Ήταν άνθρωποι οι αρχαίοι;

Προσωπογραφία γυναίκας, η λεγόμενη "Σαπφώ", Πομπηία 1ος αι. μ.Χ. 

Ένας από τους λόγους που ξεκίνησα πριν λίγο καιρό τη στήλη αυτή στη Lifo είναι γιατί ήθελα να δοκιμάσω να μεταδώσω τον ενθουσιασμό μου για τον κόσμο της αρχαιότητας προσπαθώντας να πολεμήσω κάπως την ευρεία αντίληψη ότι είναι ένας κόσμος αδιάφορος, βαρετός μέχρι χασμουρητού ή πολύ απλά νεκρός.

Αντιθέτως νομίζω ότι ο κόσμος των αρχαίων είναι γεμάτος θαυμάσια περιστατικά, αξιοπερίεργες ιστορίες ή απλώς ιστορίες γι'ανθρώπους σαν όλους εμάς. Οι αρχαίοι δεν είναι εξωγήινοι. Έχουν πλάκα, ενδιαφέρον, ερωτεύονται σαν κι εμάς, μισούν με πάθος, ειρωνεύονται, ζηλεύουν, θίγονται, υποσκάπτουν τους αντιπάλους τους, πέφτουν στη φωτιά για τους φίλους τους, κάνουν φόνους εκ προμελέτης, εξ αμελείας ή εν βρασμώ, λατρεύουν τα παιδιά τους, φροντίζουν τους γονείς τους, είναι πονηροί, κουτοπόνηροι ή αγαθοί μέχρι ηλιθιότητας, ταξιδεύουν κι ενθουσιάζονται με όσα βλέπουν, γράφουν γράμματα, παίζουν θέατρο, κάνουν φάρσες, κάνουν συναισθηματικούς εκβιασμούς, κλαίνε, προσεύχονται, θυμώνουν, συγχωρούν, απελπίζονται, ελπίζουν.

Μορφή από τη μεγάλη παράσταση της Βίλλας των Μυστηρίων, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

Μέσα στα κείμενα της αρχαίας γραμματείας αλλά και στα αντικείμενα που έπλασαν οι άνθρωποι του παρελθόντος καταγράφονται τα αισθήματά τους κι αυτή η ανάγνωση των αισθημάτων, η Συναισθηματική Αρχαιολογία όπως τη λέω, είναι μιά περιοχή που μ'ενδιαφέρει πάρα πολύ και θέλω να εξερευνήσουμε μαζί για όσο καιρό κρατήσει αυτή η στήλη.

Για να είμαι εντελώς ειλικρινής όταν ξεκίνησα να γράφω δεν πίστευα ότι θα ενδιέφεραν κανέναν αυτά τα κείμενα, γιατί συζητώντας όλα αυτά τα χρόνια με φίλους και γνωστούς διαπίστωνα και διαπιστώνω ακόμη ότι η εμπειρία του σχολείου υπήρξε επί το πλείστον τόσο οδυνηρή όσον αφορά την επαφή με την αρχαιολογία και ιδίως με την αρχαία γραμματεία, ώστε ο περισσότερος κόσμος απεχθάνεται τις αρχαιότητες, βαριέται τα μουσεία, σε καμιά περίπτωση δεν θα διάβαζε οικειοθελώς κανέναν αρχαίο συγγραφέα και γενικώς αισθάνεται ότι όλα αυτά δεν τον αφορούν καθόλου.

Αν κρίνω κι από τον εαυτό μου, η εικόνα που είχα σχηματίσει στο σχολείο ήταν ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν διαρκώς σοβαροί και τους συνέβαιναν και σοβαρά πράγματα: ο Οιδίποδας παντρευόταν τη μάνα του και σκότωνε τον πατέρα του (έλεος δηλαδή, πώς να ταυτιστείς;;;), ο Οδυσσέας ναυαγούσε διαρκώς (ουσιαστικά στη θάλασσα των ατέλειωτων στίχων του Ομήρου), ο Θουκυδίδης έγραφε κατεβατά επί κατεβατών για τον πιό βαρετό πόλεμο του κόσμου, ο Πλάτωνας έγραφε ακαταλαβίστικη φιλοσοφία και πλάκα έκανε μόνο ο Αριστοφάνης με αστεία που δεν μου προκαλούσαν γέλιο. Παρθενώνας, λίγοι Κούροι (που μου φαίνονταν όλοι ίδιοι, μήπως ήταν ένας τελικά σε όλα τα βιβλία;) και κανένα μελανόμορφο αγγείο για να προσθέτουμε λίγες εικόνες στο βιβλίο.
Για άλλους λαούς δεν το συζητώ, μιά γενική εικόνα ότι απλώς υπήρχαν, μάλλον για να λειτουργούν ως ντεκόρ του δικού μας περιούσιου.

Υπεραπλουστεύω βέβαια και έτσι μάλλον αδικώ και το εκπαιδευτικό μας σύστημα και κυρίως τους λειτουργούς του που ασφαλώς δεν ήταν όλοι άχρηστοι. Άλλωστε τα πράγματα μπορεί να έχουν αλλάξει από τότε που τελείωσα εγώ το σχολείο -δεν θα σας πω την ηλικία μου, μόνον ότι έχω πάνω από δύο δεκαετίες που τέλειωσα το Λύκειο ;)

Γράψτε μου λοιπόν κι εσείς τη γνώμη σας στα σχόλια, μ'ενδιαφέρει να την διαβάσω κι ίσως έχω άδικο. Βρίσκετε βαρετή την αρχαιολογία; Διαβάζετε αρχαίους συγγραφείς; Πηγαίνετε σε αρχαιολογικά μουσεία;

Ο Paquius Proculus και η σύζυγός του, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

*****

Εν τω μεταξύ, κάπου πολύ μακριά από εδώ, στην μακρινή Χονολουλού υπάρχουν δύο δάσκαλοι ιστορίας, η Amy Burvall και ο Herb Mahelona, που έχουν βρει έναν καταπληκτικό τρόπο να διδάσκουν ιστορία στους μαθητές τους: κάνουν μουσικές παρωδίες γνωστών τραγουδιών αλλάζοντας τους στίχους ώστε να έχουν διδακτικό αλλά και διασκεδαστικό περιεχόμενο. Επιπλέον γυρνάνε μόνοι τους και βίντεο κλιπ με πενιχρά οφθαλμοφανώς μέσα και αποτέλεσμα χιουμοριστικό. Δεν είναι πάντα πετυχημένες οι επιλογές τους, αλλά εν προκειμένω ισχύει απολύτως  ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. 

Διάλεξα και σας δείχνω τα βίντεο που έχουν σχέση με την ελληνική ιστορία και μυθολογία και σας προκαλώ ειλικρινά να τα ακούσετε και να δοκιμάσετε να ΜΗΝ σας κολλήσουν οι στίχοι, π.χ. στη διασκευή του Creep (I'm from Crete) ή στο Sharona (Macedonia).

Για τον Μινωικό πολιτισμό

Για την Οδύσσεια

Για τη Μακεδονία 

Για τους Έλληνες φιλόσοφους

Για τον Τρωικό πόλεμο 

Για τη βυζαντινή αυτοκράτειρα Θεοδώρα