Τυχαίνει να συμβιώνω με δύο κλασικούς οπαδούς του νεο-βιγκανισμού. Το ψυγείο μας είναι γεμάτο λουκάνικα που δεν είναι λουκάνικα, σαλάμια που δεν είναι σαλάμια, τυρί του τοστ που δεν είναι τυρί, ψωμί του τοστ και του μπέργκερ (αυτά νορμάλ), γάλα από σόγια, αμύγδαλο και όποιον ξηρό καρπό βάζει ο νους σου, μαγιονέζα που δεν είναι μαγιονέζα, στο ντουλάπι έχουμε κιμά που δεν είναι κιμάς και τόνους από μαγιά σε σκόνη, που μπαίνει παντού και δίνει τυρένια γεύση. Έχουμε και μπόλικο λιναρόσπορο και σιρόπι αγαύης –το μέλι δεν είναι βίγκαν–, έχουμε και αλάτι Ιμαλαΐων και ζωμούς σε κυβάκια. Οι ελιές που ήρθαν αγνές από το χωριό κλαίνε παραπονεμένες, το ίδιο και τα λαχανικά που φέρνω ολόφρεσκα από τη λαϊκή, που μαραζώνουν στα αζήτητα.
Αυτό το βίγκαν, το φρέσκο, δεν είναι σαν το άλλο, το παλιό το χίπικο των 70s. Εξάλλου, η νέα βίγκαν γενιά μάλλον βιώνει έναν αποτροπιασμό για τους χίπις, τα ήθη και τα καμώματά τους, χρησιμοποιώντας τη λέξη «χίπικο» για όσα θέλει να περιφρονήσει. Εκείνοι είχαν πάντα αγκαζέ έναν γκουρού-καθοδηγητή, άκουγαν Ραβί Σανκάρ, περνούσαν τον χρόνο τους πίνοντας μαριχουάνα στα άσραμ της Ινδίας και κάνοντας ομαδικό σεξ στα πάρτι της Γκόα. Τρέφονταν σχεδόν αποκλειστικά με κάρι λαχανικών, φακές νταλ, σπανάκι με μπαχαρικά, πάπανταμς και μαύρο ρύζι.
«Όσοι τρώνε γεμιστά με κιμά είναι γλοιώδη υβρίδια και τους ευχόμαστε αιώνια εφηβική ακμή και στυτική δυσλειτουργία», γράφει ο Τζιλ Εριάν (ψευδώνυμο), αλλά αυτό μην το πάρετε κατά γράμμα, πίσω του κρύβεται η γενικότερη αντίδραση παιδιών με ευαίσθητες και ευγενικές ψυχές για έναν κόσμο που κληρονόμησαν κι έχει τα χάλια του.
Η νέα βίγκαν σκηνή αγαπά τη συντροφικότητα και τις μακρόχρονες αγάπες και αποστρέφεται το αχαλίνωτο σεξ, πηγαίνει διακοπές σε πόλεις με airbnb, τρώει τόνους φαλάφελ, βγαίνει στα μεζεδοπωλεία του Βοτανικού, του Κεραμεικού, των Πετραλώνων και του Μεταξουργείου, συνήθως δεν καπνίζει, αλλά πίνει μπίρες και ρακή και λατρεύει τα live της new punk στην ελληνική της βερσιόν.
Εμφανίστηκε στην Αμερική των αρχών του '90 κάτω από μια σκληροπυρηνική ομπρέλα και συνοψίζεται κάπως στο «no sex, no drugs, no rock'n'roll». O straightedge ορισμός, που προέρχεται από την punk rock φάση, μεταφράζει ακριβώς τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο ο νεο-βιγκανιστής: «Κάθε άνθρωπος οφείλει να σέβεται τον εαυτό του και την αξιοπρέπειά του. Να μην κάνει τίποτα που θα βλάψει το σώμα ή το μυαλό του. Με άλλα λόγια, να μην είναι διπρόσωπος και ψεύτης, εθισμένος σε ουσίες, και να μην κάνει έρωτα, όταν απουσιάζει το συναίσθημα».
