Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες εντυπωσιακές πυραμίδες του Σουδάν

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Πυραμίδες του Μερό
0

Όταν ακούμε τη λέξη «πυραμίδα» είναι εύλογο να σκεφτόμαστε την Αίγυπτο, αλλά δεν είναι η Αίγυπτος η μόνη χώρα που διαθέτει αυτήν τη διάσημη συλλογή. Το Σουδάν, νότια της Αιγύπτου και δυτικά της Ερυθράς θάλασσας, ταξιδιωτικός προορισμός μόνο για τολμηρούς και περιπετειώδεις ταξιδιώτες φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή αυτών των θεαματικών αρχαίων κατασκευών στον κόσμο.

Οι νουβικές πυραμίδες είναι κατασκευές της 2ης και 1ης χιλιετίας π.Χ. οι οποίες κτίστηκαν από τα αρχαία κουσιτικά βασίλεια, νοτίως της Αιγύπτου, στη Νουβία, το σημερινό Σουδάν. Με τρεις διάσημους πολιτισμούς της Κέρμα, της Ναπάτα και της Μερόης να έχουν αφήσει τα ίχνη τους, οι πυραμίδες, οι οποίες κτίστηκαν ως τάφοι για τους ηγεμόνες τους, προκαλούν σήμερα το ενδιαφέρον των ερευνητών που έχουν ξεκινήσει μια νέα συζήτηση για τη διάσωση και ανάδειξή τους.

Με τα βασίλεια να έχουν δεχθεί αιγυπτιακές επιρροές, υπάρχουν περίπου 255 πυραμίδες οι οποίες ανήκουν στους πολιτισμούς του σημερινού Σουδάν και διαφέρουν από τις αιγυπτιακές καθώς είναι μικρότερες και με μεγαλύτερη κλίση. Οι πυραμίδες στις περιοχές της Μερόης και της Ναπάτα έχουν αναγνωριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco.

Η Μερόη που είναι η αρχαιότερη πόλη του Σουδάν 200 χιλιόμετρα από το Χαρτούμ, είναι ένας  αρχαιολογικός χώρος ο οποίος ακόμη εξερευνάται και μεγάλο στοίχημα των αρχαιολόγων μέχρι και σήμερα είναι να αποκρυπτογραφήσουν τη μεροϊτική γραφή.

Χτισμένες από ψαμμίτη και γρανίτη, οι απότομες πυραμίδες περιέχουν παρεκκλήσια και θαλάμους ταφής διακοσμημένα με εικονογραφήσεις και επιγραφές λαξευμένες σε ιερογλυφικά που γιορτάζουν τη ζωή των ηγεμόνων στη Μερόη – μια πλούσια πόλη του Νείλου και έδρα της εξουσίας των Κουσιτών ή Νούβιων, όπως είναι γνωστοί, ενός αρχαίου βασιλείου και αντίπαλου της Αιγύπτου.

Σουδάν-πυραμίδες
Η αρχαιολογική περιοχή της Νουβίας στον χάρτη.

Η Μερόη που είναι η αρχαιότερη πόλη του Σουδάν, 200 χιλιόμετρα από το Χαρτούμ, είναι ένας αρχαιολογικός χώρος ο οποίος ακόμη εξερευνάται. Mεγάλο στοίχημα των αρχαιολόγων μέχρι και σήμερα είναι να αποκρυπτογραφήσουν τη μεροϊτική γραφή.

Οι Κουσίτες έχουν περάσει στον μύθο για την περίφημη 25η δυναστεία των Μαύρων Φαραώ, όταν με την αποδυνάμωση της Αιγύπτου, τον 8ο αι. π.Χ., επεκτάθηκαν προς τα βόρεια.

