Το καλοκαίρι των μεγάλων φωτογράφων

Τα ίδια θα λένε και για εμάς οι μεταγενέστεροι.Αλλά το παρελθόν πάντα είναι ένα πολύ όμορφο παραμυθάκι, απαλλαγμένο από δυσάρεστες καταστάσεις και φιλτραρισμένο πάντα με ρομαντική διάθεση

Όχι.

Δηλαδή, βρε φιλαράκι, πόσο πιο κάτω θα πάμε άραγε, για να θεωρείται μετά από κάποια χρόνια ότι σήμερα (εν συγκρίσει με το τότε-μελλοντικό παρόν), περνάμε καταπληκτικά;;;Γιατί, αν θέλεις τη γνώμη μου, σήμερα ΔΕΝ περνάμε καλά. Και δεν το σχετίζω με την οικονομική κρίση (καμία σχέση με τις υλιστικές απολαύσεις), αλλά με τον, σχεδόν, ανύπαρκτο συναισθηματισμό μας. Αν και τα πάντα -πως διάβολο το έχουμε καταφέρει αυτό;- σχετίζονται με την οικονομία και τον υλισμό, θεωρώντας ως σημαντικό παράγοντα της ευτυχίας τα χρήματα και την υλική ιδιοκτησία!...

Ωραία γιατί δεν εξετάζεις το ενδεχόμενο, όπως εσύ βλέπεις αυτές τις ξέγνοιαστες, ρετρό, νοσταλγικές φωτογραφίες να βλέπουν μετά από 100 χρόνια τις διάφορες selfies σε μπαρ, παραλίες, πάρκα κλπ κλπ και να λένε οι μελλοντικοί άνθρωποι για μας: "ξέραν να ζούνε, ήταν με το χαμόγελο στα χείλη, πολύ αισιόδοξοι κ απολάμβαναν τη ζωή". Αν ξύσεις την επιφάνεια, θα δεις πως τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Ναι οκ τότε δεν είχα το ίντερνετ, τα smartphones κ τα σχετικά, αλλά υπήρχε κ τότε: πχ ο γάμος από συμφέρον, οι άνθρωποι κοίταζαν όπως και σήμερα κυρίως την εξωτερική εμφάνιση, η πολιτική ήταν άστα να πάνε: πόλεμοι κ τα σχετικά. Άρα αν αφαιρέσεις το νοσταλγικό, ρομαντικό πρίσμα τι μένει; Πάνω κάτω οι ίδιες καταστάσεις που ζούμε και σήμερα