Ο βίγκαν του σήμερα επιμένει κυρίως και πρωτίστως στην αυτοβελτίωση, για την οποία πασχίζει καθημερινά. Τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και τα δικαιώματα των ζώων, ο «πράσινος» πλανήτης, το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να ζει και να εκφράζεται όπως γουστάρει, πέρα από σεξισμούς και γκετοποιήσεις, είναι η Βίβλος και το Κοράνι του μαζί. Στις κουβέντες του μπερδεύεται πολύ ο καπιταλισμός και ο αντικαπιταλισμός και θεωρεί απολύτως πολιτική πράξη τον βίαιο θάνατο ενός μοσχαριού που προορίζεται για φιλέτο σενιάν. Η διάθεσή του να μη βάλει τίποτα ζωικό στο πιάτο του είναι μήνυμα κοινωνικό που όσο περνούν τα χρόνια και ο βιγκανισμός εξελίσσεται, γίνεται μήνυμα υγείας. Η τροφή πρέπει να σε κάνει να νιώθεις καθαρός, υγιής, γεμάτος ενέργεια. «Προγραμματισμένα γεύματα σε τακτές ώρες, ζυγισμένα πιάτα, ισορροπημένη διατροφή»: το μότο που τον κάνει ευτυχισμένο και του ανοίγει την όρεξη.
Και αυτός ο βιγκανισμός, όπως και ο παλιός, τρώγεται... μετά μουσικής. Για την ακρίβεια, ταυτίστηκε μαζί του η screamo, η new και η post punk και η anarcho punk σκηνή, γκρουπ όπως οι Καναδοί Propagandi, οι Αμερικανοί Earth Crisis, οι Βέλγοι Birds in Raw. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως όλοι οι new punk καλλιτέχνες είναι βίγκαν, αλλά σίγουρα ανεξάρτητοι βίγκαν είναι μέλη σε μπάντες που δεν βάζουν ταμπέλα τον βιγκανισμό. Το Fluff Festival της Τσεχίας αποκλείει οτιδήποτε ζωικό από τις καντίνες του, το punk festival του Bristol δηλώνει vegan friendly. Μια ολόκληρη κοινωνία από καντίνες που φτιάχνουν πίτσες, χυμούς και οτιδήποτε φαγώσιμο δεν μολύνει το πνεύμα του πλανήτη και των ανθρώπων μετακινείται στους punk δρόμους των φεστιβάλ της Ευρώπης – ναι, θα τους βρεις και στην Αθήνα, χορταίνοντας με καλή συνείδηση και υγιεινό φαγητό τους punk αντιρρησίες αυτής της κοινωνίας. Στα δικά μας μουσικά δρώμενα δεν υπάρχει αμιγώς βίγκαν μπάντα αλλά πολλοί βίγκαν σκόρπιοι σε όλες τις μπάντες, με μια μικρή εξαίρεση ίσως, τους «Μαύρο Γάλα». Στη «Βαλεριάνα», το ελληνικό φανζίν που εκφράζει σαφέστερα τη βίγκαν τοποθέτηση και τον ήχο της, θα διαβάσεις πολλά για τον πόνο των ζώων που προορίζονται για μπέικον, την άρνηση των πειραμάτων πάνω σε ζώα, μια έκκληση βοήθειας ενάντια στη βαναυσότητα της σφαγής. «Όσοι τρώνε γεμιστά με κιμά είναι γλοιώδη υβρίδια και τους ευχόμαστε αιώνια εφηβική ακμή και στυτική δυσλειτουργία» γράφει ο Τζιλ Εριάν (ψευδώνυμο), αλλά αυτό μην το πάρετε κατά γράμμα, πίσω του κρύβεται η γενικότερη αντίδραση παιδιών με ευαίσθητες και ευγενικές ψυχές για έναν κόσμο που κληρονόμησαν κι έχει τα χάλια του. Διότι αυτή η νέα βίγκαν γενιά μπαίνει στο γήπεδο από νωρίς, από τα 16 ή τα 17 της, και πιάνει μέχρι τους σαραντάρηδες, δημιουργώντας ένα φανατικό κοινό που δεν παρεκτρέπεται, δεν υποτροπιάζει, δεν λυγίζει μπροστά σε κανένα μπέργκερ/σουβλάκι/προφιτερόλ, διότι ο βιγκανισμός είναι πρωτίστως ιδεολογία και στάση ζωής.