Τα πυραμιδοειδή κτίσματα με οξυγώνιες κορυφές, μοιρασμένα σε τρεις ομάδες-νεκροπόλεις, παραμένουν μάρτυρες στον έρημο αυτόν χώρο της τελευταίας πρωτεύουσας του Κους και της ακμής της γύρω από τη συμβολή του Γαλάζιου και του Λευκού Νείλου. Οι μικροσκοπικές πυραμίδες-τάφοι δεν ξεπερνούν τα 30 μ. ύψος και στερούνται εσωτερικών διαδρόμων.

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Φωτο: EPA PHOTO AFP/PETER KING

Ωστόσο αυτά τα τεκμήρια μιας ιστορίας που ακόμα δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί, οι ναοί, οι τάφοι και οι βασιλικοί ταφικοί θάλαμοι, κινδυνεύουν και σήμερα από την έλλειψη συντήρησης και την κλιματική αλλαγή.

Οι πυραμίδες είναι πολύπαθες, αφού κατά το παρελθόν όχι μόνο καταλεηλατήθηκαν, αλλά κάποιες από αυτές καταστράφηκαν, όπως συνέβη το 1880, όταν ο Ιταλός εξερευνητής Giuseppe Ferlini ανατίναξε σαράντα πυραμίδες στην αναζήτησή του για τον θησαυρό των Κουσιτών, για χρυσό, αφήνοντας πολλούς από τους τάφους χωρίς τις μυτερές κορυφές τους. Ο Φερλίνι πούλησε τα πολύτιμα αντικείμενα και τα κοσμήματα που βρήκε στις γερμανικές αρχές και σήμερα στεγάζονται στο Κρατικό Μουσείο Αιγυπτιακής Τέχνης του Μονάχου. Η κρατική αμέλεια και οι πολυάριθμες λεηλασίες επιδείνωσαν την κατάσταση.

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Ένα από τα κοσμήματα που βρέθηκαν στη μούμια του βασιλιά της Νουβίας Amaninatakilebte (538-519 π.Χ.). Φωτο: Museum of Fine Arts, Boston.

Στην περιοχή υπάρχουν τουλάχιστον 14 πυραμίδες που χτίστηκαν για βασίλισσες, μερικές από τις οποίες ήταν πολεμίστριες, ενώ οι μεταγενέστερες είναι το ταφικό σημείο για 21 βασιλείς και 52 βασίλισσες, που τα σώματα τους τοποθετήθηκαν μέσα σε τεράστιες σαρκοφάγους από γρανίτη. Η σαρκοφάγος της βασίλισσας Ασπέλτα ζύγιζε 15,5 τόνους ενώ η πλάκα που σκέπαζε τη σαρκοφάγο τέσσερεις τόνους.

Οι φυσικές προδιαγραφές των πυραμίδων στη Νουβία είναι διαφορετικές από τις αντίστοιχες αιγυπτιακές πυραμίδες. Είναι κτισμένες κλιμακωτά με οριζόντια τοποθετημένες πέτρες και διαθέτουν ύψος από 6 έως 30 μέτρα. Η βάση τους σπανίως ξεπερνά τα 8 μέτρα σε πλάτος, και έτσι το αποτέλεσμα είναι οι πυραμίδες να εμφανίζονται ψηλόλιγνες σε σχέση με τις αιγυπτιακές, έχοντας γωνία κλίσης περίπου 70° ενώ οι αιγυπτιακές κυμαίνονται στις 40° με 50°. Οι περισσότερες από αυτές διαθέτουν επίσης ναϊκά κτίσματα στην είσοδο τους, τα οποία διαθέτουν κουσιτικά χαρακτηριστικά και διακοσμήσεις.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις πυραμίδες σήμερα δεν είναι οι αρχαιοκάπηλοι αλλά οι αμμοθύελλες, ένα φαινόμενο γνωστό εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μάλιστα σε μια επιγραφή που βρέθηκε σε ναό του 5ου αιώνα π.Χ. ένας βασιλιάς του Κους δίνει εντολή να καθαριστεί η άμμος από το μονοπάτι, την οποία μετέφεραν όχι μόνο οι υποτελείς του βασιλείου αλλά και ο ίδιος με τα χέρια για να μη σκεπάσει τα πάντα.

