να φτάσουν σε ακηδεμόνευτες πληροφορίες. Η Αίγυπτος, που κατατάσσεται στην 163η θέση, έχει μια βαθμολογία που δείχνει "τους δρακόντειους νόμους της χώρας που καταδικάζουν όσους ασκούν κριτική στην κυβέρνηση σε μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης". Στην περίπτωση του Μεξικού, που κατατάσσεται στην 144η θέση του καταλόγου, υπάρχουν επιτύμβιες στήλες προς τιμήν των δημοσιογράφων που έχασαν τη ζωή τους εκεί, καθώς είναι ένα από τα μέρη στον κόσμο με το υψηλότερο ποσοστό δολοφονημένων δημοσιογράφων.
Η RSF είχε ήδη εκπονήσει ένα άλλο παρόμοιο σχέδιο για να παρακάμψει τα εμπόδια της λογοκρισίας στο διαδίκτυο. Το 2018, εγκαινίασαν το The Uncensored Playlist, όπου καμουφλάριζαν τις πληροφορίες των δημοσιογράφων σε μορφή τραγουδιού. Αυτό τους επέτρεψε να φτάσουν σε κάθε γωνιά του κόσμου μέσω του Spotify ή της Apple Music. Αλλά για να δημιουργήσουν μια βιβλιοθήκη αυτού του μεγέθους έπρεπε να απευθυνθούν στην Blockworks, μια συλλογικότητα 60 σχεδιαστών που εργάζονται με το Minecraft για να αναπτύξουν τα έργα τους.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Blockworks, James Delaney, εξηγεί ότι το Minecraft επιτρέπει στους παίκτες να σχεδιάζουν και να χτίζουν τους δικούς τους κόσμους: "Μέσα στο παιχνίδι μπορείτε να φτιάξετε βιβλία, να γράψετε σε αυτά και να τα μοιραστείτε με άλλους παίκτες", ενώ ο ιστότοπος διαθέτει περισσότερους από 200 τόμους. Χρειάστηκαν πέντε μήνες για την κατασκευή του συγκροτήματος: τρεις μήνες για το σχεδιασμό και δύο μήνες για την κατασκευή. Συμμετείχαν 24 κατασκευαστές από 16 διαφορετικές εθνικότητες και χρησιμοποιήθηκαν 12,5 εκατομμύρια blocks. Επειδή δεν είναι μόνο το περιεχόμενο της βιβλιοθήκης που φροντίζεται, αλλά και ο σχεδιασμός της. Στο πάτωμα του φουαγιέ υπάρχει ένας παγκόσμιος χάρτης που απεικονίζει το επίπεδο ελευθερίας του Τύπου σε κάθε χώρα. Και στην είσοδο της νήσου υπάρχει ένα χέρι που κρατάει ένα στυλό ως σύμβολο της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης.
Ο Delaney λέει: "Το κτίριο είναι χτισμένο σε νεοκλασικό αρχιτεκτονικό στυλ, το οποίο συνήθως χρησιμοποιείται για να αντιπροσωπεύει τον πολιτισμό και τη γνώση. Αλλά χρησιμοποιήσαμε επίσης αυτό το στυλ για να δημιουργήσουμε ένα αρχείο που αντιπροσωπεύει την ελευθερία της γνώσης και τη δύναμη που έχει η αλήθεια έναντι των αυταρχικών καθεστώτων.
Το επόμενο περίπτερο που θα ανοίξει τις πόρτες του θα είναι αυτό που είναι αφιερωμένο στην Ερυθραία, η οποία κατατάσσεται τελευταία στον κατάλογο της RSF, στη θέση 180. Η ΜΚΟ θεωρεί το έργο επιτυχημένο, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρασχέθηκαν, "περισσότεροι από 20 εκατομμύρια παίκτες από 165 χώρες έχουν ήδη χρησιμοποιήσει τη βιβλιοθήκη για να ενημερωθούν για την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου σε όλο τον κόσμο" και "ένα μεγάλο μέρος από αυτούς προέρχεται από χώρες όπου επικρατεί λογοκρισία". Επιπλέον, "το έχουν κατεβάσει περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι, γεγονός που καθιστά πρακτικά αδύνατη την απομάκρυνσή του από το διαδίκτυο".
Ραούλ Γκονζάλες, εφημερίδα El Pais