Στο τραπέζι του νεο-vegan, τώρα, θα δεις πράγματα που ίσως θα σε ξενίσουν γιατί δεν ανταποκρίνονται στις πρασινάδες με τις οποίες το υποσυνείδητό σου έχει ταυτίσει την υγιεινή διατροφή. Λουκάνικα, μπέικον, πίτσες, μπέργκερ φουλ στη μαγιονέζα, τσιπ και σνακ, τυριά και spreads που απλώνονται γενναιόδωρα στα πιο τρας ψωμιά του τοστ που κυκλοφορούν στην αγορά. Διόλου παράλογο. Η γενιά της κέτσαπ και της μαγιονέζας, αυτή που έκανε την πρώτη της έξοδο στα Starbucks και την πρώτη της εξόρμηση για φαγητό σε μπεργκεράδικο, αυτή που ανατράφηκε από υπερ-εργαζόμενες μαμάδες που δεν είχαν χρόνο να τυλίξουν ντολμαδάκια και ανέθρεψαν τα παιδιά τους με ντελίβερι, λογικό είναι να αντικαταστήσει σε πρώτη φάση αυτό που τη μεγάλωσε με την πιο πολιτικώς ορθή εκδοχή του. Εξάλλου, η μόδα έρχεται από δυτικές κοινωνίες που δεν ξέρουν από φασολάδες αλλά τρέφονται με πλαστικά μπέργκερ και ραβιόλια της κονσέρβας. Και εδώ έρχεται ο βίγκαν καπιταλισμός να εκμεταλλευτεί το φαινόμενο μαζί με μια νέα, τεράστια βιομηχανία τροφίμων που κάνει χρυσές δουλειές: αλλαντικά και τυριά από φυτικές πρωτεΐνες και ξηρούς καρπούς, σόγιες και παντός τύπου φυτικά ροφήματα, gluten-lactose free προϊόντα, εναλλακτικά αλεύρια, ζυμαρικά και ρύζια, αυγό από λιναρόσπορο, φυτική μαγιονέζα, μπιφτέκια και σνίτσελ, χυμοί, γλυκαντικά σιρόπια, μαγιονέζες και σαντιγί, τσιπ και σνακ και συμπληρώματα διατροφής, σούπερ-μάρκετ εξειδικευμένα και προϊόντα που κατακλύζουν μέχρι και την ΕΒΓΑ της γειτονιάς, το βίγκαν πουλάει και είναι ακριβό! Αν όμως θεωρήσουμε ότι ο χρυσός κανόνας της υγιεινής διατροφής συνοψίζεται στο περιληπτικό «μην τρως τίποτα επεξεργασμένο», πόσο καλό ή κακό κάνει στην υγεία ένα σνίτσελ από κάτι που δεν ήταν ποτέ κρέας και από το σνίτσελ κρατά μόνο το σχήμα; Και πόσο έχουν μελετηθεί από την επιστήμη των τροφίμων οι βίγκαν επεξεργασίες και οι συνέπειές τους; Η νέα αυτή βίγκαν γενιά στην καθημερινότητά της δεν έχει απογαλακτιστεί ούτε από την καντίνα ούτε από το γρήγορο φαγητό και στα ξενύχτια της θα ξενερώσει, πλάι σε σένα που τρως μια παντόφλα, με μια βίγκαν παντόφλα που περιέχει σος με σος και από πάνω άλλη σος. «Το σωστό δεν είναι πάντα cool» θα σου πουν!
