Τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου μόλις εντοπίστηκαν σε δύο αιγυπτιακές μούμιες

Τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου μόλις εντοπίστηκαν σε δύο αιγυπτιακές μούμιες Facebook Twitter
Υπέρυθρη φωτογραφία της αρσενικής μούμιας που είναι γνωστή ως Άντρας του Gebelein Man © the Trustees of the British Museum
0

Πριν από περίπου 5.000 χρόνια, ένας νεαρός Αιγύπτιος έτεινε το μπράτσο στον άνθρωπο που του χτύπησε το πρώτο του τατουάζ, έναν άγριο ταύρο, που επικαλύπτεται από ένα πρόβατο της εποχής.

Το τατουάζ διατηρήθηκε στα απομεινάρια του καλά διατηρημένου κορμιού του και πλέον σύμφωνα με Βρετανούς ερευνητές, πρόκειται για το αρχαιότερο τατουάζ του κόσμου.

Η μελέτη τους δημοσιεύθηκε χθες στην Επιθεώρηση Αρχαιολογικών Επιστημών, περιγράφοντας μεταξύ άλλων και σχεδιαστικά μοτίβα, που θυμίζουν γράμματα της αλφαβήτου και που εντοπίστηκαν στο μουμιοποιημένο σώμα μιας γυναίκας που επίσης βρέθηκε στο ίδιο σημείο με τον νεαρό. 

Οι μούμιες είναι οι δύο από τις επτά, γνωστές και ως μούμιες του Gebelein, που πήραν το όνομα τους από το νότιο της τμήμα της Άνω Αιγύπτου, όπου και τάφηκαν μέσα σε σχετικά ρηχούς για δεδομένα τάφους, ενώ χάρη στο ξηρό κλίμα βρέθηκαν καλά διατηρημένες, από την κορφή και τα μαλλιά -τα οποία βοηθούν τους αρχαιολόγους σε ό,τι έχει να κάνει με την περιοδολόγηση- μέχρι τα άκρα, όπου και τελικά αποκαλύφθηκαν τα τατουάζ που έχουν ενθουσιάσει την επιστημονική κοινότητα. 

Καθώς οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει ακόμη στο τι θα μπορούσαν να συμβολίζουν αυτά τα δύο τατουάζ, εικάζουν ότι η απεικόνιση των δύο ζώων πρακτικά συμβόλιζε την εξουσία και τη σωματική δύναμη.

Οι δύο μούμιες είχαν εντοπιστεί στις ανασκαφές του 1896 από τον Ε.Α. Το Wallis Budge, Έφορο Αιγυπτιακών και Ασσυριακών Αρχαιοτήτων του Βρετανικού Μουσείου, στο οποίο και στεγάστηκαν από το 1901.

Στο πλαίσιο ενός νέου προγράμματος, οι ερευνητές του μουσείου και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης εξέτασαν το δέρμα καθεμιάς από τις επτά μούμιες, ελέγχοντας για σημάδια αλλοίωσης και εξωγενείς αλλαγές, και εκεί ήταν που εντοπίστηκαν τα ίχνη χρωστικής που χρησιμοποιήθηκαν για τα τατουάζ στο σώμα του νεαρού άντρα και της γυναίκας που βρέθηκε θαμμένη κοντά του. 

Τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου μόλις εντοπίστηκαν σε δύο αιγυπτιακές μούμιες Facebook Twitter
Το βαρβαρικό πρόβατο, μια απεικόνιση που συναντάται συχνά σε αντικείμενα της προδυναστικής αιγυπτιακής περιόδου

Έχοντας από καιρό αποκτήσει το παρατσούκλι «Τζίντζερ», ακριβώς για τις κόκκινες τούφες μαλλιών, η αρσενική μούμια είναι επισήμως γνωστή στην αρχαιολογική κοινότητα ως ο Άντρας του Gebelain και έχει αρκετές φορές εκτεθεί στο Μουσείο, με τα αχνά σχέδια στα χέρια του να εμφανίζονται κάτω από το φυσικό φως.

Τώρα, όμως, χάρη στην υπέρυθρη φωτογραφία αποκαλύφθηκε τι πραγματικά απεικονίζουν αυτά τα σημάδια, που δεν είναι άλλα από δύο κερασφόρα ζώα, δύο μορφές που στην αιγυπτιακή τέχνη συναντά κανείς συχνά, είτε χαραγμένες πάνω σε βράχια είτε σε μυριάδες άλλα αντικείμενα, όπως βάζα και αρχαία κουτιά με καλλυντικές κρέμες. 

Καθώς οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει ακόμη στο τι θα μπορούσαν να συμβολίζουν αυτά τα δύο τατουάζ, εικάζουν ότι η απεικόνιση των δύο ζώων πρακτικά συμβόλιζε την εξουσία και τη σωματική δύναμη.

Δυστυχώς, φαίνεται ότι σύμβολα και φυλαχτά δεν κατάφεραν να προστατεύσουν τη ζωή του Άντρα του Gebelain: βάσει των συμπερασμάτων έρευνας που δημοσιεύθηκε το 2012, ο νεαρός δολοφονήθηκε και για την ακρίβεια μαχαιρώθηκε από κάποιον πισώπλατα. 

