Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Ο τόπος ανάσυρσης των ευρημάτων του πλοίου θεωρείται ένα σπάνιο πλωτό μουσείο.

Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων, ένας θησαυρός της ενάλιας αρχαιολογίας

0

Περίπου το 60 π.Χ. ένα πλοίο, ένα βαρύ ιστιοφόρο, βυθίζεται ξαφνικά, πλέοντας από τις ακτές της Μικράς Ασίας προς την Ιταλία εν μέσω τρικυμίας, παίρνοντας μαζί του στο σκοτεινό βυθό φορτίο, επιβάτες και πλήρωμα. Εκεί έμεινε το σκάφος για αιώνες, προστατευμένο, μέχρι το Πάσχα του 1900, όταν ανακαλύφθηκε τυχαία από Συμιούς σφουγγαράδες που κατέφυγαν στα Αντικύθηρα για να προστατευθούν από καταιγίδα. Και ήταν εκείνοι οι εργάτες της θάλασσας που πρώτοι ανέσυραν ένα μπρούντζινο χέρι αγάλματος, το πρώτο εύρημα από το ξακουστό παγκοσμίως Ναυάγιο των Αντικυθήρων.

Έτσι ξεκινά η ιστορία του πιο διάσημου ίσως ελληνικού ναυαγίου, μοναδικού για πολλούς λόγους: για το πολύτιμο φορτίο του από αγάλματα που δεν θα είχαν γλιτώσει από την καταστροφή αν δεν προστατεύονταν από το μεγάλο βάθος, για τα σπουδαία αντικείμενα και έργα τέχνης που ήρθαν στην επιφάνεια και σήμερα φιλοξενούνται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αλλά και για τον περίφημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων που αποτέλεσε αντικείμενο της πρώτης παγκόσμιας οργανωμένη ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας και σημάδεψε την πρώτη μας επαφή με την αρχαιοελληνική τεχνολογία.

Από το 1901 έως το 1976, όταν ο Ζακ Ιβ Κουστό καταδύθηκε για να αναδείξει τον ενάλιο πλούτο της χώρας μας, το ναυάγιο έμεινε στη σιωπή. Ο Κουστό έφτασε με το ωκεανογραφικό του σκάφος «Calypso» και τότε έγινε η πρώτη ανασκαφή στον χώρο του ναυαγίου. Οι έρευνές του έδωσαν το έναυσμα για την απαρχή της ενάλιας αρχαιολογίας στη χώρα μας.

Η έκθεση παρουσιάζει το ναυάγιο σαν ένα ζωντανό περιστατικό, το οποίο διασώζει μέχρι τις μέρες μας πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το πλοίο, το φορτίο του και τους ανθρώπους που χάθηκαν σε αυτό.

Πέρασαν δεκαετίες και το 2012 το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη ανέστησε την έρευνα στο περίφημο ναυάγιο με σύγχρονη πια επιστημονική μεθοδολογία και ξεκίνησε το πρόγραμμα «Επιστροφή στα Αντικύθηρα», η δεύτερη φάση του οποίου συνεχίζεται από το 2020 με την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, το πανεπιστήμιο της Γενεύης και άλλους συνεργάτες, και αποδίδει ήδη σημαντικούς καρπούς. Κάθε τομή σε μεγαλύτερο βάθος φέρνει στο φως νέα ευρήματα και εμπλουτίζει τις γνώσεις μας, ενώ κεντρίζει την περιέργειά μας για τις συνθήκες που επικρατούσαν σε αυτό το μυθικό ταξίδι.

Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Ένα μπρούντζινο χέρι αγάλματος ήταν το πρώτο εύρημα από το ξακουστό παγκοσμίως Ναυάγιο των Αντικυθήρων.

Η έκθεση «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων: 124 χρόνια υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας» που φιλοξενείται στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Λασκαρίδη από τις 20 Νοεμβρίου 2024 έως τις 19 Ιανουαρίου 2025 αποτελεί την πληρέστερη μέχρι σήμερα περιοδική έκθεση που παρουσιάζει τα αποτελέσματα των σύγχρονων ερευνών από το 2012 μέχρι σήμερα, με όλες τις τελευταίες πληροφορίες που διαθέτουμε πλέον για το σύνολο του ναυαγίου.

