Ο Jimmy Trash είναι ένας πανκ ήρωας της underground σκηνής του Βερολίνου, όπου ζει και δημιουργεί εδώ και πολλά χρόνια. Είναι γνωστός για τις έντονες περφόρμανς του και τα live acts που θυμίζουν τελετουργικά. Τα τελευταία χρόνια την τέχνη του απασχολεί η αναπαράσταση αρχαίων κειμένων και τελετουργικών και ένα τρανό παράδειγμα είναι η δημιουργία του ντοκιμαντέρ «Roots in the heart» που θα προβληθεί απόψε στο Boiler, στην οδό Βλαχάβα. Ένα οδοιπορικό δύο χρόνων σχεδόν σε χώρες της ανατολικής και νότιας Ευρώπης με στόχο την καταγραφή των παραδοσιακών μεθόδων μαγείας, όπως η πρόβλεψη του μέλλοντος, το ξεμάτιασμα, τα γιατροσόφια.
Όχι μόνο έψαξε να βρει τους πιο παθιασμένους και πιο κατάλληλους ανθρώπους για να μάθει τα μυστικά της λαϊκής μαγείας, αλλά ο Jimmy και η ομάδα του μίλησαν ακόμα και με τα παιδιά ανθρώπων που εξασκούν μαγεία για να δουν πώς νιώθουν για την ιδιαίτερη κληρονομιά τους ή αν την εξασκούν τα ίδια. Η μουσική έπαιξε επίσης πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό το ταξίδι. Ο δημιουργός θεώρησε πως η δουλειά του θα ήταν σωστή και ολοκληρωμένη μονάχα αν έπαιρνε ο ίδιος μέρος στις πρακτικές αυτές, συνεπώς έχει στις αποσκευές του πολλές ιστορίες. Μερικές από αυτές τις μοιράζεται μαζί μας λίγες ώρες πριν από την προβολή του ντοκιμαντέρ.
— Τι σε ενέπνευσε να κάνεις αυτό το ντοκιμαντέρ;
Για κάποια χρόνια διάβαζα βιβλία για το βουντού, προσπαθώντας να «μπω» σε αυτό το είδος μαγείας. Μετά, διάβασα πολλά βιβλία πάνω στον ερμητισμό και την Καμπάλα. Τότε είχα μια αναλαμπή. Σκέφτηκα πως αν είναι να αρχίσω να παίζω με αυτές τις πιο περίπλοκες πρακτικές, θα έπρεπε να μάθω πρώτα τα βασικά, τις πιο απλές τεχνικές που βρίσκονται στη δική μας, ευρωπαϊκή «αυλή».
Αν θες να φανείς πιο γενναίος, να αντιμετωπίσεις μια φοβία, να νιώσεις ότι έχεις μια μαγική δύναμη, θα δράσεις σαν να έχεις όντως αυτήν τη δύναμη μαζί σου, που στο τέλος θα επηρεάσει την πραγματικότητά σου. Το ίδιο γράφει και ο Γιουνγκ για το I Ching.
— Πώς αποφάσισες, όντας μουσικός, να ασχοληθείς με το ντοκιμαντέρ;
Η εμπλοκή μου με το ντοκιμαντέρ ήταν άμεσο αποτέλεσμα της συνεργασίας μου με τον Θανάση Ταταυλάλη στο Βερολίνο. Συμμετείχα ως ένας από τους βασικούς ηθοποιούς στο φιλμ «The fall and the rise and the fall» που γύρισε εκεί και του ζήτησα να συνεργαστεί μαζί μου σε ένα άλλο πρότζεκτ, γιατί σκέφτηκα ότι ήταν ο μόνος αρκετά τρελός ώστε να ακολουθήσει έναν ερασιτέχνη σε ένα ανοργάνωτο ταξίδι στην «παλιά» Ευρώπη.
