Η αλήθεια είναι ότι λεοντόψαρα έχουν εμφανιστεί στο Αιγαίο ήδη από πέρσι, όμως μόνο πριν από λίγες μέρες έγιναν γνωστά στο πανελλήνιο. Τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω στο νεοφερμένο είδος όταν αλιεύθηκαν δύο, στις 24 και 25 Μαΐου, στη Λίνδο και στην Ακαντιά. Και τα δύο εκτίθενται στο ενυδρείο του Υδροβιολογικού Σταθμού Ρόδου.
◆ Πρόκειται για ένα τροπικό ψάρι από τον Ινδικό Ωκεανό, το οποίο διαβιεί από την Ερυθρά Θάλασσα, τον Περσικό Κόλπο και τη Νότια Αφρική ως την Ινδονησία και τη Σουμάτρα. Φθάνει σε μήκος τα 35 εκ. και είναι πολύ όμορφο, με έντονους κόκκινους, κίτρινους, λευκούς και μαύρους χρωματισμούς. Είναι όμως και επικίνδυνο, καθώς όλο του το σώμα καλύπτεται με δηλητηριώδη αγκάθια τα οποία χρησιμοποιεί για να αιχμαλωτίζει το θήραμά του. Στο φυσικό του περιβάλλον ζει κυρίως σε κοραλλιογενείς υφάλους, ενώ συναντάται σε ρηχά νερά και κοντά σε σπηλιές.
◆ Σε πολλές περιπτώσεις τα είδη αυτά δεν μπορούν να προσαρμοστούν και εξαφανίζονται, όμως υπάρχουν και κάποια που όχι απλώς αισθάνονται άνετα στο νέο περιβάλλον, αλλά προκαλούν και ζημιές στα τοπικά οικοσυστήματα. Αυτό γίνεται, επειδή δεν βρίσκουν «εχθρούς», με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται ανενόχλητα.
◆ Στο Αιγαίο –και γενικότερα στην ανατολική Μεσόγειο– έφτασε μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Ο πληθυσμός εξαπλώνεται αρκετά γρήγορα, με τους επιστήμονες να μιλούν για ένα χωροκατακτητικό εισβολέα. Μαζί του φαίνεται πως ήρθε και ο αχινός Diadema setosum, με επίσης επικίνδυνο δηλητήριο, όχι τόσο ισχυρό όμως.
◆ Σύμφωνα με υπολογισμούς των ειδικών θαλάσσιων βιολόγων, τα τελευταία χρόνια έχουν εισβάλει στη Μεσόγειο και τις ελληνικές θάλασσες περισσότερα από 1.000 ξενικά είδη, είτε από τη Διώρυγα του Σουέζ, το στενό του Γιβραλτάρ, είτε με τα πλοία που εισέρχονται στη Μεσόγειο. Από αυτά ένα πολύ μικρό ποσοστό είναι ψάρια, περίπου 90 με 100 είδη, τα άλλα είναι φύκια, μαλάκια, καρκινοειδή, ασπόνδυλα, σουπιές και χταπόδια.
◆ Ένας από τους πιο επικίνδυνους εισβολείς λοιπόν –και ας μην του φαίνεται– είναι ένα φύκι, το Caulerpa racemosa. Έχει εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, όπως ο Σαρωνικός, το Ιόνιο, η Ρόδος, το Βόρειο Αιγαίο, ο Μεσσηνιακός Κόλπος, και έχει εντοπιστεί σε βάθη από λίγα εκατοστά έως και 75 μέτρα. Εξαιτίας μιας τοξίνης που έχει, δεν μπορεί να καταναλωθεί από ψάρια ή οργανισμούς όπως ο αχινός. Καθώς δεν έχει εχθρούς στις δικές μας θάλασσες, εξαπλώνεται εύκολα, με μεγάλο ρυθμό, καταστρέφοντας οικοσυστήματα, όπως τα λιβάδια ποσειδωνίας, οι τραγάνες, οι ύφαλοι των ρηχών νερών.