Η έκθεση παρουσιάζει το ναυάγιο σαν ένα ζωντανό περιστατικό, το οποίο διασώζει μέχρι τις μέρες μας πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το πλοίο, το φορτίο του και τους ανθρώπους που χάθηκαν.

Από το 2012, έρευνες και τεχνολογία έχουν προχωρήσει με μεγάλη ταχύτητα, οι δύτες, που προέρχονται και από την ομάδα υποβρύχιων αποστολών του Λιμενικού Σώματος, είναι ειδικά εκπαιδευμένοι και μπορούν να μένουν πολύ περισσότερο πλέον στον βυθό.

Υπάρχει το πλοίο «Typhoon», που υποστηρίζει την έρευνα, αλλά και το εντυπωσιακό Exosuit, ένα μοναδικό καταδυτικό σύστημα που παραπέμπει στην επιστημονική φαντασία. Την έρευνα διευθύνουν η δρ. Αγγελική Σίμωσι και ο Lorenz Baumer και όσα βλέπουμε στις ενότητες της έκθεσης μας δίνουν έναν τρόπο όχι μόνο να πλησιάζουμε τα ευρήματα για να τα επεξεργαστούμε αλλά να αναζητήσουμε συγγένειες και συνδέσεις με τεχνικές κατασκευές, έργα τέχνης, κατασκευές εργαλείων, τρόπο διατροφής, διασκέδασης και καλλωπισμού που θυμίζουν και συνδέονται με τον σύγχρονο βίο μας.

Η κ. Αγγελική Παπαχαραλάμπους, υπεύθυνη του Εργαστηρίου Συντήρησης του ιδρύματος, με ξεναγεί στην έκθεση στο ισόγειο του νεοκλασικού κτιρίου, μέσα στην ησυχία της βιβλιοθήκης με τους τόμους των πολύτιμων βιβλίων γύρω μας. Οι μεγάλες φωτογραφίες του βυθού του ναυαγίου μάς οδηγούν νοερά στον βυθό των Αντικυθήρων, στον τόπο ανάσυρσης των ευρημάτων ενός πλοίου που θεωρείται σπάνιο πλωτό μουσείο.

Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Το φορτίο του πλοίου.
Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Μαρμάρινη κεφαλή αγάλματος
Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης

Το πρώτο εύρημα που μας υποδέχεται στη μεγάλη του προθήκη με το κυανό φόντο προέρχεται από την εξαρτία του πλοίου, ενός φορτηγού πλοίου της εποχής, μιας «ολκού». Πρόκειται για τέσσερα μαδέρια από ξύλο φτελιάς που το πάχος τους παραπέμπει σε αυτά πλοίου βαριάς κατασκευής για μεταφορά μεγάλων φορτίων. Σε αυτό το βάθος το ξύλο σώθηκε και στην επιφάνεια μπορεί να δει κάποιος χάλκινα καρφιά με κυκλικές κεφαλές. Ξυλόκαρφα και χάλκινοι ήλοι σε μια διπλανή προθήκη αποκαλύπτουν τον τρόπο με το οποίο έχει συναρμολογηθεί το πέτσωμα. Ένα σπάραγμα μολύβδινου φύλλου αποκαλύπτει ότι το πλοίο καλυπτόταν μέχρι την ίσαλο γραμμή από μέταλλο που εμπόδιζε τη διάβρωση του ξύλου από θαλάσσιους μικροοργανισμούς.

Σε διπλανές προθήκες κομμάτια από σωλήνες που πιθανώς βοηθούσαν στην άντληση των υδάτων, μια βολίδα μέτρησης βάθους και ανίχνευσης του βυθού και σύνδεσμοι από τις πέντε ξύλινες άγκυρες που διέθετε το πλοίο και ένας εξολκέας για την απελευθέρωση της άγκυρας φανερώνουν τη μεγάλη γνώση ναυπηγικής και την τεχνογνωσία που απαιτήθηκαν στην κατασκευή αυτού του πλοίου. Αξίζει ιδιαίτερη προσοχή ένα κομμάτι κεραμοσκεπής που υπήρχε στο κατάστρωμα του πλοίου για να καλύπτει έναν χώρο ο οποίος χρησίμευε ως μαγειρείο ή αποθήκη τροφίμων, και ένα ορθογώνιο τραπέζι από ερυθρωπό μάρμαρο που δίνει μια εικόνα της καθημερινότητας.