ανώριμος23 14.7.2014 | 12:33Νομίζω πως την ανέφερα την τεράστια (αντικειμενική) διαφορά των τότε χρόνων και του σήμερα. Ο συναισθηματισμός, η ψυχή των ανθρώπων τότε με τον σημερινό, σχεδόν εμμονικό, κυνισμό που μας διακατέχει. Ξέρεις; Οι φωτογραφία δεν λέει ποτέ ψέματα. Αυτή η αποτύπωση της στιγμής σε μία φωτογραφική εικόνα περικλείει μέσα της, κατά έναν περίεργο τρόπο, όλη την πραγματική ψυχική διάθεση και περιρρέουσα ατμόσφαιρα των προσώπων και των καταστάσεων. Όχι όμως μόνο της συγκεκριμένης φωτογραφικής στιγμής αλλά μίας μεγαλύτερης χρονικής περιόδου πριν και μέχρι την στιγμή του "κλικ".Τα φωτογραφικά παραδείγματα και όχι μόνο του συγκεκριμένου άρθρου είναι πολλά.Αυτό σημαίνει ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ!Εδώ δεν παρατηρούμε «διάφορες selfies» ούτε φυσικά κάποιες, απλώς «..ξέγνοιαστες, ρετρό, νοσταλγικές φωτογραφίες..», αλλά τις φωτογραφίες των Robert Capa, Tina Modotti, Garry Winogrand, Vivian Maier, Nan Goldin, Diane Arbus, Helmut Newton, Gregory Crewdson, Cindy Sherman, Andre Kertesz, Henri Cartier Bresson!!!!!...Αν σου λέει κάτι αυτό...Είναι σαν να μου συσχετίζεις ένα ημερολόγιο του Νίκου Καββαδία με το τεφτέρι ενός μπακάλη...! (Αν μου επιτρέπεται το παράδειγμα).Οι σημερινές selfies φωτογραφίες, στις οποίες αναφέρεσαι, τι νομίζεις πως είναι στο σύνολο τους; Κάποιες όμορφες στιγμές χαράς που σχεδόν ανήμποροι να τις κρατήσουμε ολοκληρωτικά στην ψυχούλα μας, έτσι τις κρατάμε κυρίως στο κινητό μας. Και εκτός από αυτόν τον σχεδόν αποκλειστικό τρόπο "μνήμης", αποτελεί και τον μοναδικό τρόπο περιγραφής τους ανίκανοι να το κάνουμε προφορικά. Και φυσικά λειτουργούν και ως μοναδικά "πειστήρια" στιγμών-«ήμουν κι εγώ εκεί!» (Αν όχι νοητά, οπωσδήποτε σωματικά...).Μετά τα χαρτονομίσματα, «πληρωτέα επί τη εμφανίσει», ακολουθούν τα λειψά συναισθήματα, «εκφραζόμενα επί τη selfανίσει»...!Όπως, σε πολλούς τομείς της ζωής υπάρχουν οι εξαιρέσεις - οι οποίες αποτελούν τον κανόνα του εκάστοτε τομέα, έτσι και στην φωτογραφία (για αυτό είναι και ιδιαιτέρως γοητευτική η ενασχόληση μαζί της), προσπαθούμε να εφαρμόσουμε τον κατ' εξαίρεση -αυτόν- κανόνα της. Δυστυχώς όμως, ανίκανοι να το καταφέρουμε και αρνούμενοι πεισματικά την (δικαιολογημένη επί της ουσίας) ανικανότητα μας, παιδαριωδώς, σώνει και καλά, μετατρέπουμε σε άτυπους κανόνες και σε... καλλιτεχνική "άποψη" τα παντελώς ατυχή και άσχετα με την άρτια αισθητική της φωτογραφίας, από πολλούς, αποτελέσματα.Εκτός των άλλων, σημαντικό στοιχείο αυτής της κατάστασης αποτελεί και το γεγονός πως εδώ και κάποια χρόνια (και στο εξής), με τη ραγδία εξέλιξη του τομέα της φωτογραφίας, τα μέσα λήψης, οι ποικίλοι τρόποι έκθεσης και προβολή της φωτογραφίας είναι προσιτή από όλους.Όμως αυτό έχει ως αποτέλεσμα (ήδη διακρίνεται), μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό των εικόνων στην καθημερινότητα μας, οι εξαιρέσεις των όμορφων φωτογραφιών και οι πραγματικοί καλοί φωτογράφοι, επαγγελματίες ή ερασιτέχνες, να είναι ακόμη σπανιότεροι.Το καταπληκτικό με κάποιους από τους παλαιότερους σημαντικούς φωτογράφους του άρθρου είναι πως δεν μπλόκαραν, δεν έπεσαν στην "παγίδα" της σπανιότητας της ενασχόλησης της φωτογραφίας (στην εποχή τους) και της δυνατότητας κατοχής του μέσου (φωτογραφική μηχανή) με τον κίνδυνο οποιαδήποτε φωτογραφία τους, ανεξαρτήτως αισθητικού αποτελέσματος να αποτελεί ένα μοναδικό "φαινόμενο" θαυμασμού, κάτι σαν τα "θαυμαστά καθρεφτάκια" προς στους ιθαγενείς.Εντούτοις, οι φωτογράφοι αυτοί δεν λειτούργησαν αόριστα με άσκοπες λήψεις (σίγουρα υπήρξαν πολλοί πειραματισμοί) και καθιέρωσαν, ασυνείδητα ή συνειδητά, τους ιερούς-διαχρονικούς κανόνες της φωτογραφίας.Άλλος ένας σημαντικός παράγοντας, εκτός του αρχικού μέσου που ήταν η φωτογραφική μηχανή λήψης, αποτέλεσαν και τα αναλώσιμα υλικά. Οι ακριβές χάλκινες πλάκες αργύρου (των πρώτων φωτογραφικών μηχανών λήψης), έπειτα το πανάκριβο φιλμ, τα χημικά και το κατάλληλο χαρτί, όλα απαραίτητα για την λήψη, εμφάνιση και την εκτύπωση. Αυτή η μη αφθονία των αναλώσιμων υλικών και οι πολλές φορές η ιδιαίτερη δυσκολία απόκτησης τους, υποχρέωνε τους φωτογράφους να λειτουργούν πιο μελετημένα και προσεκτικά, αποσκοπώντας εξ αρχής στο σωστό, αισθητικό και τεχνικό, αποτελέσματα. Το θαυμάσιο είναι πως, παρόλο τον περιορισμό του ενός και μοναδικού "κλικ", εφόσον η δυνατότητα επαναληπτικών λήψεων ήταν αδύνατη και με δεδομένη την χρονοβόρα "επανόπληση" της μηχανής (κάποιες μεγέθους και βάρους μικρού επίπλου), φωτογράφησαν μοναδικές στιγμές - πραγματικά αριστουργήματα!!!● Η σπανιότητα του φιλμ:Κώστας Μπαλάφας (1920 - 2011). Σημαντικός Έλληνας φωτογράφος, γνωστός για την καταγραφή του τρόπου ζωής της ελληνικής υπαίθρου, το αλβανικό μέτωπο, την Κατοχή και τον αγώνα του ΕΛΑΣ στην Ήπειρο:«Τα φιλμ ήταν δυσεύρετα, αλλά η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς! Το Νοέμβρη του 1940, τα ελληνικά στρατεύματα κατέρριψαν κι έπεσε στην Καλούτσιανη Ιωαννίνων ένα από τα πρώτα ιταλικά βομβαρδιστικά. Στα σκορπισμένα συντρίμμια του αεροπλάνου βρέθηκε από τους χωρικούς και το περιμάζεψαν ένα σφραγισμένο μεταλλικό κουτί με πολλά μέτρα αεροπορικού φιλμ Ferrania Capelli. Γι' αυτούς ήταν άχρηστο, για τον ερασιτέχνη τότε φωτογράφο πολύτιμο. Το απέκτησε με αντίτιμο μερικές οκάδες καλαμποκάλευρου, περιζήτητο προϊόν για την περίοδο της Κατοχής.Χρησιμοποιώντας αυτό το φιλμ στη μικρή του ιταλική Ρομπότ, ο Κώστας Μπαλάφας κατέγραψε πολλά από τα εγκλήματα των κατακτητών στην Ήπειρο και, αμέσως μετά, τη δραστηριότητα του αντάρτικου στην ίδια περιοχή. Δεν υπήρξε επαγγελματίας φωτορεπόρτερ, ούτε βρέθηκε τυχαία στο μέτωπο των πολεμικών επιχειρήσεων: ήταν αντάρτης-τυφεκιοφόρος και παράτολμος φωτογράφος».