Υπάρχει μια στιγμή που βλέπω μια ταινία στην τηλεόραση το 2001, στην οποία πρωταγωνιστεί ο Rocco Casalino. Είμαι στην Ιταλία, ο Rocco είναι πρώην παίκτης του πρώτου «Grande Fratello» (το ιταλικό «Big Brother). Στη σκηνή που παρακολουθώ εκείνος κάθεται ημίγυμνος σε μια τυπική μικροαστική κουζίνα ενός διαμερίσματος στο Μιλάνο. Έχει τα χαρακτηριστικά ενός Ιταλού του Νότου και μαζί του τοπικού μεγαλοπιασμένου κάγκουρα – οι κατάμαυρες μπούκλες του χτενισμένες προς τα πίσω με μπόλικο τζελ, παντού αποτριχωμένος, σολάριουμ. Θυμάμαι να τον ακούω να μιλά για το πώς οι αριστοκράτες είναι διαφορετικοί. «Μα, βλέπεις», έλεγε, «το πρόσωπό τους είναι πιο καθαρό, τα μαλλιά τους πιο όμορφα, έχουν άλλη μυρωδιά». Μιλούσε κι έβλεπα τον πόθο στα μάτια του, τον θαυμασμό, πόσο ήθελε να γίνει κι αυτός μέρος τους. Σκεφτόμουν πως αυτός είναι ο πόθος που μας κάνει να αγοράζουμε προϊόντα πολυτελείας, η υπόσχεση πως θα επιβληθούμε, θα ανήκουμε στους εκλεκτούς, θα αποκτήσουμε δύναμη. Αργότερα έμαθα πως τώρα είναι ο υπεύθυνος Τύπου στο κόμμα του Beppe Grillo. Aχ, η ζωή!
Ο Demna Gvasalia, από την άλλη, είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους στη μόδα σήμερα. Μεγάλωσε στη σοβιετική Γεωργία, χωρίς καμία επαφή με τον δυτικό κόσμο. Η οικογένειά του, διωκόμενη λόγω του εμφυλίου, μένει σε διάφορα μέρη και καταλήγει στο Ντίσελντορφ, στη Γερμανία. Ο νεαρός Demna πάει να σπουδάσει Οικονομικά, γιατί η ιδέα να ασχοληθεί με τη μόδα είναι αστεία για την κοινωνία της Γεωργίας. Δεν είναι καν επάγγελμα, είναι μια ωραία απασχόληση για τα πλουσιόπαιδα. Όμως κάτι φαίνεται πως κλότσησε μέσα του κι έψαξε την πιο φτηνή σχολή μόδας στην Ευρώπη. Ήταν η σχολή της Αμβέρσας, στο Βέλγιο.
Κάποια στιγμή, και ευλόγως, προκύπτει η ερώτηση: «Αυτό είναι μόδα;». Αυτή είναι όμως η ερώτηση που κάνει τον Demna πανίσχυρο τώρα.
Στις εισαγωγικές εξετάσεις τον ρωτάνε ποιους Βέλγους σχεδιαστές γνωρίζει κι εκείνος αναφέρει το όνομα του Dries van Noten, ο μόνος του οποίου το όνομα μπορεί να προφέρει και είναι σίγουρος πως είναι Βέλγος. Ο καθηγητής που τον ρωτά είναι ο Walter van Beirendonck, μέλος της θρυλικής ομάδας της Αμβέρσας, στην οποία ανήκε και ο Dries van Noten και, φυσικά, εκείνη-που-κανένας-δεν-ξέρει-πώς-προφέρεται το όνομά της, η Ann Demeulemeester. Walter και Demna καταλήγουν να δουλεύουν μαζί.
Όλα αυτά για ένα παιδί του σοβιετικού μπλοκ που δεν έχει τίποτα να χάσει, τίποτα ένδοξο να θυμάται, είναι μονάχα «διψασμένο». Δεν το κρατάει πίσω το βάρος κάποιας κληρονομιάς, ούτε περασμένα μεγαλεία. Ο Demna είναι ο ιδανικός ταξιδευτής του μέλλοντος, αγνός.
Φεύγει από τον Walter και πηγαίνει στο Maison Martin Margiela. Εκεί τα πάντα είναι «concept». Τα ρούχα δεν είναι φτιαγμένα για να φοριούνται ακριβώς, είναι ιδέες που αλλάζουν την υπόσταση του ρούχου. Κάθεται 3 χρόνια και φεύγει για τον Louis Vuitton. Εκεί έχει την τύχη να δουλέψει με τον Marc Jacobs, αλλά και με τον επόμενο καλλιτεχνικό διευθυντή, τον Nicolas Ghesquière. Εκεί μαθαίνει την κάθετη σειρά παραγωγής ρούχων, να δίνει έμφαση στις πρώτες ύλες που καθιστούν το προϊόν πολυτελές, τις απαιτήσεις του εμπορικού πάνω στο δημιουργικό.