Ωστόσο, στην ελληνική πραγματικότητα αρχίζει να διαφαίνεται μια άλλη διάσταση: τα παιδιά της, αφού πρώτα είδαν τα λιγοστά λεφτά που τους αντιστοιχούν στις μέρες μας να εξανεμίζονται ταχύτατα σε διόλου χορταστικά μπιφτεκάκια σόγιας, ανακάλυψαν με ενθουσιασμό και πάθος τη μαγειρική, τη λαϊκή της αγοράς, τους γίγαντες στον φούρνο, τις ρεβιθάδες και το σπανακόρυζο, διαχωρίζοντας τη θέση τους από τα εξ Ευρώπης αδέλφια τους. Στην ουσία, αυτό που ανακαλύπτουν καθυστερημένα είναι πως η κουζίνα της γιαγιάς, η οποία δεν τους ανέθρεψε, μπορεί να είναι απολύτως ορθή, φιλική στον πλανήτη, βίγκαν, υγιεινή και, επιπλέον, οικονομική.
New School Vegan VS Old School Vegan
Κιμάς σόγιας → Κιμάς σόγιας
Κale → Kαρότο, μπρόκολο
Φιστικοβούτυρο → Σογιέλαιο
Μαγιά σκόνη → Κάρι
Φαλάφελ → Φακές νταλ
Σαλάτα κινόα → Ταμπουλέ
Seitan → Φύτρες alfalfa
New cheese spreads/tempeh → Tofu
Ψωμί του μπέργκερ → Ψωμί ολικής με φλέικ βρώμης
Μαύρη σοκολάτα → Σοκολάτα από χαρούπι
Mουσακάς με φακές → Λαχανικά με κάρι
Βio, why not? → Bio, absolutely!
Ρύζι ολικής → Ρύζι ολικής
Μπισκότο oreo → Οats cakes
Τα γιάμι του νεο-βίγκαν
*Αβοκάντο
*Seitan (Καθαρή γλουτένη που γίνεται τυρί, μπιφτέκι, κεφτεδάκι, γλυκό. Από μια κινέζικη τεχνική του 6ου αιώνα που αφαιρεί τη γλουτένη από το αλεύρι με άφθονο πλύσιμο σε νερό.)
*Φιστικοβούτυρο
* Κale, αρακάς, μπρόκολο
*Νoodles
*Βίγκαν μαγιονέζα
*Φαλάφελ
*Γάλα καρύδας
*Μαύρη (75%) σοκολάτα
*Κιμάς σόγιας
*Λουκάνικο, μπέικον, σαλάμι, παριζάκι από φυτικές πρωτεΐνες (σόγια, σιτάρι, τώρα και από καρυδόψιχα)
*Tυριά από φυτικές πρωτεΐνες, κάσιους, σόγια και λάδι καρύδας
Από πού ψωνίζουν
*Βamboo (Zωοδόχου Πηγής 8, Εξάρχεια)
*ΒΙΟΦΩΣ (Πανεπιστημίου 58)
Τα μαγαζιά που προτιμούν
*Avocado (Νίκης 30)
*Lime Bistrot (Δεκελαίων 23, Γκάζι)
*Άστερ (Τρώων 48, Πετράλωνα)
*Όξω Νου (Εμμ. Μπενάκη 63, Αθήνα)
*Νόννα (Κακουργιοδικείου 6, Μοναστηράκι)
*Μπούκα (Σολομού 29, Εξάρχεια) και Γιάντες (Βαλτετσίου 44, Εξάρχεια) για μαγειρευτά
*Σαλίγκαρος (Σολομού 37, Εξάρχεια)
*Η Αυλή του Πέτρου (Πλαταιών 31, Κεραμεικός)
*Λούης (Λεωνίδου 87, Κεραμεικός)
*Noodle bar
*Μystic Pizza
*Pizza Bite (Αγ. Πάντων 55, Καλλιθέα)
Για κάτι γρήγορο
*Μamatierra (Ακαδημίας 84)
*Vegan Nation (Ερμού 86)
*Feyruz (Καρόρη 23)
*Big Bad Wolf για σουβλάκι (Αλεξάνδρας 215)
*Όλα τα φαλαφελάδικα
