Ιάσων Σχινάς-Παπαδόπουλος και Γιάνης Βαρουφάκης. Δύο από τις φιγούρες των ημερών, αν και ο δεύτερος υπήρξε ο εμβληματικός θορυβοποιός της πολιτικής σκηνής για πολλούς μήνες. Υπάρχει, άραγε, κάποιο νήμα, ένας μίτος που μπορεί να ενώσει αυτές τις τόσο διαφορετικές περιπτώσεις;
Η ηλικία, η διαδρομή, το ύφος και η γλώσσα, όλα διαφέρουν. Και οι δύο, όμως, αναφέρονται στην Αριστερά. Ο νέος επιστρατεύοντας τις αγωνιστικές και θυσιαστικές στιγμές από το οικογενειακό άλμπουμ. Ο πρώην υπουργός σπεύδοντας να προβάλει τη δική του (αυτο)-θυσία χάριν της εναλλακτικής και δίκαιης Ευρώπης που κανένας δεν την ήθελε. Η απάντηση του ενός ανατρέχει στα τιμαλφή μιας Αριστεράς που μαρτύρησε δεκαετίες πριν γεννηθεί ο ίδιος τη δεκαετία του '80. Οι απαντήσεις του φιλόδοξου ευρω-κομματάρχη σκιτσάρισαν το πορτρέτο του αστού αντικομφορμιστή που έπεσε πάνω στο τείχος της άρνησης των άλλων Ευρωπαίων.
Ποιο είναι, λοιπόν, το νήμα; Αν το σκεφτούμε προσεκτικά, είναι μια διαρκής αυτοκολακεία. Είναι, επίσης, η άρνηση κάθε δεύτερης σκέψης για προσωπικές ευθύνες, πολιτικά σφάλματα και λάθος συλλογισμούς. Ακόμα και η ανάληψη ευθύνης μοιάζει –στην περίπτωση Βαρουφάκη– με πλάγια τεχνική αποθέωσης του εαυτού του. Κάποιοι, ας πούμε, δεν καταλαβαίνουν ακόμα την αρχή της ουδετερότητας του κράτους. Ακόμα και αν αυτή η αρχή δεν τηρείται από όλες τις κυβερνητικές πλειοψηφίες και τα κυρίαρχα κόμματα, παραμένει πολύτιμη κατάκτηση. Άλλος μοιάζει να αγνοεί ότι τα τυχοδιωκτικά παιχνίδια δεν συνιστούν διαπραγμάτευση.
Το ζήτημα είναι το διπλό σύνδρομο του σωτήρα και του θύματος. Κυρίως, όμως, είναι η απώλεια του μέτρου όχι ως ψυχολογικό κουσούρι αλλά ως πολιτικός κίνδυνος για κάθε πολιτικό χώρο. Η απώλεια του μέτρου βγάζει ανθρώπους που πιστεύουν ότι η Ιστορία είναι με το μέρος τους και ότι τα λόγια και οι πράξεις τους ενσαρκώνουν τη δικαιοσύνη και την ίδια την εντιμότητα.
Να κολακεύεις, λοιπόν, τον εαυτό σου κρατώντας τη βεβαιότητα ότι εσύ διαφέρεις: ότι η φύση των πράξεών σου είναι διαφορετική γιατί όλα όσα κάνεις συνδέονται με μια αρχική πρόθεση χειραφέτησης. Αυτή ακριβώς η ιδέα μεγαλείου μέθυσε κάμποσους Ιάσονες τα τελευταία χρόνια. Αλλά γι' αυτήν τη μέθη έχουν, νομίζω, μικρότερη ή μεγαλύτερη ευθύνη και άνθρωποι σαν τον Γιάνη Βαρουφάκη. Όμηροι της εικόνας τους και του επιμελώς ατημέλητου ριζοσπαστισμού της. Αυτοί που προτίμησαν να αναπαράγουν ρηχά ή κούφια συνθήματα στα αμφιθέατρα αντί να βοηθήσουν τους Ιάσονες να σκεφτούν καλύτερα την κρίση. Και, τελικά, επαναπαύτηκαν στην καταδίκη των αντιπάλων τους, σχεδιάζοντας διάφορα, ανερμάτιστα Plan x.
Μιλώντας, ωστόσο, για τον Γιάνη ή τον Ιάσονα ως τύπους που ανέδειξε αυτή η δύσκολη εξαετία, δεν απομονώνουμε πρόσωπα. Το ζήτημα είναι το διπλό σύνδρομο του σωτήρα και του θύματος. Κυρίως, όμως, είναι η απώλεια του μέτρου όχι ως ψυχολογικό κουσούρι αλλά ως πολιτικός κίνδυνος για κάθε πολιτικό χώρο. Η απώλεια του μέτρου βγάζει ανθρώπους που πιστεύουν ότι η Ιστορία είναι με το μέρος τους και ότι τα λόγια και οι πράξεις τους ενσαρκώνουν τη δικαιοσύνη και την ίδια την εντιμότητα.
Κάποιος φίλος είπε προχτές, χωρίς να αστειεύεται, ότι αυτό είναι «εθνικοφροσύνη». Είχε δίκιο. Ας μην παραξενευτούν όσοι ταυτίζουν τον εθνικόφρονα με το είδος του παλαιοδεξιού αντικομουνιστή της εποχής του 1950. Η εθνικοφροσύνη είναι βαθιά δομή που υπερπηδάει, όπως φαίνεται, τις πολιτικές οικογένειες και ανθεί και στα πιο απροσδόκητα μέρη. Τι ανθίζει; Η μονοπώληση της ηθικής και της ιστορικής αλήθειας. Η ιδέα ότι «εγώ που σας μιλώ» ενσαρκώνω μια έντιμη και ενάρετη Ελλάδα απέναντι στους δόλιους εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς της.
Ο Ιάσονας και ο Γιάνης, οι δύο ετερόκλητοι πρωταγωνιστές της εβδομάδας, ανατρέχουν έτσι στην αντίσταση για να σκεπάσουν τα κομμάτια και θρύψαλα του παρόντος.
Το ερώτημα είναι, όμως, αν θα μπορέσουμε να ζήσουμε ποτέ χωρίς εθνικοφροσύνη. Αν θα ξεμάθουμε τον ναρκισσισμό του αντιστεκόμενου λαού για να μάθουμε μιαν αλήθεια, ένα κομμάτι, έστω, αλήθειας. Και ας μην είναι τόσο κολακευτική η εικόνα στον καθρέφτη.
σχόλια