Ακόμη πιο αινιγματικά είναι τα τατουάζ που εντοπίστηκαν στο γυναικείο μουμιοποιημένο σώμα. Σύμφωνα με όσα κατέγραψαν οι ειδικοί πάνω στην άνω άρθρωση του ώμου της είναι χαραγμένο το γράμμα "S", ενώ κάτω από τον βραχίονά της είναι χαραγμένο ένα γράμμα που μοιάζει με "L".

Σύμφωνα πάντα με τους ερευνητές, τα συγκεκριμένα μοτίβα εμφανίζονται συνεχώς ως διακοσμητικά στοιχεία στην προδυναστική αιγυπτιακή αγγειοπλαστική, ενώ το γραμμικό μοτίβο μπορεί να αντιπροσωπεύει κάποιο αντικείμενο τελετουργικού χορού, όπως για παράδειγμα ένα ραβδί ή ίσως κάποιον φωτιστικό πυρσό.

Οι αδρές γραμμές, που θα είχε αφήσει πάνω στο δέρμα η χρωστική της εποχής, θα μπορούσαν να συμβολίζουν την οικονομική κατάσταση, τη γενναιότητα, την κουλτούρα τους ή απλώς να είχαν χαραχθεί για την προστασία των ανθρώπων που αποφάσισαν να τα κάνουν. 

Οι συγκεκριμένες μούμιες αποτελούν πρακτικά τις πρώτες αποδείξεις για την ύπαρξη τατουάζ στο βάθος των αιώνων, καθώς από το 3351 έως το 3017 π.Χ., γεγονός που τα καθιστά σχεδόν σύγχρονα με εκείνα που φέρει η μούμια του Ötzi ή αλλιώς του ανθρώπου των πάγων.

Όπως μάλιστα είχε αναφέρει σε σχετική της μελέτη η Allison Meier ο Άντρας των Άλπεων, όπως είναι γνωστή η συγκεκριμένη μούμια έφερε περίπου 61 τατουάζ, ενώ σε αυτά επαναλαμβανόταν το μοτίβο Χ και μέχρι να ολοκληρωθεί η έρευνα για τον Άντρα του Gebelain, αυτό το μουμιοποιημένο σώμα θεωρείτο η απόδειξη του αρχαιότερου τατουάζ στον κόσμο. 

Τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου μόλις εντοπίστηκαν σε δύο αιγυπτιακές μούμιες Facebook Twitter
Μια πιο κοντινή ματιά στα τατουάζ της γυναικείας μούμιας που βρέθηκε στην περιοχή

Η αρχαία αιγυπτιακή μελάνη αποδεικνύει με βεβαιότητα ότι το τατουάζ ήταν μία προσφιλής τέχνη στην προϊστορική Αίγυπτο, την ίδια στιγμή, όμως, δημιουργεί ερωτήματα αναφορικά με τον ρόλο της δερματοστιξίας στην αιγυπτιακή κοινωνία, αλλά και για το τι μπορεί να σήμαιναν τα σχέδια ξεχωριστά σε άντρες και γυναίκες.

Σύμφωνα με τους ερευνητές τα νέα ευρήματα δεν ανατρέπουν απλώς το προηγούμενο "ρεκόρ" αρχαιότερου τατουάζ, αλλά αλλάζουν και τα δεδομένα αναφορικά με τα όσα γνωρίζαμε για το ποιοι έκαναν τατουάζ εκείνη την τόσο μακρινή σ' εμάς εποχή.

Έτσι, καταρρίπτεται πλέον η πεποίθηση ότι τατουάζ έκαναν μόνο οι γυναίκες για γονιμότητα ή για καλοτυχία στην ερωτική τους ζωή, ενώ με κάποιο επιστημονικό θάρρος εκτιμάται πλέον ότι ίσως η δερματοστιξία στις γυναίκες να αποκαλύπτει μία ξεχωριστή θέση εξουσίας στην αιγυπτιακή κοινωνία, έστω και κάπως υπόγεια...  

Τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου μόλις εντοπίστηκαν σε δύο αιγυπτιακές μούμιες Facebook Twitter
Υπέρυθρη εικόνα που δείχνει το S στον ώμο της γυναίκας
Τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου μόλις εντοπίστηκαν σε δύο αιγυπτιακές μούμιες Facebook Twitter
Υπέρυθρη εικόνα από τα τατουάζ, όπου φαίνεται χαραγμένο το γράμμα L στον δεξιό της βραχίονα
Τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου μόλις εντοπίστηκαν σε δύο αιγυπτιακές μούμιες Facebook Twitter
Σκηνή χορευτικού τελετουργικού της προδυναστικής περιόδου, στην οποία απεικονίζονται πολλαπλά μοτίβα από S και ένας άντρας που κρατά μία ράβδο

Με στοιχεία από το Ηyperallergic.com

 

