Η street art ως καλλιτεχνική έκφραση έδειξε σαφή δείγματα μεγάλης επεκτασιμότητας κάπου εκεί στα μέσα των νεουορκέζικων 70ς, όταν μια νέα γενιά καλλιτεχνών έχοντας χωνέψει τα διδάγματα και τις τεχνικές της προηγούμενης γενιάς των pop-artists έμπαινε δυναμικά στο προσκήνιο και επιχειρούσε να αποκρυσταλλώσει το δικό της στίγμα.
Σαν τη Jenny Holzer, η οποία χρησιμοποίησε ιδιοφυώς και διέρρηξε τον δημόσιο χώρο σύμφωνα με τις δικές της καλλιτεχνικές νόρμες οικειοποιούμενη το κώδικα των πολυποίκιλων διαφημιστικών ταμπλό που κυριαρχούν στη πόλη. Αντιστρέφοντας το περιεχομενό τους και αντικαθιστώντας τα διαφημιστικά μηνύματα με κρυπτικές φράσεις και ποιητικά τσιτάτα έφτιαξε μερικά από τα πιο εμβληματικά έργα αυτού του καλλιτεχνικού κινήματος (την οικειοποίηση της φόρμας και την μετάλλαξη του περιεχομένου την έχει υιοθετήσει και ο μεταγενεστερός της Banksy)
Στη περίπτωση του Keith Haring έχουμε μια ολόκληρη αστική μυθολογία (σχεδόν αρχετυπική πια) από ποπ σύμβολα ενταγμένα σε μια αποστολή εξόχα ρομαντική. Μέσω της ποπ φαντασμαγορίας η αποπνιχτική ατμόσφαιρα της μεγαλούπολης επιχειρείται να ξαναγραφτεί. Δελφίνια, πυραμίδες, ufo, to περίφημο σήμα κατατεθέν του, το radiant baby, έχουν σαν στόχο να κυριαρχήσουν στο γκρίζο τοπίο της πόλης και να μεταλλάξουν τη δυσοίωνη ενέργεια.
Μεταλάσσοντας εξαιρετικά το κόμικ ιδίωμα και μεταγγιζοντάς το στo δρόμο ο Ηaring καταφέρνει στο σύντομο διάστημα των 80ς, πριν πεθάνει από AIDS, να προτάξει ένα εικονογραφικό pop ιδίωμα που ακόμα παραμένει σύγχρονο και βαθιά επιδραστικό. Και μπορεί το πολιτικό στοιχείο να μην είναι σε πρώτο πλάνο όπως σε πολλούς επιγόνους του, παρολ' αυτά σε μέρος του έργου του (ειδικά της πρώτης περιόδου) είναι διακριτό.
Ο Basquiat απ' την άλλη δε ξέρω αν μπορεί να ενταχθεί σε αυτή τη λίστα αποκλειστικά ως street artist.
Υπήρξε σαφέστατα ως τέτοιος στις αρχές της πορείας του πριν γνωριστεί με τον Warhol, κάνει το crossover και μεταπηδήσει στο gallery cirquit. Παρολ' αυτά θεωρώ πως και στο δρόμο όπως και ως εικαστικός ανέπτυξε ένα πολιτικοποιητικό στίγμα (ιδιαίτερα ως S.A.M.O) εντελώς ξεχωριστό και διακριτό.
Μοναχικοί στίχοι-διαμαντάκια, θραύσματα λέξεων, σπασμένες φράσεις, φωνές, στιγμές, αγωνιζόντουσαν να ξεφύγουν από τους τοίχους της πόλης και να κυριαρχήσουν. Έχει υπάρξει βαθύτατα επιδραστικός και αυτός για πολλούς από τους μετέπειτα street artists. Συνδυάσε στον πυρήνα του έργου του τον πνιχτό υπαρξιακό ρόχθο των απόκληρων της πόλης με τα υπόγεια ρεύματα που άλλαξαν και αλλάζουν και την δικιά μας εποχή.
Ο Γάλλος JR πάλι ανήκει στη αναδυόμενη μεταιντερνετική γενιά της οποίας τα εκφραστικά μέσα και οι κώδικες έχουν διαμορφωθεί καθοριστικά από το ηλεκτρονικό σύννεφο της εποχής μας.
Ωστόσο και εδώ (όπως και στη περίπτωση του Banksy) η ενασχόληση με τα πολiτικοκοινωνικά ζητήματα δημιουργεί έργα, εγκαταστάσεις των οποίων η ανάγνωση δεν είναι μονοδιάστατη. Εντάσσοντας τη φωτογραφία στο street art, φωτογραφίζει άτομα και καταστάσεις από το περιθώριο των κοινωνικών δομών, τα οποιά τα τυπώνει σε μεγάλη κλίμακα και τα εκθέτει άλλοτε χωρίς άδεια και άλλοτε ενταγμένα σε πιο "επίσημα" εκθεσιακά πλαίσια.
Από τις πιο γνωστές του street art δράσεις ήταν το Face 2 Face του 2007 όπου σε 8 παλαιστινιακές και ισραηλινές πόλεις ανάρτησε και στις 2 πλευρές του τείχους που χωρίζει Ισραήλ και Παλαιστίνη τεράστια πορτρέτα Ισραηλιτών και Παλαιστινίων που είχε τραβήξει. Ο JR επιχειρεί να μιλήσει με τη τέχνη του για ζητήματα ελευθερίας, ταυτότητας και ορίων. Με ένα τρόπο βαθιά ανθρωπιστικό.
O Ισπανός Sam3 έχει μια από τις πιο άμεσες και αναγνωρίσιμες γραφές.
Χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τη μαύρη μπογιά επιχειρεί να παρουσιάσει άμεσα την συλλήψη του, γυμνή από χρώμα και οτι θεωρεί πως μπορεί να αποσπάσει τη προσοχή του δέκτη από την ουσία του περιεχομένου. Οι φιγούρες του σχολιάζουν τη κοινωνία, την ανθρώπινη συμπεριφορά, τις επιθυμίες και τις αποτυχίες μας.
Ο Βρεττανός Banksy βέβαια είναι ο πιο γνωστός όλων, ο street-artist star της εποχής μας.
Από τους τοίχους του Λονδίνου, μέχρι τα οpening credits των Simpsons και τον προθάλαμο των Όσκαρ ο ευφυής (και απρόσιτος) Banksy έχει καταφέρει να αποτελέσει pop culture φαινόμενο δημιουργώντας με τη graffiti του δράση επάλληλους κύκλους σκέψων, νοημάτων και συνειρμών.
Το ιδιωμά του είναι σαφέστατα πολιτικό μ' ένα τρόπο που κόντευε να ξεχαστεί μέσα στο καταναλωτικό σύννεφο της τελευταίας 30ετίας, αναβαπτισμένο πανέξυπνα όμως στους ποπ κώδικες και το εικονογραφικό συντακτικό της εποχής μας. Ο Banksy ακολουθεί ανανεώνοντας τη, τη μεγάλη βρεττανική παράδοση της σάτιρας και του οπτικού σλάπστικ.
Χρησιμοποιώντας πανέξυπνα το δημόσιο χώρο ως πλατφόρμα έκφρασης επιχειρεί να "βομβαρδίσει" τον "εχθρό" με συνεχείς οπτικές εκπλήξεις και παραφθορές αποδεικνύοντας μας πως η φαντασία πάντοτε θα βρίσκει τον τρόπο να υπερσκελίζει the banality of evil της όποιας εξουσίας.
Μια αποστολή εξόχως ρομαντική μέσα στη μεταμοντέρνα αμφιεσή της:-)
bonustrack
