Αν στο Pride Parade της Αθήνας η κύρια κριτική που ασκείται τα τελευταία χρόνια είναι για την απομάκρυνσή του από τον αρχικό ακτιβιστικό χαρακτήρα και τη σταδιακή εμπορευματοποιήσή του, τότε το Pride Parade του Τελ Αβίβ, το οποίο έγινε ακριβώς μια εβδομάδα μετά, είναι ξεκάθαρα μια εικόνα από το μέλλον: Αμέτρητα πριβέ πάρτι με σκληρή guest list στα καλύτερα μπαρ και ξενοδοχεία της πόλης. Ένα ατελείωτο κατεβατό με χορηγούς, από την Intel και τη Microsoft, μέχρι το Ebay, τη Stolichnaya και τη Βρετανική Πρεσβεία. Στο κεντρικό stage το line-up είναι ισάξιο με τελετή έναρξης Ολυμπιακών Αγώνων. Τα «βραχιολάκια» που δίνουν πρόσβαση στη ζώνη VIP σε διάσημους Ισραηλινούς, ευκατάστατους τουρίστες και ξένα ΜΜΕ είναι δυσεύρετα. Στο Airbnb δεν βρίσκεις ούτε ράντζο και οι τιμές έχουν ανέβει για τη συγκεκριμένη εβδομάδα. Ίσως ο συνολικός τζίρος να ήταν αντίστοιχος με αυτόν της πρόσφατης Eurovision. Μπιγκ μπίζνες.
Αυτό μπορεί να ξενερώνει όσους το βλέπουμε από την πλευρά της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (ή όσους ήταν σ' αυτό το μετερίζι από πολύ πολύ παλιά, πριν γίνει κουλ), όμως εξηγείται αρκετά εύκολα. Στο Ισραήλ, όπως και στην Ελλάδα, το να ανήκεις ανοικτά στην LGBTQ κοινότητα δεν είναι πια κάτι τόσο ακραίο, πρωτοφανές και μη αποδεκτό από την πλειονότητα των πολιτών (με διαβαθμίσεις), όσο ήταν πριν από 20 ή 30 χρόνια.
Από τη στιγμή που είναι κοινωνικά αποδεκτό σε αρκετά μεγάλα τμήματα του πληθυσμού (ειδικά στις πόλεις και τις τουριστικές περιοχές), παύει να κυριαρχεί η αίσθηση του κυνηγημένου και σκληρά καταπιεσμένου στα περισσότερα queer άτομα. Κι αμέσως μετά, παύει και η ανάγκη για ριζοσπαστικοποίηση, αγωνιστική συσπείρωση και ακτιβισμό. Και κάπου εκεί αρχίζει το πάρτι. Και όσο πιο αποδεκτοί, τόσο μεγαλώνει το πάρτι και συρρικνώνονται οι διεκδικήσεις. Λογικότατο.
«Διαμαρτυρόμαστε για το Απαρτχάιντ σε βάρος των Παλαιστινίων, αλλά και ενάντια σ' αυτούς που τους ενδιαφέρουν αποκλειστικά και μόνο τα δικαιώματα των LGBTQ. Ή όλα ή τίποτα» ― Χεν, Jewish Voice for Peace
Περπατάω στην παραλιακή λεωφόρο με τον Γκαλ Ουχόφσκι, κορυφαίο σκηνοθέτη και παραγωγό. Τον λες και «Βαλλιανάτο του Ισραήλ», είναι η πιο γνωστή δημόσια φιγούρα στα LGBTQ δικαιώματα εδώ και δεκαετίες. «Την πρώτη φορά που μαζευτήκαμε, ήμασταν με το ζόρι 50 άτομα. Και φυσικά δεν υπήρχε κανένα Parade, τη βγάλαμε καθισμένοι στα πεζοδρόμια για κάμποσες ώρες. Και σήμερα; Διακόσιες πενήντα χιλιάδες κόσμος, έχει κλείσει όλη η πόλη. Χρειάζεται και σχόλιο γι' αυτό; Δεν είναι προφανές πόση απόσταση καλύψαμε τις τελευταίες 3-4 δεκαετίες;».
Κοινωνικά, τα queer άτομα στο Ισραήλ είναι μάλλον πιο αποδεκτά απ' ό,τι στην Ελλάδα, όλοι είναι πιο ανοικτοί στο συγκεκριμένο θέμα (πλην θρήσκων). Ενδεικτικά, ο δήμος Τελ Αβίβ δημιούργησε προ ετών ένα κτίριο (σαν δικό μας «Πνευματικό Κέντρο») αφιερωμένο στην LGBTQ κοινότητα, μέσα στο κέντρο του Τελ Αβίβ. Αντίστροφα, σε νομικό επίπεδο, η Ελλάδα βρίσκεται αρκετά μπροστά από το Ισραήλ, αφού εκεί δεν υπάρχει σύμφωνο συμβίωσης και μάλιστα φαίνεται ότι θα αργήσει πολύ να έρθει, εφόσον δεν υπάρχει καν πολιτικός γάμος, ούτε για τους στρέιτ. Το Ραββινάτο έχει γερό lobbying στην Κνέσετ και το κρατάει παραδοσιακά: Μόνο θρησκευτικός γάμος, άρα και μόνο μεταξύ ομόθρησκων. Όλοι οι υπόλοιποι στην Κύπρο ή στο Λας Βέγκας.