— Τι έρευνα χρειάστηκε να κάνεις για το «Roots in the heart» και πόσο σου πήρε μέχρι να είσαι πραγματικά έτοιμος να ξεκινήσεις;
Για να προετοιμαστώ, ξεκίνησα να διαβάζω παλιά βιβλία ανθρωπολογίας με αντικείμενο την παραδοσιακή μαγεία στην Ευρώπη. Είδα επίσης και μερικά σχετικά ντοκιμαντέρ. Παρατήρησα γρήγορα τι μου άρεσε και τι όχι σε αυτά. Σιχάθηκα αυτά που ήταν πολύ στο στυλ του «Vice», όπου ο πρωταγωνιστής αντιμετωπίζει τους θεραπευτές και τους σαμάνους ως κάτι αποτρόπαιο. Αυτός είναι και ο λόγος που αποφάσισα ότι έπρεπε να συμμετάσχω ο ίδιος στις πρακτικές τους. Ξεκινήσαμε αμέσως. Ο Θανάσης ήξερε έναν παλιό θεραπευτή στα Πετροκέρασα και κάποιοι φίλοι από την Πολωνία μάς σύστησαν σε μία από τις διασημότερες (τώρα δεν ζει πια) Πολωνές Granny Whisperers. Μετά από αυτά τα δύο γυρίσματα ξεκινήσαμε crowd funding για να μπορέσουμε να πραγματοποιήσουμε όλα τα ταξίδια.
— Ποιες πόλεις επισκεφτήκατε για τις ανάγκες των γυρισμάτων και με τι κριτήριο τις διαλέξατε;
Στραφήκαμε στους ανθρώπους που άρχισαν να ακολουθούν το πρότζεκτ μας. Όταν κάποιος μας έλεγε πως «γνωρίζει κάποιον», αμέσως τον συμπεριλαμβάναμε στο ταξίδι μας. Εμπιστευτήκαμε κόσμο κι έτσι γνωρίσαμε μερικούς από τους καλύτερους, πιο επίμονους και πιο αποφασισμένους ανθρώπους που έχουμε συναντήσει ποτέ. Χρησιμοποιήσαμε πλάνα από την Ελλάδα, την Πολωνία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και την Ιταλία και αποκλείσαμε άλλα από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Ρουμανία, καθώς δεν ταίριαζαν στο ντοκιμαντέρ έτσι όπως είχε διαμορφωθεί, έχοντας αποκτήσει ξεκάθαρα μητριαρχικό, θηλυκό και στοργικό χαρακτήρα.
— Πόσο καιρό σάς πήρε να το ολοκληρώσετε;
Έναν χρόνο με επιτυχημένα γυρίσματα και έναν χρόνο με αποτυχημένα, έναν χρόνο τσακωμών για το πώς θα τελειώσει και άλλον ένα από τη στιγμή που ήρθε ο Ιταλός σκηνοθέτης Mario Bucci, ο οποίος μας βοήθησε πάρα πολύ, δηλαδή τέσσερα χρόνια.
— Συμμετείχες, όπως είπες, ο ίδιος στις πρακτικές μαγείας. Ποιο ήταν το πιο τρομακτικό και περίεργο πράγμα του οποίου έγινες μάρτυρας;
Δεν συνέβη τίποτα τρομακτικό, όλα τα τελετουργικά γίνονταν με πολλή αγάπη και φροντίδα. Ωστόσο, το να βλέπεις το τελετουργικό της ταραντέλας από κοντά στην Ιταλία είναι πραγματικά έντονη εμπειρία, σου κόβει την ανάσα. Ξεχωρίζω μία ανάμνηση όμως, όταν επισκεφτήκαμε μια μάγισσα από τη Βλαχία στη βόρεια Σερβία και off camera ο οδηγός μας της ζήτησε να τον συμβουλέψει μετά το τέλος των γυρισμάτων. Τη ρώτησε αν ένα φλερτ που είχε με ένα κορίτσι από τη Ρουμανία θα πήγαινε καλά. Η μάγισσα κούνησε το κεφάλι με σοβαρό ύφος. Μετά από αυτό κατεβήκαμε σιωπηλοί το βουνό μέσα στη νύχτα, με συντροφιά τα βουβά του δάκρυα.
— Τα τελετουργικά που κατέγραψες σχετίζονται όλα με τη θρησκεία, και συγκεκριμένα με τον χριστιανισμό;
Η πλειονότητα των τελετουργικών που παρακολουθήσαμε σχετίζονταν με τον ορθόδοξο χριστιανισμό, καθώς, στο πλαίσιο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας οι παγανιστικές τελετές συνεχίζονταν, ντυμένες τον μανδύα των χριστιανικών εθίμων. Τα ονόματα των αγίων άλλαξαν, αλλά οι μέθοδοι παρέμειναν ίδιες.