◆ Ο Γερμανός, ένα ψάρι που ήρθε στην Ελλάδα από την Ερυθρά Θάλασσα και πήρε το όνομά του από την περίοδο κατά την οποία εντοπίστηκε, που συνέπεσε με τη γερμανική κατοχή, εκτόπισε τους πληθυσμούς από σάλπες. Από την άλλη, ο «λοχίας» και ο «καρβουνιάρης», δύο είδη μπαρμπουνιών που μας ήρθαν επίσης από μακριά, δεν προκάλεσαν καμιά ζημιά, καθώς ψαρεύονται και τρώγονται. Αντίθετα, η «τρομπέτα», ένα άλλο ξενικό είδος που πήρε το όνομά του λόγω της μορφολογίας του που μοιάζει στο γνωστό μουσικό όργανο, φθάνει σε μήκος το ενάμισι μέτρο, είναι από τα μεγαλύτερα είδη που έχουν εισβάλει στη Μεσόγειο και μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο ιχθυοαπόθεμα, καθώς τρέφεται με γόνους ψαριών. Τέλος, ο «λαγοκέφαλος», που εμφανίστηκε στη Μεσόγειο αρχές του αιώνα, είναι ένα ακόμα επικίνδυνο ξενικό είδος που απαγορεύεται να καταναλωθεί, καθώς περιέχει μια τοξίνη στα αναπαραγωγικά όργανα και το έντερο, ικανή να προκαλέσει µυϊκή παράλυση σε όποιον τον φάει, ενώ καταβροχθίζει µεγάλες ποσότητες από σουπιές και χταπόδια.
◆ Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το οικοσύστημα της Μεσογείου, μετά τη μεγέθυνση της εισόδου της Διώρυγας του Σουέζ τον περασμένο Αύγουστο. Τα είδη που έχουν εισέλθει στη Μεσόγειο μετά τη διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ το 1869 ονομάζονται λεσσεψιανοί μετανάστες, από τον Φερδινάνδο Λεσέψ, υπό την επίβλεψη του οποίου δημιουργήθηκε η διώρυγα. Αντίθετα, τα είδη που εισέρχονται στη Μεσόγειο κολυμπώντας ή με τα ρεύματα από τον Ατλαντικό, μέσω του φυσικού πορθμού του Γιβραλτάρ, δεν θεωρούνται ξενικά, καθώς πρόκειται για μια μετανάστευση που συντελείται από πολύ παλιά.
◆ Σήμερα, στο Ισραήλ, πάνω από τα μισά ψάρια που ζουν σε ρηχά νερά, δηλαδή σε βάθος μικρότερο των 50 μέτρων, είναι λεσσεψιανά είδη. Σε όλη τη Μεσόγειο τα λεσσεψιανά είδη ξεπερνούν τα 1.000, ενώ στην Ελλάδα φθάνουν τα 240. Την τελευταία 20ετία ο μέσος όρος των ξενικών ειδών που εμφανίζονται κάθε χρόνο έχει αυξηθεί κατά 150%.
◆ Σύμφωνα με τον καθηγητή στο τμήμα Επιστημών της Θάλασσας, Στέλιο Κατσανεβάκη, τα ξενικά είδη, με το που εισέρχονται στη Μεσόγειο, ακολουθούν μια πορεία αντίστροφη του ρολογιού. Κινούνται αρχικά προς το Ισραήλ, μετά περνούν τις ακτές της Τουρκίας για να καταλήξουν στο Αιγαίο. Η ελληνική χερσόνησος, με τα μεγάλα βάθη μεταξύ Κρήτης και των ακτών της Αφρικής, αποτελεί εμπόδιο και ελάχιστα ξενικά είδη συνεχίζουν προς τη δυτική Μεσόγειο.
◆ Άλλος τρόπος μεταφοράς των ειδών αυτών είναι με τις υδατοκαλλιέργειες και τα ενυδρεία, που το περιεχόμενό τους αδειάζεται στη θάλασσα όταν ο ιδιοκτήτης τους χάσει το ενδιαφέρον του γι' αυτό. Εκτός όμως από την ένταση της ανθρώπινης δραστηριότητας, στη μετατόπιση των ξενικών ειδών στη Μεσόγειο συμβάλλει και η άνοδος της θερμοκρασίας της θάλασσας, που καθιστά το περιβάλλον περισσότερο ευνοϊκό γι' αυτά. Πολλοί επιστήμονες μιλούν για «τροπικοποίηση» της Μεσογείου με απρόβλεπτες συνέπειες για τη βιοποικιλότητά της.
σχόλια