Tέσσερις άγνωστες φωτογραφίες της «Ευδοκίας»
Είναι αναμενόμενο: Για τις πιο χειροποίητες ταινίες του ελληνικού σινεμά, υπάρχουν ελάχιστα παραφερνάλια. Π.χ. για τον Τορνέ ή τον Δαμιανό. Ίσως γι αυτό, οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται σήμερα έχουν αξία μεγαλύτερη από την ομορφιά τους.
ΟΣΟΙ ΓΝΩΡΙΣΑΝ ΤΟΝ ΔΑΜΙΑΝΟ, ξέρουν πόσο λίγο νοιάστηκε για την υστεροφημία του. Τον ενδιέφερε η τέχνη του, ειδικά η ώρα της δημιουργίας - η σύλληψη, το γύρισμα, το μοντάζ. Το αρχείο του στην Εκάλη ή στα Βασιλικά της Εύβοιας, ήταν υποτυπώδες... Γύρω στο 2000, είχα φάει γη και ουρανό να βρω μερικές φωτογραφίες της «Ευδοκίας», που να μην έχουν δημοσιευτεί. Σε ένα φωτογραφείο της Χαριλάου Τρικούπη (που δεν υπάρχει πια) βρήκα τον άνθρωπο που είχε βγάλει φωτογραφίες από τα γυρίσματα – αν δεν κάνω λάθος, μού τον είχε υποδείξει η Άρτεμις, η γυναίκα του Δαμιανού. Όντως υπήρχε ένα μόλις αρνητικό που το αγόρασα, τις εμφανίσαμε και οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό (symbol). Τότε δεν έκαναν εντύπωση -τα μυαλά του κόσμου ήταν αλλού- σήμερα όμως, μου φαίνονται ένα υπέροχο ντοκουμέντο από μια ταινία που θα ξεχωρίζει πάντα στην ιστορία του ελληνικού σινεμά. Ακόμα κι αν φεύγει απ’ τις μόδες (όπως τώρα), θα ξανάρχεται… Δυστυχώς, δεν συγκράτησα το όνομα του φωτογράφου ούτε είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό.
Πού χάθηκε η Μαρία Βασιλείου;
Η συγκλονιστική πρωταγωνίστρια της ταινίας πέρασε σαν κομήτης και χάθηκε. Κανείς δεν βρήκε τα ίχνη της από ένα σημείο και μετά. Ελπίζουμε να ζει και να είναι σήμερα 73 ετών! Το ρεπορτάζ του Γιώργου Λυκουρόπουλου, που είχε δημοσιευτεί στο ίδιο τεύχος του (symbol)
Τα ίχνη της χάνονται μετά το 1985. Το κορίτσι που πρωταγωνίστησε στην πιο παθιασμένη ερωτική ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου δεν μένει πια εδώ. Το όνομά της, Μαρία Βασιλείου.
Το μακρύ ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας έχει πολλές παράξενες στροφές. Το ατίθασο πλάσμα του Αλέξη Δαμιανού στην ταινία που προβλήθηκε το 1971 και ξεκίνησε να γυρίζεται το 1968 μας έκανε να αναρωτιόμαστε. Τι έγινε, αλήθεια, η Μαρία Βασιλείου; Πού βρίσκεται σήμερα, πού ζει και ποιος τη βλέπει; Ποιες ιστορίες συνοδεύουν τη ζωή της και πώς συνέχισε την καριέρα της; Από τη μία, η νοσταλγία για ένα πρόσωπο τόσο κοντά στην εφηβεία όλων μας, κι από την άλλη, ο μύθος για ένα πλάσμα που πέρασε σαν κομήτης από τα κινηματογραφικά πλατό και χάθηκε... «Σας παρακαλώ, αν τη βρείτε, τηλεφωνήστε μας για να μας πείτε πού είναι». Η φράση που συνόδευε όλες τις ημέρες της έρευνάς μας! Παλιοί φίλοι και γνωστοί, σκηνοθέτες και ηθοποιοί, άνθρωποι που τότε την έζησαν από κοντά, την αναζητούν μέχρι και τώρα. Ένα πρόσωπο τόσο οικείο κάποτε, μια κοπέλα από την Κύπρο, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ανατολικό Λονδίνο, αλλά και ένα πρόσωπο που έγινε σχεδόν μυθικό με το πέρασμα του χρόνου. Όχι μόνο για τη συμμετοχή της στην πιο σπαρακτική ταινία πάθους του ελληνικού κινηματογράφου αλλά και για τις φήμες που συνοδέυσαν την εξέλιξή της. Το φιλμ της παρουσίας της στην Ελλάδα ξετυλίγεται από το 1968.