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter

Με την κλιματική αλλαγή σήμερα που κάνει τη γη πιο άνυδρη και τις αμμοθύελλες πιο συχνές, η μετακίνηση άμμου μπορεί να κατακλύσει ολόκληρα σπίτια στο αγροτικό Σουδάν και να καλύψει χωράφια, κανάλια άρδευσης και όχθες ποταμών, διαβρώνοντας και τις λεπτές λιθοδομές και τα γλυπτά που υπάρχουν στις ανασκαφικές τοποθεσίες.

Η μόνη σωτηρία της περιοχής και το σχέδιο καταπολέμησης της απερήμωσης είναι η αύξηση της κάλυψης της βλάστησης και ένα φιλόδοξο έργο αναδάσωσης υπό την ηγεσία της Αφρικής. Με περισσότερα από είκοσι έθνη να έχουν δημιουργήσει ένα κίνημα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που ονομάζεται «Πράσινο Τείχος» για να σταματήσει η εξάπλωση της ερημοποίησης της Σαχάρα, αποκαθιστώντας 100 εκατομμύρια εκτάρια γης σε ολόκληρη την ήπειρο, από τη Σενεγάλη στη δυτική Αφρική, στο Τζιμπουτί και στα ανατολικά. Η πρόθεση είναι να καλλιεργηθεί το μεγαλύτερο φράγμα δέντρων και φυτών στον πλανήτη, με το Σουδάν να έχει τη μεγαλύτερη έκταση του «τείχους».

Μόνο το 4% της περιοχής - στόχου έχει καλυφθεί μέχρι στιγμής, με μεγάλες διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα. Όταν ολοκληρωθεί, αυτό το πειραματικό έργο θα μπορέσει να περιορίσει τη συχνότητα των καταιγίδων σκόνης και θα επιβραδύνει την κίνηση της άμμου σε εύφορες εκτάσεις και τοποθεσίες της Unesco στο βόρειο Σουδάν, ενώ θα συμβάλει και στην αντιμετώπιση των ακραίων κυμάτων θερμότητας σε ημιάνυδρες περιοχές, όπως το Χαρτούμ, όπου η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 40°C το καλοκαίρι.

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Η πυραμίδα του Καρκαμάνι (513-503 π.Χ.), Νούρι.
Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Κιονοστοιχία κριαριών μπροστά από τον ναό Amun-Ra στη Naqa.
Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Στο Musawwarat es-Sufra
Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Ρωμαϊκό κτίσμα και ο ναός Apedemak στη Naqa
Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ιστορία μιας πόλης / Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι ήταν μια ασθένεια εισαγόμενη, η οποία ξεκίνησε από την Αιθιοπία και προτού φθάσει στην Αθήνα, εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο και την Περσική αυτοκρατορία. H Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Στέφανο Παρασκευαΐδη για τον λοιμό των Αθηνών με την πρωτοφανή θνησιμότητα, καθώς υπολογίζεται ότι χάθηκε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Επίσκεψη στον αρχέγονο κόσμο της Σαμοθράκης με σύμμαχο την τεχνολογία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαμοθράκη: Βλέπουμε την ιστορία του νησιού ξανά με σύμμαχο την τεχνολογία

Η Σαμοθράκη του Νίκης, του Ομήρου, των Καβείρων, των φιλοσόφων, των χαρτογράφων της Αναγέννησης, των αρχαιολόγων, των αρχιτεκτόνων και των φωτογράφων του 20ού αιώνα αλλά και των σύγχρονων μοντελιστών σε μια εμπεριστατωμένη έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
ΑΣΚΤ: Η σχολή που «γέννησε» τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες

Ιστορία μιας πόλης / ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες

H Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Παρθένης και ο Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς βρέθηκαν οι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία στη Νέα Μάκρη;

Ιστορία μιας πόλης / Νέα Μάκρη: Ο προσφυγικός συνοικισμός που εξελίχθηκε σε λουτρόπολη

Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη Μπενάρδου για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της περιοχής.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φθισιατρείο «Σωτηρία», 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθανάτων

Έπειτα από επιστολές και καταγγελίες, τον Ιούλιο του 1927, ένας ρεπόρτερ της εφημερίδας «Εσπερινή» επισκέπτεται το φθισιατρείο για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής των ασθενών. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τη μαρτυρία του για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ποια τα νοήματα πίσω από τις ζωγραφισμένες μορφές και τα ζωντανά χρώματα των θηραϊκών τοιχογραφιών; Πώς συνδέονται με τον μινωικό πολιτισμό και τι μας αποκαλύπτουν για τον αρχαίο κόσμο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Άκου την επιστήμη / Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Η εποχή μας και τα «φαντάσματα» του Μεσοπολέμου. Ο ιστορικός και υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος μιλά στον Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης πριν από έναν αιώνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Εγώ κουνιέμαι από τη θέση μου, η Σαντορίνη μόνον να μην κουνηθεί!»

Τον Αύγουστο του 1925 στα γραφεία των αθηναϊκών εφημερίδων καταφθάνουν τηλεγραφήματα που ανακοινώνουν έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης και περιγράφουν την αναστάτωση των κατοίκων του νησιού. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s φέρνει στο σήμερα κάποια από τα ρεπορτάζ της εποχής.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Κωστής Τσικλητήρας

Σαν σήμερα / Κωστής Τσικλητήρας: Αυτή είναι η ζωή του κορυφαίου Ολυμπιονίκη

Σαν σήμερα, στις 10 Φεβρουαρίου 1913, πεθαίνει στην Αθήνα από «κεραυνοβόλο μηνιγγίτιδα» ο κορυφαίος, μαζί με τον Πύρρο Δήμα, Έλληνας Ολυμπιονίκης Κωστής Τσικλητήρας, κάτοχος τεσσάρων ολυμπιακών μεταλλίων.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Ακρωτήρι: Μια κοσμοπολίτικη, προϊστορική πόλη στην Σαντορίνη

Ιστορία μιας πόλης / Ακρωτήρι: Η πόλη που θάφτηκε κάτω από τις στάχτες του ηφαιστείου

Οι θηραϊκές τοιχογραφίες που ανακαλύφθηκαν στον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς θησαυρούς του Αιγαίου. Τι μαρτυρούν για την κοινωνία, τον πολιτισμό, την καθημερινή ζωή στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Το «φαρμακείο» της οικογένειας Χωματιανού και η ιατρική στην Αθήνα του 19ου αι

Ιστορία μιας πόλης / Το «φαρμακείο» της οικογένειας Χωματιανού και η ιατρική στην Αθήνα του 19ου αιώνα

Μια αθηναϊκή οικογένεια με ρίζες στο Βυζάντιο, η οποία άφησε το αποτύπωμά της στην υλική και άυλη κληρονομιά της πόλης μας κι ένα αντικείμενο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, το οποίο μας «μιλά» για την οικογένεια αλλά και την ιατρική κατά το 19ο αιώνα. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Γιώργο Νικολάου για το φαρμακείο της οικογένειας Χωματιανού.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
10 άγνωστες αθηναϊκές ιστορίες

Αρχαιολογία & Ιστορία / 10 άγνωστες αθηναϊκές ιστορίες

Tι γινόταν τον Μεσαίωνα στην Αθήνα; Υπήρχε ζωή στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; Ποια είναι η σκληρή αλήθεια για αυτό που αποκαλούμε «Αθηναϊκή Δημοκρατία» και τι ήταν τελικά οι Δεσμώτες του Φαλήρου; Ακούμε σήμερα 10 άγνωστες ή παραγνωρισμένες πτυχές από το μακροχρόνιο παρελθόν της πόλης μας που συνέλεξε η Αγιάτη Μπενάρδου για τη σειρά podcast της LiFO «Ιστορία μιας πόλης».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