Πώς περνούσαν τον χρόνο τους οι επιβάτες και ποιοι ήταν; Ήταν άντρες, γυναίκες, νέοι ή μεγαλύτεροι σε ηλικία; Το οστεολογικό υλικό, τμήμα κρανίου και οστά που παρουσιάζονται στην έκθεση, υποβάλλεται σε αναλύσεις που θα μας φανερώσουν πληροφορίες σχετικές με τη γενετική καταγωγή, τη γεωγραφική προέλευση, τη διατροφή, την ηλικία και το φύλο των ατόμων που επέβαιναν στο πλοίο. Η μεγάλη έκπληξη ήρθε από την ανεύρεση δυο ανθρώπινων δοντιών που θα βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων είναι ένα από τα λιγοστά στα οποία έχει βρεθεί σκελετικό υλικό, οι δε μελέτες έχουν αποδείξει την ύπαρξη γυναικών στο πλοίο.

Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Οστά
Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Κρανίο

Στις προθήκες βλέπουμε, επίσης, καρπούς ελιάς που, όπως και τα σαλιγκάρια, μας επιτρέπουν να συμπεράνουμε ότι ήταν μέρος της καθημερινής δίαιτας των επιβαινόντων λόγω της εύκολης μεταφοράς και της συντήρησής τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δίπλα σε αυτά, ένας πεσσός από κυανό χρώμα, στοιχείο κάποιου επιτραπέζιου παιχνιδιού, και ένα οστέινο κομμάτι από αυλό μάς αφήνουν να φανταστούμε πώς περνούσαν το χρόνο τους εν πλω.

Στο φορτίο του πλοίου βρίσκονταν γλυπτά, μαρμάρινα και χάλκινα, πολλά από αυτά σε υπερφυσικό μέγεθος. Στο δεύτερο τέταρτο του 1ου π.Χ. αιώνα η τάση για ίδρυση επαύλεων στην Ετρουρία, στο Λάτιο και στην Καμπανία δημιούργησε την ανάγκη για εμπορία γλυπτών ή και αντιγράφων.

Στο κέντρο της έκθεσης το ενδιαφέρον μονοπωλεί ένα επιβλητικό μαρμάρινο κεφάλι υπερφυσικού μεγέθους που βρέθηκε κάτω από ογκώδεις βράχους οι οποίοι κάλυπταν τμήμα του ναυαγίου. Ταυτίστηκε εκ πρώτης όψεως με τον ημίθεο Ηρακλή του Φαρνέζε, τον λεγόμενο «Ηρακλή των Αντικυθήρων», και αρχικά θεωρούνταν ότι ανήκε στο ακέφαλο άγαλμα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου που ανελκύσθηκε το 1900. Κατά τη διάρκεια της συντήρησής του φάνηκε ότι η κεφαλή έφερε στεφάνι από φύλλα αμπέλου. Η λεπτομέρεια αυτή συνηγορεί στην ταύτιση της κεφαλής με Ηρακλή, εφόσον ένα άγαλμα νεαρού Ηρακλή ρωμαϊκών χρόνων στεφανωμένο με άμπελο αποκαλύφθηκε το 2022 στους Φιλίππους.

Σε μια επόμενη προθήκη μαρμάρινο θραύσμα και τμήματα μαρμάρινης κεφαλής αγάλματος συνθέτουν μια κόμη με ανάγλυφους κοντούς βοστρύχους.

Οι διπλανές βιτρίνες μάς αποκαλύπτουν τη διαδικασία της αφαλάτωσης των ευρημάτων. Στο υγρό τους περιβάλλον, σε ειδικά ενυδρεία, αναπαύονται μαρμάρινα άκρα χεριών, μια παλάμη και ένας αντίχειρας, τμήματα ποδιών – ένα από αυτά φέρει ανάγλυφα λουριά από σανδάλι. Το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι τα «καθαρά» μαρμάρινα δάχτυλα που διατηρήθηκαν σε καταπληκτική κατάσταση επειδή ήταν μέσα στη λάσπη, γλιτώνοντας σε μεγάλο βάθος τη διάβρωση και αποδεικνύοντας πόσο λεπτοδουλεμένα και έντεχνα ήταν τα αγάλματα που μετέφερε το πλοίο.

Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Γυάλινα σκεύη
Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Γυάλινα σκεύη
Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Μαρμάρινα άνω άκρα

Από το ναυάγιο σώθηκαν δυο χάλκινα συμπαγή δόρατα, πιθανόν εξαρτήματα αγαλμάτων, και μαζί με αυτά χάλκινα τμήματα επίπλων, το τμήμα ενός δεξιού χεριού από άγαλμα ανδρικής μορφής, η απόληξη ενός ιματίου χάλκινου αγάλματος με πτυχώσεις και γυάλινα σκεύη, τμήματα ψηφιδωτών φιαλών με ζωηρά μπλε χρώματα.

Οι έρευνες έφεραν στο φως και αυτή την περίοδο εξαιρετικά δείγματα κεραμικής. Την πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι λάγυνοι, οινοφόρα αγγεία που αντικαθιστούσαν τους αμφορείς για τη μεταφορά μικρότερης ποσότητας κρασιού.

Εκτός από θραύσματα αμφορέων, στην έκθεση συναντάμε έναν ακέραιο αμφορέα με προέλευση από την Ιταλία, αμφορείς από την Κω, έναν λαιμό αμφορέα από την Έφεσο – όλα αυτά μάς κάνουν να φανταζόμαστε την πιθανή διαδρομή του πλοίου.

Σήμερα, η ακριβής θέση και ο προσανατολισμός του πλοίου είναι γνωστά, ενώ όλοι πιστεύουν ότι οι έρευνες θα αποκαλύψουν την ακριβή χρονολόγησή του και ενδεχομένως τον τόπο ναυπήγησής του.

Οι έρευνες συνεχίζονται και αυτή η έκθεση αποτελεί περίληψη ενός μεγάλου ταξιδιού, μια γνωριμία με την αρχαιολογική έρευνα αλλά και μια πλήρη καταγραφή της πορείας και των συνθηκών βύθισης ενός πλοίου που δεν έμελλε να φτάσει στον προορισμό του. Ωστόσο, εδώ και 124 χρόνια χαρίζει μεγάλες συγκινήσεις σε επιστήμονες, ερευνητές και στο κοινό που σε ένα πλοίο με μεγάλη αρχαιολογική αξία ανακαλύπτει ψηφίδα - ψηφίδα πτυχές της επιστήμης, της τέχνης και της καθημερινής ζωής και συνδέσεις με το σήμερα.

Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Κατά την ανασκαφή, δύτης και μαρμάρινη κεφαλή
Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Λάγυνος
Ναυάγιο Αντικυθήρων Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης

Πληροφορίες:
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
«Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων: 124 χρόνια υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας»
2ας Μεραρχίας 36 & Ακτής Μουτσοπούλου, Πειραιάς
5′ από τον σταθμό μετρό «Δημοτικό Θέατρο»
20 Νοεμβρίου 2024 - 19 Ιανουαρίου 2025
Δευτέρα - Παρασκευή 10:00-16:00, Σαββατοκύριακο: 11:00-14:00

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Ποιος είπε ότι ο πρώτος μηχανισμός με γρανάζια ανήκει στην Αναγέννηση;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Ποιος είπε ότι ο πρώτος μηχανισμός με γρανάζια ανήκει στην Αναγέννηση;

Οι μελετητές του μηχανισμού Γιάννης Μπιτσάκης και Alexander Jones εξηγούν γιατί αυτός ο πρώιμος "υπολογιστής" είναι η πιο θαυμαστή συσκευή της αρχαιότητας.
M. HULOT
Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Η συναρπαστική ιστορία του ναυαγίου των Αντικυθήρων και του μοναδικού (και μυστήριου) Μηχανισμού του, ενός επιστημονικού θαύματος του αρχαίου κόσμου