«Ήταν 17 χρόνων όταν έπαιξε στην Ευδοκία. Την ανακάλυψα στο Λονδίνο όταν ο Αλέξης έψαχνε για πρωταγωνίστρια», μας λέει η Άρτεμις Δαμιανού, σύζυγος του σκηνοθέτη. «Μου τη σύστησε ένας γνωστός μου. Μου είπε ότι ήξερε μια κοπέλα κατάλληλη για το ρόλο. Δεν ήταν ηθοποιός, δεν είχε σπουδές ανάλογες, ήταν ένα κορίτσι ακριβώς όπως αυτό που είδατε στην ταινία. Η Μαρία Βασιλείου ήταν πλασμένη για την Ευδοκία».
Ο Αλέξης Δαμιανός είχε ένα πρόβλημα. Η κυπριακή προφορά της Βασιλείου δεν ταίριαζε με το ρόλο της κοπέλας που ερωτεύτηκε το φαντάρο. Η λύση βρέθηκε με το ντουμπλάρισμα της φωνής της από την Ελένη Ροδά. Το τηλεφώνημα στην ταβέρνα που διαθέτει η Ελένη Ρόδά στο Παλαιό Φάληρο φέρνει και το επόμενο στο σπίτι της. Σαν το ρυάκι κυλάει η διήγησή της για τα γεγονότα της εποχής. «Έκανα τότε πολλή παρέα με τον Μάνο Λοΐζο και τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Μου τηλεφώνησε ο Μάνος και μου είπε ότι είχε κάποια κείμενα για μια ταινία και ήθελε να ντουμπλάρω μια νεαρή ηθοποιό με κυπριακή προφορά... Ήταν τα κείμενα της Ευδοκίας. Πήγα στο στούντιο, τα είπα, ήταν ωραία εμπειρία. Τότε δεν είχα συλλάβει τι σήμαινε αυτό που έκανα. Τώρα το βρίσκω συνεχώς μπροστά μου με συγκίνηση. Ήταν η πρώτη μου κινηματογραφική εμπειρία. Μου αρκεί αυτό που έγραψε ο Δαμιανός στο βιβλίο του, ότι η φωνή ήταν το 30% της ταινίας». Περιγράφει με μεγάλη φόρτιση τη γνωριμία της με τή Μαρία Βασιλείου. «Πάντα την ψάχνω. Κάναμε πολλή παρέα, ερχόταν και με έβρισκε στα κέντρα όπου τραγουδούσα, ήταν μια συμπαθέστατη, πανέμορφη κοπέλα. Είχε μια μοναξιά, έμοιαζε χαμένη γιατί ήταν μόνη της στην Ελλάδα. Δεν ήταν πολύ άνετη οικονομικά, όμως δεν έδειχνε να έχει πρόβλημα. Την έχασα αργότερα και κανένας δεν μπόρεσε να μου πει πού βρίσκεται. Κάποτε εμφανίστηκε στο κέντρο όπου τραγουδούσα μια κυρία και μου είπε ότι ήταν αδελφή ενός άντρα που είχε παντρευτεί η Μαρία. Της ζήτησα να με φέρει σε επαφή μαζί της, μου είπε ότι είχαν χωρίσει, δεν ξέρω τι ήταν αλήθεια και τι ψέματα. Σας παρακαλώ, αν βρείτε τα ίχνη της, τηλεφωνήστε μου για να μου πείτε τι απέγινε. Λένε ότι ζει στο Λονδίνο, λένε και πράγματα δυσάρεστα. Εγώ τότε είχα χαρεί που έκανε ένα ρόλο και στον Θίασο του Αγγελόπουλου»!
Η Βασιλείου έπαιξε στον Θίασο; Ξέραμε για δύο ταινίες του Όμηρου Ευστρατιάδη τολμηρές. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη για τα γυρίσματα της νέας του ταινίας. Τα τηλεφωνήματά μας στους συνεργάτες του είναι συνεχή. Ο Χάρης Παπαδόπουλος, που από το ’80 και μετά συνεργάζεται με το σκηνοθέτη στο casting των ταινιών του, δεν έζησε από κοντά την εμπειρία του Θίασου, αλλά ξέρει. «Πράγματι, η Βασιλείου συμμετείχε στην ταινία. Είναι το κορίτσι, αν θυμάστε, που πηγαίνει κάποια στιγμή να πάρει λάδι από το λαδέμπορο». Ο Νίκος Σέκερης, υπεύθυνος παραγωγής στη νέα ταινία του Αγγελόπουλου, μας το επιβεβαιώνει. «Ο Θόδωρος είναι σε γύρισμα, δεν μπορεί αυτήν τη στιγμή να σας μιλήσει, αλλά μου είπε να σας πω ότι τη θυμάται με συγκίνηση, συνεργάστηκε μαζί της για τον Θίασο μετά την Ευδοκία». Για την Ευδοκία η Μαρία Βασιλείου πήρε το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Μετά τον Θίασο, στα τέλη της δικτατορίας, τη βρίσκει ο Όμηρος Ευστρατιάδης και τη χρησιμοποιεί σε δύο τολμηρές ταινίες του: το 1973, μαζί με τον Χρήστο Νομικό, στα Παιδιά των Λουλουδιών, και το 1974 στο Ερωτισμός και Πάθος, με τον Κώστα Καραγιώργη, τον Νίκο Γαλανό και την Τούλα Γαλάνη. «Η Μαρία ήταν ένα αθώο κορίτσι, ένα πλάσμα ερωτικό, δεν είχε χυδαιότητα, μην παρεξηγείτε αυτές τις συμμετοχές της σε ταινίες σεξ. Νομίζω ότι το έκανε κάπως ασυνείδητα», μας λέει η κυρία Δαμιανού, που έζησε από κοντά το κορίτσι που ανακάλυψε η ίδια στο Λονδίνο.
