Λίγες είναι οι εταιρείες που εμπνέουν τέτοια έντονα συναισθήματα αλλά είναι το προφίλ της Apple, το design των προϊόντων της ή οι τεχνολογίες της που πατάνε τόσους πολλούς κάλους;
Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά στο internet ή ακόμα και την καθημερινή ζωή για να βρούμε ανθρώπους που ευχάριστα θα έλεγαν: μισώ τον Steve Jobs και όλα όσα αυτός αντιπροσωπεύει, και εκείνοι που αγοράζουν τα προϊόντα της Apple - τα "πρόβατα" - τα αγοράζουν μόνο λόγω του marketing ή της διαφήμισης.
Γιατί τους νοιάζει; Διότι, λέει ο Don Norman, ένας ειδικός στο πώς αντιδρούμε συναισθηματικά στο design, η αγορά ή η χρήση προϊόντων που εμπλέκουν έντονα τα συναισθήματα μας, αναπόφευκτα θα απομακρύνει εκείνους που δεν μοιράζονται αυτά τα συναισθήματα - και θα το κάνει εξίσου έντονα.
Η Apple, λέει ο Norman, διαπρέπει στη δημιουργία ισχυρών θετικών συναισθηματικών αντιδράσεων από εκείνους που χρησιμοποιούν τα προϊόντα της. Το iPhone είναι ένα κλασικό παράδειγμα με την επαναστατική οθόνη αφής για τον ελέγχό του - η οποία δεν ήταν η πρώτη, αλλά ήταν η καλύτερη: "Η αφή είναι μια πολύ σημαντική έννοια - μεγάλο μέρος από το ανθρώπινο συναίσθημα είναι χτισμένο γύρω από να αγγίζουμε αντικείμενα, άλλους ανθρώπους, αγγίζοντας τα πράγματα," λέει ο Norman. "Νομίζω ότι χάσαμε κάτι πραγματικά μεγάλο, όταν μεταβήκαμε στην ιδέα του υπολογιστή με το ποντίκι και το πληκτρολόγιο, δεν ήταν κάτι το πραγματικό. Και με το τηλέφωνο συνέβη το ίδιο, ήταν και αυτό ένα μάτσο μενού και οι άνθρωποι χάθηκαν στα μενού και τα κουμπιά που έπρεπε να πιέσουν και τελικά όλα ήταν σαν ένα κομμάτι τεχνολογίας."
"Σε αντίθεση, το iPhone μοιάζει σαν ένα κομμάτι της απόλαυσης. Είναι πραγματικά κομψό και νοικοκυρεμένο το να πηγαίνει κανείς από τη μία σελίδα στην άλλη όχι με το πάτημα ενός κουμπιού, αλλά περνώντας το χέρι του πάνω από ολόκληρη τη σελίδα." Και προσθέτει: "Η σωστή λέξη είναι οικειότητα. Είναι πιο οικείο. Σκεφτείτε το όχι ως ένα ισχυρό κτύπημα, σκεφτείτε το σαν ένα χάδι..."
Αλλά όπως ακριβώς η φυσική προβλέπει μια ίση και αντίθετη αντίδραση σε κάθε δράση, τόσο έντονα συναισθήματα όπως αυτά μπορεί να προκαλέσουν αντίστοιχες αρνητικές συγκινήσεις σαν απάντηση. Οι επικριτές λένε ότι τα προϊόντα της Apple δεν έχουν αντίστοιχα πολλά χαρακτηριστικά ή πως οι τεχνικές προδιαγραφές τους δεν είναι συγκρίσιμες με τα αντίστοιχα κορυφαία μοντέλα άλλων κατασκευαστών ή ότι είναι πιο ακριβά. Με άλλα λόγια, η Apple μας εξαπατά. Και επιπλέον, εκμεταλλεύεται και τους εργάτες στην Κίνα που φτιάχνουν τα προϊόντα.
Όμως, για ρωτήστε κάποιον σχετικά με άλλα συγκρίσιμα προϊόντα - για παράδειγμα το νέο Amazon Kindle Fire, το Playbook της RIM ή το TouchPad της HP - και η απάντηση θα είναι η αδιαφορία, ακόμη και αν οι τιμές είναι οι ίδιες, ή αν τα προϊόντα αυτά κατασκευάζονται στα ίδια κινεζικά εργοστάσια που χρησιμοποιεί η Apple.