Κοιτάζω γύρω μου και βλέπω συμμετοχή απ' όλες τις ηλικίες και τάξεις, όπως και κοινό απ' όλους τους πολιτικούς χώρους, πλην φυσικά των θρήσκων - ορθόδοξων Εβραίων, οι οποίοι το θεωρούν «μίασμα». Στην Αθήνα, την περασμένη εβδομάδα, η πλειονότητα ήταν κυρίως νεαρόκοσμος, ενώ οι μεγαλύτερης ηλικίας ήταν κυρίως κοινό που προέρχεται πολιτικά από το Κέντρο έως την Αριστερά. Στο Τελ Αβίβ προχθές, η αναλογία αυτή ήταν διαφορετική, καθώς μπορούσες να δεις συντηρητικούς της ηλικίας 40+ με τα παιδιά τους, που στην Αθήνα (ακόμα) δεν νιώθουν άνετα, πλην εξαιρέσεων, σε ένα τέτοιο περιβάλλον.
Την ίδια ώρα, τα κινήματα της Αριστεράς και του ακτιβισμού, όπως το Meretz, οι Omdim Beyahad, οι Jewish Voice for Peace κ.ά, ήταν ένα μικρό κομμάτι της πολύχρωμης λαοθάλασσας και αν δεν τους έψαχνες επίμονα, δεν θα τους έβρισκες. Στην Αθήνα η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και το ΣΕΚ ήταν στην κεφαλή της πορείας και άκουγες τα συνθήματά τους σε όλη τη διάρκεια του Parade.
Και πώς γίνεται αυτό; Πώς γίνεται να είσαι συντηρητικός ή (επιεικώς) Alt-Right σε όλα τα υπόλοιπα θέματα και ταυτόχρονα να υπερασπίζεσαι τα LGBTQ rights; Στο Ισραήλ η τελευταία τέτοια παράδοξη εικόνα είναι ο Αμίρ Οχάνα, ένας υπερσυντηρητικός βουλευτής του Λικούντ, που πρόσφατα ορίστηκε υπουργός Δικαιοσύνης από τον Μπένιαμιν Νετανιάχου και είναι ο πρώτος υπουργός που δήλωσε ανοιχτά gay. «Δεν είμαι σίγουρος αν οι LGBTQ στο Ισραήλ αποτελούμε "κοινότητα"» δήλωσε πρόσφατα ξεσηκώνοντας ορυμαγδό αντιδράσεων. Όταν εμφανίστηκε στο Pride, δέχθηκε έντονες αποδοκιμασίες.
Η DJ Ellyot, στον αντίποδα, είναι η πρώτη καλλιτέχνις στο Ισραήλ που δήλωσε δημόσια την ταυτότητά της το 1989, και σήμερα εξακολουθεί να παραμένει ενεργή ακτιβίστρια για τα LGBTQ rights. Τη συναντάμε πίσω από το κεντρικό stage, λίγο πριν αρχίσει το σετ της: «Δεν είναι δυνατόν να υποστηρίζεις τα δικαιώματα μόνο μιας κοινωνικής ομάδας, στην οποία ανήκεις, και ταυτόχρονα να αδιαφορείς για τα ανθρώπινα δικαιώματα των άλλων κοινωνικών ομάδων».
Έχει ένα δίκαιο. Τα δικαιώματα κάποιας ομάδας δεν μπορεί να λογίζονται ως πιο σημαντικά από τα δικαιώματα κάποιας άλλης. Αλλιώς, όλοι ξέρουμε πώς λέγεται το να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματα της δικής σου «φυλής», αλλά να περιφρονείς (ή, ακόμα χειρότερα, να μισείς) τις άλλες «φυλές». Λέγεται απλά φασισμός και δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Γκαλ Ουχόφσκι το πάει ένα βήμα πιο πέρα: «Ακόμα και η μισή gay κοινότητα, εδώ σήμερα, δεν καταλαβαίνει δυστυχώς ότι δεν γίνεται να υποστηρίζεις μόνο τα δικαιώματα της δικής σου κοινωνικής ομάδας και να μην σε ενδιαφέρει η καταπίεση που δέχονται οι Παλαιστίνιοι, δηλαδή μια άλλη ομάδα που ζητά τα δικαιώματα της. Η κατοχή πρέπει να τελειώσει, αυτό δεν μπορεί παρά να είναι θεμελιώδες αίτημα για κάθε άτομο που θέλει να λέγεται υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Η Ellyot συμπληρώνει: «Θέλουμε ισότητα για όλους, Παλαιστίνιους, Ισραηλινούς, γκέι, στρέιτ. Όλοι είμαστε παιδιά αυτού του κόσμου και πρέπει να παλέψουμε για να λυθούν όλα τα θέματα. Όχι μόνο το ένα από αυτά ή τα μισά».
Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ενιαία, δεν λειτουργούν α λα καρτ. Και όπως δεν τεμαχίζονται, έτσι και δεν ιεραρχούνται. Το ότι στην Ελλάδα οι πρόσφυγες βασανίζονται στο κρατικό κολαστήριο της Μόριας, δεν σημαίνει ότι πρέπει να αδιαφορήσουμε για τις γυναικοκτονίες ή τα LGBTQ δικαιώματα ή τα ΑμεΑ, μέχρι να πετύχουμε τη βελτίωση των συνθηκών στα προφυγικά camps (που είναι αμφίβολο αν θα επιτευχθεί ποτέ). Όλες οι κοινωνικές διεκδικήσεις ξεδιπλώνονται ταυτόχρονα και ενιαία. Αλλιώς, η ιεράρχηση θυμίζει απελπιστικά το αλήστου μνήμης ρατσιστικότατο σχόλιο «εδώ πεινάνε οι Έλληνες κι εσείς φροντίζετε τους λαθρομετανάστες». Η απάντησή είναι: Και το ένα, και το άλλο. Δίπλα σε όποιον έχει ανάγκη, όποιος κι αν είναι, απ' όπου κι αν έρχεται.
Στα μισά της παρέλασης στέκει μια ομάδα με ροζ ρούχα και πλακάτ: «You can't pinkwash the occupation». Είναι η ομάδα Jewish Voice for Peace, με περίπου 20-30 άτομα. Ένα μέλος της διαπληκτίζεται με έναν οπαδό του Νετανιάχου που τους αποδοκιμάζει, πλησιάζουν πρόσωπο με πρόσωπο με απειλητικές διαθέσεις, οι ψυχραιμότεροι παρεμβαίνουν και τους χωρίζουν. Μένω για λίγη ώρα στο σημείο και παρατηρώ ότι, καθώς ο κόσμος περνά από μπροστά τους, κάθε λίγο κάποιος τους επιτίθεται φραστικά. Πλησιάζω ένα από τα «ροζ φανελάκια», τον Χεν, που ζει στο Τελ Αβίβ: «Διαμαρτυρόμαστε για το Απαρτχάιντ σε βάρος των Παλαιστινίων, αλλά και ενάντια σ' αυτούς που τους ενδιαφέρουν αποκλειστικά και μόνο τα δικαιώματα των LGBTQ. Ή όλα ή τίποτα». Δεν πτοείται από τις αποδοκιμασίες. Τις περίμενε, άλλωστε.
Λίγο πιο κάτω βρίσκεται και το μπλοκ του Meretz. Είναι το κομμουνιστικό κόμμα του Ισραήλ (που μοιάζει περισσότερο με τον προ 2015 ΣΥΡΙΖΑ), που μόλις ανακοίνωσε πως στις εθνικές εκλογές του Σεπτέμβρη θα κατέλθει με δίδυμο στην ηγεσία του, τον Εβραίο Μόσι Ραζ και τον Άραβα Ισάουι Φρεζ, και με κεντρικό πρόκριμα «τη δημιουργία μιας ισχυρής αραβο-εβραϊκής Αριστεράς». Ο νεαρός Όρι, μέλος του Meretz, δηλώνει: «Δεν μπορείς να λες ότι κάποια συγκεκριμένη μειονότητα δικαιούται υπεράσπιση, ενώ κάποια άλλη όχι. Αυτό είναι εντελώς παράδοξο, αλλά δυστυχώς τελευταία συμβαίνει πάρα πολύ».
Το Pride Parade πλησιάζει προς το τέλος του, ο κόσμος συρρέει στο πάρκο Charles Clore, έναν αχανή χώρο πάνω στο παραλιακό μέτωπο, που επελέγη για πρώτη φορά φέτος λόγω της μεγάλης αύξησης στη συμμετοχή, για να φιλοξενήσει, για μερικές ώρες, τις χίλιες διαφορετικές και αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις και ταυτότητες που υπάρχουν σ' αυτή τη διοργάνωση. Όπως άλλωστε και σε ολόκληρη τη Γη της Επαγγελίας.
σχόλια