«Ήταν ένα κορίτσι χωρίς πατρίδα. Είχε γεννηθεί σε άλλη χώρα, ζούσε σε άλλη χώρα, είχε καταγωγή από μια τρίτη», μας λέει ο Όμηρος Ευστρατιάδης. «Στις ταινίες μου, λόγω της προφοράς της, την ντουμπλάρισα με την Τζένη Ζαχαροπούλου. Δεν ήταν ηθοποιός κανονική, είχε μεν ερωτισμό αλλά είχε και μια γλυκύτητα, μια αθωότητα. Ήταν περίεργο αλλά και συμπαθέστατο κορίτσι. Δεν την ενδιέφερε να κάνει καριέρα στον κινημάτογράφο».
Μοιάζει ποιητικό. Ένα κορίτσι από πολυμελή και όχι ευκατάστατη οικογένεια, όπως μαρτυρούν όσοι τη γνώρισαν -λένε ότι είχε άλλα έξι αδέλφια- δεν νοιάζεται να κάνει λεφτά από το σινεμά. «Δεν έπαιξε σ’ αυτές τις ταινίες για τα λεφτά. Ήταν πανέμορφο κορίτσι, τη βλέπετε κι εσείς στις φωτογραφίες, τη θυμάστε, τής πρότειναν να κάνει ερωτικούς ρόλους, τους έκανε». Στην Ελλάδα δεν παντρεύεται, έχει σχέσεις και είναι ένα κορίτσι που το αγαπούν όλοι όσοι το γνωρίζουν. Τα βήματά της την οδηγούν στο Λονδίνο, πάλι. Μέχρι το 1985 έχει συχνά τηλεφωνήματα με την οικογένεια Δαμιανού, γράμματα, κανονική επικοινωνία.
Τά τηλεφωνήματά μας φτάνουν μέχρι την Κύπρο. «Το όνομα Βασιλείου είναι τόσο συχνό σ’ εμάς όσο το Παπαδόπουλος για εσάς. Μην την μπερδεύετε με τη γνωστή ηθοποιό Μονικα Βασιλείου και την οικογένεια του πρώην προέδρου. Δεν έχει καμία οικογενειακή σχέση. Είναι Κύπρια του Λονδίνου». Είναι το μόνο που επιβεβαιώνεται από παντού, Όπως και το ότι παντρεύτηκε στην Αγγλία. «Έναν Ιταλό που πέθανε αργότερα από καρκίνο», μας λένε. Δεν έκανε'παιδιά. Τι έγινεμετά; Πού είναι τώρα; Σύμφωνα με την ηλικία της στην Ευδοκία -17 χρόνων το 1968- σήμερα είναι 51 ετών. Μακάβριες φήμες συνοδεύουν την ιστορία της. Μερικοί μας λένε ότι πέθανε από κάποια ασθένεια. «Ακούστηκε κάποτε στην τηλεόραση, αλλά δεν παίρνουμε όρκο». Ο Κύπριος σκηνοθέτης Ανδρέας Μπάντζης, δημιουργός της γνωστής ταινίας Το Τάμα την αναζήτησε πρόσφατα κι αυτός, πριν από εμάς. «Την ήθελα για ένα ρόλο σε άλλη ταινία μου, αλλά δεν τη βρήκα όσο κι αν έψαξα. Μυστήριο. Πείτε μου σας παρακαλώ κάτι όταν τη βρείτε». Τα τηλεφωνήματά μας ανακυκλώνουν τις φήμες περί πιθανού θανάτου, άνθρωποι καθ’ όλα έγκυροι μας το επαναλαμβάνουν. «Σκοτώθηκε σε δυστύχημα στο Λονδίνο», λέει κάποιος που έζησε από κοντά την ταινία του Δαμιανού.
Όμως, θα ήταν άδικο να βάλει κανείς εδώ τελεία στο κείμενο που γράψαμε...