— Μίλησες επίσης με τους κληρονόμους τέτοιων παραδόσεων. Πώς νιώθουν οι περισσότεροι γι' αυτή την ιδιαίτερη κληρονομιά; Άβολα ή πρόθυμοι να μεταδώσουν όσα γνωρίζουν στις επόμενες γενιές;
Οι νεαρές γυναίκες που κληρονόμησαν το μυστικό της γνώσης από τις γιαγιάδες τους είχαν μια πολύ αστεία άποψη – έλεγαν πως δεν πιστεύουν σε αυτά, αλλά μετά μας διηγούνταν με μεγάλη χαρά ιστορίες απ' όταν είχαν δει να εφαρμόζεται η μαγεία μπροστά στα μάτια τους ή απ' όταν, ως παιδιά, δοκίμαζαν τις δυνάμεις που είχαν κληρονομήσει, τρομάζοντας και οι ίδιες. Επίσης, με κάποιον τρόπο χρησιμοποιούν τις ικανότητές τους στον μοντέρνο, πραγματικό κόσμο. Κάποια έγινε ανθρωπολόγος, κάποια άλλη καλλιτέχνις, δηλαδή απέκτησαν ιδιότητες που με κάποιον τρόπο βρίσκονται κοντά στο background τους.
— Αναφέρεις, επίσης, πως όταν ψάχνεις για μαγεία, η μουσική δεν είναι δυνατόν να βρίσκεται πολύ μακριά. Τι ανακάλυψες λοιπόν;
Η μουσική και οι ήχοι είναι ο τρόπος με τον οποίο κάποιος επικοινωνεί με τους θεούς, ο τρόπος που τα ξόρκια φτάνουν στον προορισμό τους. Στην ταραντέλα, αυτό τον υπέροχο γυναικείο καθαρτικό χορό που συνιστά ένα τελετουργικό κάπου ανάμεσα στον εξορκισμό ενός δαιμονισμένου και στην εκστατική περιδίνηση ενός δερβίση, οι μουσικοί ψάχνουν τα βάσανα της γυναίκας, παρατηρώντας τις αντιδράσεις της σε συγκεκριμένους ρυθμούς. Η μουσική και η μαγεία είναι εγγενώς συνδεδεμένες.
— Έφτασες σε σημείο να πιστέψεις κάποια από τις πρακτικές μαγείας που παρακολούθησες; Είχαν κάποια εφαρμογή στη ζωή σου, όπως έγινε με την πρόβλεψη που έκανε η μάγισσα στον οδηγό σου;
Δεν θα είχα ξεκινήσει αυτό το ντοκιμαντέρ αν δεν είχα κάποια πίστη σε αυτά και, φυσικά, η πίστη είναι απαραίτητη σε τέτοιου είδους πρακτικές. Για τους τυχόν δύσπιστους θα πω το εξής: η μαγεία σε αυτό το επίπεδο είναι τόσο πραγματική, όσο τα ναρκωτικά. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Αν θες να φανείς πιο γενναίος, να αντιμετωπίσεις μια φοβία, να νιώσεις ότι έχεις μια μαγική δύναμη, θα δράσεις σαν να έχεις όντως αυτήν τη δύναμη μαζί σου και στο τέλος θα επηρεαστεί η πραγματικότητά σου. Το ίδιο γράφει και ο Γιουνγκ για το I Ching, λέει πως αυτή η πρακτική δημιουργεί μια ενδοσκοπική τάση στη ζωή κάποιου και συνεπώς θα έχει πάντα μια θετική επίδραση πάνω του.
— Πού θα ταξιδέψει το «Roots in the heart» μετά την Ελλάδα;
Αφού πέρασε από πολλά φεστιβάλ, έχει έρθει η ώρα για πιο προσωπικές προβολές, όπως αυτή που θα γίνει την Τρίτη στο Boiler. Αυτή την περίοδο ασχολούμαι με το δεύτερο φιλμ μου, το «Hard Enough», αλλά ελπίζω πως μέσα στη χρονιά πάντα θα υπάρχει χρόνος για περισσότερες προβολές του «Roots» .
Info:
18/05, Boiling Films: «Roots in the heart - A European folk magic doc», Boiler, Βλαχάβα 9, 21:30, είσοδος: €2
σχόλια