Ανακαλύφθηκε Σαν Σήμερα / Η συναρπαστική ιστορία του Μηχανισμού των Αντικυθήρων

Γοητευτικές πληροφορίες και μαρτυρίες για το πιο σημαντικό ελληνικό ναυάγιο της αρχαιότητας και το χρονικό της αποκρυπτογράφησης ενός επιστημονικού θαύματος που ανακαλύφθηκε σαν σήμερα το 1902.
M. HULOT

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Στην αρχαία Αθήνα, ο λαγός δεν ήταν μόνο θήραμα, αλλά και σύμβολο ερωτικής επιθυμίας και γονιμότητας, ενώ χρησιμοποιούνταν επίσης ως προσφορά στους θεούς. Ο Ξενοφών έγραψε για το κυνήγι του, ενώ εμφανίζεται συχνά στην τέχνη - στα αγγεία, στις παραστάσεις συμποσίων, ακόμη και σε ταφικά μνημεία. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Κάτια Μαργαρίτη ρίχνοντας φως στο παρελθόν ενός ζώου που είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι ίσως φανταζόμαστε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γεννήθηκε σαν σήμερα  / Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Στις 15 Απριλίου 1489 γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας που έφτιαξε από τριακόσια τριάντα έργα. Ανάμεσα σε αυτά, το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1550 -1557) και το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ στα Τρίκαλα, το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ελλάδα.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ιστορία μιας πόλης / Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι ήταν μια ασθένεια εισαγόμενη, η οποία ξεκίνησε από την Αιθιοπία και προτού φθάσει στην Αθήνα, εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο και την Περσική αυτοκρατορία. H Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Στέφανο Παρασκευαΐδη για τον λοιμό των Αθηνών με την πρωτοφανή θνησιμότητα, καθώς υπολογίζεται ότι χάθηκε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Επίσκεψη στον αρχέγονο κόσμο της Σαμοθράκης με σύμμαχο την τεχνολογία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαμοθράκη: Βλέπουμε την ιστορία του νησιού ξανά με σύμμαχο την τεχνολογία

Η Σαμοθράκη του Νίκης, του Ομήρου, των Καβείρων, των φιλοσόφων, των χαρτογράφων της Αναγέννησης, των αρχαιολόγων, των αρχιτεκτόνων και των φωτογράφων του 20ού αιώνα αλλά και των σύγχρονων μοντελιστών σε μια εμπεριστατωμένη έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
ΑΣΚΤ: Η σχολή που «γέννησε» τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες

Ιστορία μιας πόλης / ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες

H Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Παρθένης και ο Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς βρέθηκαν οι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία στη Νέα Μάκρη;

Ιστορία μιας πόλης / Νέα Μάκρη: Ο προσφυγικός συνοικισμός που εξελίχθηκε σε λουτρόπολη

Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη Μπενάρδου για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της περιοχής.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φθισιατρείο «Σωτηρία», 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθανάτων

Έπειτα από επιστολές και καταγγελίες, τον Ιούλιο του 1927, ένας ρεπόρτερ της εφημερίδας «Εσπερινή» επισκέπτεται το φθισιατρείο για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής των ασθενών. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τη μαρτυρία του για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ποια τα νοήματα πίσω από τις ζωγραφισμένες μορφές και τα ζωντανά χρώματα των θηραϊκών τοιχογραφιών; Πώς συνδέονται με τον μινωικό πολιτισμό και τι μας αποκαλύπτουν για τον αρχαίο κόσμο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Άκου την επιστήμη / Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Η εποχή μας και τα «φαντάσματα» του Μεσοπολέμου. Ο ιστορικός και υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος μιλά στον Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης πριν από έναν αιώνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Εγώ κουνιέμαι από τη θέση μου, η Σαντορίνη μόνον να μην κουνηθεί!»

Τον Αύγουστο του 1925 στα γραφεία των αθηναϊκών εφημερίδων καταφθάνουν τηλεγραφήματα που ανακοινώνουν έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης και περιγράφουν την αναστάτωση των κατοίκων του νησιού. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s φέρνει στο σήμερα κάποια από τα ρεπορτάζ της εποχής.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S