Την ίδια εποχή, ο Demna τα βράδια μιλά με τους φίλους του για όλα αυτά που θα τους άρεσαν στα ρούχα. Αρχίζουν να ασχολούνται λίγο παραπάνω, φτιάχνοντας ρούχα που θα τους άρεσαν να βλέπουν πάνω στα κορίτσια. Ο αδελφός του Demna τα βλέπει και πιστεύει πως είναι εμπορικά. Αυτή είναι η αρχή των Vetements.
Προσοχή στην προφορά – προφέρονται «βετμόν» και είναι η γαλλική λέξη για τα «ενδύματα». Πρόκειται για υπερμέγεθες streetwear για κορίτσια κυρίως, μπότες που φτάνουν ψηλά μέχρι τους γοφούς, τακούνια με λαμπάκια. Μαζί βγαίνουν και τα vetememes, απλά κομμάτια streetwear, hoodies, αδιάβροχα, baseball καπέλα που «παίζουν» ειρωνικά με τα logo διάσημων brand (αυτήν τη στιγμή στο e-shop τους, ανάμεσα στα άλλα, υπάρχει καπέλο baseball «boo-lenciaga», ένα αδιάβροχο που πίσω εξηγεί τι είναι αδιάβροχο κι ένα γυναικείο t-shirt με το logo της dhl, μονάχα που γράφει memes.)
Aποφασίζουν να σπάσουν την παραδοσιακή γραμμή παραγωγής της μόδας. Δεν δουλεύουν βάσει ενός εμπορικού τμήματος, αν δεν έχουν βγάλει άκρη με ένα σχέδιο μέσα σε 20 λεπτά το παρατούν, παρουσιάζουν τα ρούχα τους μονάχα 2 φορές τον χρόνο και όχι βάσει του παραδοσιακού ημερολογίου μόδας. Γίνεται χαμός!
Ο σάλος τούς σπρώχνει να κάνουν ακόμα περισσότερα που κανένας δεν έχει τολμήσει. Ενώνουν τα Vetements με όποιο brand τους αρέσει ή τους ενδιαφέρει. Μέσα σε έναν χειμώνα μετράνε πάνω από 17 συνεργασίες – από τη Levi's μέχρι τα υπερ-παραδοσιακά Brioni. Τα ρούχα τους υπάρχουν παντού και όσοι δεν ασχολούνται με αυτά φανατικά αδυνατούν να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ των Vetements κι ενός παραδοσιακού κομματιού streetwear. Στην τελευταία τους επίδειξη στο Παρίσι παρουσίασαν 36 στερεοτυπικές μορφές, έναν συνταξιούχο, έναν punk, έναν χούλιγκαν μέχρι κι έναν άστεγο, ντυμένες με Vetements.
Ενδιαμέσως, ο Demna παραλαμβάνει τον οίκο Balenciaga από τον Alexander Wang.
Κάποια στιγμή, και ευλόγως, προκύπτει η ερώτηση: «Αυτό είναι μόδα;». Αυτή είναι όμως η ερώτηση που κάνει τον Demna πανίσχυρο τώρα.
Δεν είναι μόδα, είναι πείραμα κοινωνιολογίας, θα τολμήσω να απαντήσω. Είναι η θρασύτατη γλώσσα με την οποία ο Demna και οι φίλοι του αντιμετωπίζουν τα προϊόντα πολυτελείας, τη «μόδα», τον πόθο που υπάρχει στα μάτια κάθε Rocco Casalino. Είναι η επιθυμία των πλούσιων να δείχνουν φτωχοί και συντονισμένοι με τη συγκρουσιακή, επαναστατική διάθεση του σήμερα – δείτε το πρόσφατο φιάσκο της Kendall Jenner στη διαφήμιση της Pepsi. Είναι το κενό που έχει δημιουργηθεί, καθώς η μεσαία τάξη συνθλίβεται και το όνειρο για πλουτισμό δεν έχει πού να σταθεί. Ο Demna δεν έχει να διηγηθεί ιστορίες σχετικές με τα ρούχα − είναι απλώς vetements.
Και όσο οι Rocco Casalino του μεταβατικού αυτού κόσμου γίνονται στα 40 τους πολιτικάντηδες και δημαγωγοί, οι Demna Gvasalia θα παραμένουν οι γενναίοι και ειρωνικοί ταξιδευτές του μέλλοντος με αδιάβροχα. Και οι δυο μοναχοί, φτιαγμένοι από τις στάχτες του συστήματος που τους μεγάλωσε, χωρίς κανέναν ενδιάμεσο.
