Από τη Μαρία Παπαπαναγιώτου
Αν και χωρίς δάκρυα, με βαθύ εκφραστικό βλέμμα όμως, τα μάτια του σκύλου καθρεφτίζουν συναισθήματα που είναι ίσως ίδια με τα ανθρώπινα, και οι επιστήμονες προσπαθούν τώρα με τις πιο σύγχρονες μεθόδους να καταδείξουν πόσο πολύ γειτνιάζει με τις ευαισθησίες μας η σκυλίσια ψυχή.
Η θλίψη είναι ένα από τα βασικά συναισθήματα που βιώνουν τα σκυλιά, ακριβώς όπως οι άνθρωποι, σύμφωνα με την καθηγήτρια Εφαρμοσμένης συμπεριφοράς ζώων στο πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο Σοφία Γιν. Τα σκυλιά αισθάνονται επίσης φόβο, χαρά, λύπη, θυμό, αλλά και κτητικότητα.
Στην απώλεια αγαπημένου τους ανθρώπου, όπως και αγαπημένου τους ζώου, τα σκυλιά πενθούν. Το ίδιο συμβαίνει- χωρίς να το αντιλαμβάνονται ίσως ως πένθος- και όταν αποχωρίζονται τον ιδιοκτήτη τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τα συχνότερα συμπτώματα που εμφανίζουν είναι τα ίδια με της ανθρώπινης κατάθλιψης, με τους σκύλους να κοιμούνται πολλές ώρες, να κινούνται με αργές κινήσεις, να τρώνε λιγότερο και να μην έχουν διάθεση για παιχνίδι.
15.000 χρόνια της φιλίας συνδέουν τον άνθρωπο με το σκύλο, από τότε που οι πρόγονοι μας, και οι δικοί τους επιβίωναν μαζί στα σπήλαια και περιπλανιόταν μαζί στην γη, θυμίζει η Barbara King, καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο College of William & Mary στο Williamsburg, Από τότε, στην εξέλιξη των δύο ειδών υπάρχει μια διαδραστική διαμόρφωση, που αφορά στον συντονισμό, την επικοινωνία και τις κοινές βιωματικές εμπειρίες μεταξύ ανθρώπων και σκύλων, όχι μόνο ως προς την κατανόηση των χειρονομιών, των εκφράσεων και της γλώσσας του σώματος, αλλά και συναισθηματικά.
Μελετώντας την βιβλιογραφία της επιστήμης οι ειδικοί είναι πεπεισμένοι ότι τα σκυλιά, καθώς και οι γάτες, αισθάνονται βαθιά θλίψη. Η Barbara King στο βιβλίο της «Ο θρήνος των ζώων» καταλήγει σε αυτό το συμπέρασμα μέσα από συνεντεύξεις με ιδιοκτήτες σκύλων σε συνδυασμό με την επιστημονική παρατήρηση.
Στα σπίτια με δύο σκυλιά που έχουν ζήσει μαζί για χρόνια, όταν ένα σκυλί πεθαίνει το άλλο παθαίνει κατάθλιψη. «Το σκυλί που έχει επιζήσει ψάχνει γύρω από το σπίτι για τον χαμένο σύντροφο - ψάχνει σε αγαπημένα μέρη που πέρασε μαζί του, και εκφράζει και προς εμάς με κάθε τρόπο πως του λείπει ο φίλος του."
Το πιο πρόσφατο εγχείρημα από την πλευρά του ανθρώπου για να κατανοήσει τι νιώθουν, -και σκέφτονται (? )-, τα σκυλιά, είναι η ερευνητική απόπειρα από το πανεπ. Emory της Ατλάντα να υποβάλουν σκύλους σε εγκεφαλογραφήματα με τη χρήση μαγνητικής τομογραφίας fMRI.
Ο επικεφαλής Gregory Berns και διευθυντής στο Emory του Κέντρο «Neuro-policy», ελπίζει ότι το έργο θα αναδείξει τα μυστικά του σκύλου ως προς τα συναισθήματά του για τους ανθρώπους, και ναι, την ανθρώπινη πλευρά του σκύλου…
Παρά την χρήση της ερευνητικής υψηλής τεχνολογίας όμως, είναι δύσκολο ακόμη να απεικονισθεί η εμπειρία της θλίψης στον σκύλο, μια και στην Νευροεπιστήμη του ανθρώπου, είναι άγνωστο μέχρι στιγμής το πώς η θλίψη εγγράφεται σε αντίστοιχες μαγνητικές τομογραφίες στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Σε αυτή την φάση τα πειράματα απαιτούν, να υποβληθούν και οι σκύλοι ( όπως γίνεται στις ανθρώπινες νευροψυχιατρικές μελέτες),σε προβολές ταινιών(!) με αγαπημένους τους εκλιπόντες ανθρώπους, ή ζώα, ώστε να ξυπνήσει το συναίσθημα…
«Αν μου ζητούσαν να στοιχηματίσω», δηλώνει ο καθηγητής Berns, «θα υπέθετα ότι, όπως και οι άνθρωποι άλλα σκυλιά θρηνούν και άλλα όχι», και η καθηγήτρια Ανθρωπολογίας B.K. επίσης συμφωνεί.
Tα σκυλιά, όπως διευκρινίζουν, διαθέτουν μοναδικές προσωπικότητες και αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο ακόμη και στην ίδια κατάσταση. Το αν ένας σκύλος θλίβεται εξαρτάται από ένα δυναμικό μείγμα από τις δικές του εμπειρίες ζωής, συμπεριλαμβανομένου του βαθμού συναισθήματος που αναπτύχθηκε και από την στοργή που ο ιδιοκτήτης τους έχει δείξει, τα συναισθήματα που μοιράστηκαν μαζί του, καθώς και την συντροφικότητα που ένιωσαν με το ( ζώο) ταίρι τους, ή τον φίλο τους συγκάτοικο.
Εάν ένα κατοικίδιο θρηνεί μια απώλεια σκύλου ή ανθρώπου, η συμβουλή των ειδικών είναι να του αποσπάσετε την προσοχή, να τον παρασύρετε στα παιχνίδια που του αρέσουν και πάντα του άρεσαν, να πάτε μαζί του για τρέξιμο, ή να τον κοινωνικοποιήσετε σε παιχνίδια με άλλα κατοικίδια ζώα.
Μην περιμένετε γρήγορη παρηγοριά. Μπορεί να διαρκέσει από μερικές εβδομάδες έως μερικούς μήνες έως ότου ο χρόνος αρχίσει να γιατρεύει και τις σκυλίσιες αόρατες πληγές...
σχόλια