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ιστορία μιας πόλης / Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι ήταν μια ασθένεια εισαγόμενη, η οποία ξεκίνησε από την Αιθιοπία και προτού φθάσει στην Αθήνα, εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο και την Περσική αυτοκρατορία. H Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Στέφανο Παρασκευαΐδη για τον λοιμό των Αθηνών με την πρωτοφανή θνησιμότητα, καθώς υπολογίζεται ότι χάθηκε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Επίσκεψη στον αρχέγονο κόσμο της Σαμοθράκης με σύμμαχο την τεχνολογία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαμοθράκη: Βλέπουμε την ιστορία του νησιού ξανά με σύμμαχο την τεχνολογία

Η Σαμοθράκη του Νίκης, του Ομήρου, των Καβείρων, των φιλοσόφων, των χαρτογράφων της Αναγέννησης, των αρχαιολόγων, των αρχιτεκτόνων και των φωτογράφων του 20ού αιώνα αλλά και των σύγχρονων μοντελιστών σε μια εμπεριστατωμένη έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
ΑΣΚΤ: Η σχολή που «γέννησε» τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες

Ιστορία μιας πόλης / ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες

H Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Παρθένης και ο Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς βρέθηκαν οι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία στη Νέα Μάκρη;

Ιστορία μιας πόλης / Νέα Μάκρη: Ο προσφυγικός συνοικισμός που εξελίχθηκε σε λουτρόπολη

Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη Μπενάρδου για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της περιοχής.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φθισιατρείο «Σωτηρία», 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθανάτων

Έπειτα από επιστολές και καταγγελίες, τον Ιούλιο του 1927, ένας ρεπόρτερ της εφημερίδας «Εσπερινή» επισκέπτεται το φθισιατρείο για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής των ασθενών. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τη μαρτυρία του για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ποια τα νοήματα πίσω από τις ζωγραφισμένες μορφές και τα ζωντανά χρώματα των θηραϊκών τοιχογραφιών; Πώς συνδέονται με τον μινωικό πολιτισμό και τι μας αποκαλύπτουν για τον αρχαίο κόσμο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Άκου την επιστήμη / Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Η εποχή μας και τα «φαντάσματα» του Μεσοπολέμου. Ο ιστορικός και υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος μιλά στον Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης πριν από έναν αιώνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Εγώ κουνιέμαι από τη θέση μου, η Σαντορίνη μόνον να μην κουνηθεί!»

Τον Αύγουστο του 1925 στα γραφεία των αθηναϊκών εφημερίδων καταφθάνουν τηλεγραφήματα που ανακοινώνουν έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης και περιγράφουν την αναστάτωση των κατοίκων του νησιού. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s φέρνει στο σήμερα κάποια από τα ρεπορτάζ της εποχής.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Κωστής Τσικλητήρας

Σαν σήμερα / Κωστής Τσικλητήρας: Αυτή είναι η ζωή του κορυφαίου Ολυμπιονίκη

Σαν σήμερα, στις 10 Φεβρουαρίου 1913, πεθαίνει στην Αθήνα από «κεραυνοβόλο μηνιγγίτιδα» ο κορυφαίος, μαζί με τον Πύρρο Δήμα, Έλληνας Ολυμπιονίκης Κωστής Τσικλητήρας, κάτοχος τεσσάρων ολυμπιακών μεταλλίων.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Ακρωτήρι: Μια κοσμοπολίτικη, προϊστορική πόλη στην Σαντορίνη

Ιστορία μιας πόλης / Ακρωτήρι: Η πόλη που θάφτηκε κάτω από τις στάχτες του ηφαιστείου

Οι θηραϊκές τοιχογραφίες που ανακαλύφθηκαν στον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς θησαυρούς του Αιγαίου. Τι μαρτυρούν για την κοινωνία, τον πολιτισμό, την καθημερινή ζωή στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Το «φαρμακείο» της οικογένειας Χωματιανού και η ιατρική στην Αθήνα του 19ου αι

Ιστορία μιας πόλης / Το «φαρμακείο» της οικογένειας Χωματιανού και η ιατρική στην Αθήνα του 19ου αιώνα

Μια αθηναϊκή οικογένεια με ρίζες στο Βυζάντιο, η οποία άφησε το αποτύπωμά της στην υλική και άυλη κληρονομιά της πόλης μας κι ένα αντικείμενο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, το οποίο μας «μιλά» για την οικογένεια αλλά και την ιατρική κατά το 19ο αιώνα. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Γιώργο Νικολάου για το φαρμακείο της οικογένειας Χωματιανού.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
10 άγνωστες αθηναϊκές ιστορίες

Αρχαιολογία & Ιστορία / 10 άγνωστες αθηναϊκές ιστορίες

Tι γινόταν τον Μεσαίωνα στην Αθήνα; Υπήρχε ζωή στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; Ποια είναι η σκληρή αλήθεια για αυτό που αποκαλούμε «Αθηναϊκή Δημοκρατία» και τι ήταν τελικά οι Δεσμώτες του Φαλήρου; Ακούμε σήμερα 10 άγνωστες ή παραγνωρισμένες πτυχές από το μακροχρόνιο παρελθόν της πόλης μας που συνέλεξε η Αγιάτη Μπενάρδου για τη σειρά podcast της LiFO «Ιστορία μιας πόλης».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