Ο Norman λέει ότι αυτές οι αντιδράσεις - και η αγάπη και το μίσος - προέρχονται από τα designs της Apple. "Αυτό είναι σημαντικό. Eίναι κάτι που έχω πρόβλημα να πείσω τις εταιρείες πως ισχύει: ένα πραγματικά σπουδαίο σχέδιο θα 'προσηλυτίσει' κάποιους ανθρώπους, αλλά θα αποθαρρύνει κάποιους άλλους. Έτσι θα πρέπει να είναι πρόθυμοι να προσβάλλουν τους ανθρώπους, να κάνουν πράγματα που θα ξέρουν πως πολλοί άνθρωποι πρόκειται να μισούν". Η εμμονή της Apple στη σχεδίαση, η οποία κυρίως εκφράζεται μέσα από τα αντικείμενα που πωλεί - το iPod, iMac, τα MacBooks, iPhones, iPads - οδηγεί τις ακραίες αντιδράσεις, λέει. (Και είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ για τα προϊόντα της Pixar - αν και ο Jobs ήταν και εκεί CEO.)
Μέρος του γιατί αρέσουν τόσο πολύ οι συσκευές στους ανθρώπους, είναι επειδή μπορούν να τις προσωποποιήσουν: "Το iPhone, όντας το κινητό σας τηλέφωνο, είναι μέρος σας, όπως και το iPod αλλά ακόμα περισσότερο, γιατί μαζί του κουβαλάτε τα πάντα, όχι μόνο τη μουσική αλλά και τις επαφές σας και τα μηνύματα και τη δυνατότητα να επικοινωνείτε με ανθρώπους - και οι άνθρωποι γνωρίζουν πολύ καλά πόσο προσωπικό θέμα είναι τα κινητά τηλέφωνα."
Αντίθετα, οι άλλες εταιρείες που προσπαθούν να ικανοποιήσουν τους πάντες είναι καταδικασμένες να υστερούν - γιατί και δεν θα μπορέσουν να το πετύχουν αλλά και γιατί έτσι δεν διεγείρουν το συναίσθημα. "Πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να κάνουν ένα προϊόν που θα αρέσει σε όλους - η Microsoft είναι ένα καλό παράδειγμα», εξηγεί. "Αν σκοπός σας είναι να κάνετε ένα προϊόν που όλοι αγαπούν - κάνετε όλες τις έρευνες στην αγορά, όταν κάτι δεν αρέσει σε κάποιους το αλλάζετε - θα καταλήξετε σε ένα ουδέτερο προϊόν που όλοι θα δεχθούν, αλλά κανείς δεν θα αγαπάει πραγματικά."
Η Apple δεν είναι έτσι, λέει. "Η Apple λέει ότι 'Δεν πρόκειται καν να ανησυχήσουμε γι 'αυτό. Εμείς θα φτιάξουμε κάτι που θα αγαπάμε εμείς οι ίδιοι. Και υποθέτουμε ότι κάθε τι που αγαπάμε πραγματικά, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα αγαπήσουν με τη σειρά τους. Και αν σε κάποιους άλλους ανθρώπους πραγματικά δεν αρέσει ή το μισήσουν, τι να κάνουμε. Κρίμα.' "
Ich bin allein, mal wieder ganz allein
Stahr auf dem Fernsehschirm, stahr auf dem Fernsehschirm
Auf Heute noch nichts zu tun, auf Heute noch nichts zu tun
Ich brauch ein Rendez-vous, ich brauch ein Rendez-vous
(stereo: Τα παραπάνω προέρχονται από το άρθρο 'Why Do Some People Really Hate Apple" της Guardian. O Don Norman, παλαιότερα αντιπρόεδρος του Advanced Technology Group στην Apple, είναι συν-ιδρυτηής του Nielsen/Norman Group, το οποίο μελετά την χρηστικότητα. Επίσης έχει γράψει διάφορα βιβλία μεταξύ των οποίων είναι το The Design of Everyday Things και το Emotional Design: Why We Love or Hate Everyday Things, τα οποία είναι τόσο ενδιαφέροντα (για να μην πω συγκλονιστικά) στα όσα λένε για την καθημερινότητά μας που θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικό μάθημα σε όλα τα σχολεία, ασχέτως κατεύθυνσης.)
σχόλια