Καθώς ξεκινούσε η δεκαετία, διάβαζες παντού ότι το μέλλον του σινεμά είναι το 3D. Σήμερα, οι αιθουσάρχες ανά την υφήλιο οι οποίοι προχώρησαν σε μεγάλα έξοδα για να εξοπλίσουν αναλόγως τα σινεμά τους έχουν μείνει με τα 3D γυαλιά στο χέρι και οι σχετικές εξαγγελίες μάς φαίνονται αστείες, ποιος μας λέει όμως ότι σε ελάχιστα χρόνια δεν θα ισχύει το ίδιο για εκείνες που λένε ότι το μέλλον του σινεμά είναι στο streaming και όχι στην αίθουσα;
Τα παραπάνω τα παραθέτουμε ως μία ακόμα ένδειξη της ρευστότητας των πραγμάτων σε όλα τα επίπεδα και της ταχύτητας των εξελίξεων. Η ουσία είναι πως το σινεμά, ως τέχνη και ως παράγωγο της εποχής του, είναι εκεί για να την αφουγκραστεί, να τη σχολιάσει, να την ακολουθήσει, ενίοτε για να συμμετάσχει και στις ζυμώσεις που την συνθέτουν. Δεν έχει πεθάνει, απλώς προσαρμόζεται. Δεν είναι η τηλεόραση το νέο σινεμά, ούτε το σινεμά πρέπει να γίνει τηλεόραση για να επιβιώσει. Σκεφτείτε πως μόνο η Marvel κατόρθωσε να αφομοιώσει το τηλεοπτικό μοντέλο αφήγησης με (κυρίως) εισπρακτική επιτυχία.
Γυρίζονται ακόμα ταινίες που παίζουν με τη φόρμα του μέσου, που δοκιμάζουν τα όριά του, ταινίες που μπορούν να κοιτάξουν στα μάτια παλιές δόξες και να βροντοφωνάξουν «είμαστε κι εμείς εδώ».
Γυρίζονται ακόμα ταινίες, ανεξάρτητα από τους αφορισμούς που εκτοξεύονται με περισσή ευκολία στη σοσιαλμιντιακή σφαίρα. Ταινίες που μας μαθαίνουν πέντε πράγματα για τον εαυτό μας και άλλα τόσα για τους ανθρώπους και τον κόσμο γύρω μας. Ταινίες που παίζουν με τη φόρμα του μέσου, που δοκιμάζουν τα όριά του, ταινίες που μπορούν να κοιτάξουν στα μάτια παλιές δόξες και να βροντοφωνάξουν «είμαστε κι εμείς εδώ».
Επιλέξαμε είκοσι από αυτές, αναμφίβολα είναι περισσότερες. Καθένας από εσάς που θα διαβάσει το άρθρο θα διαφωνήσει, θα συμφωνήσει, θα αναρωτηθεί γιατί αυτές και όχι άλλες, πιθανότατα θα έχει να προσθέσει κάτι στα γραφόμενα. Όλες τους, όμως, τροφοδότησαν και συνεχίζουν να τροφοδοτούν ένα φαινόμενο που μπορεί να δοκιμάζεται, αλλά ευτυχώς δεν εκλείπει, τη συζήτηση γύρω από το σινεμά. Γιατί είναι ωραίο να ακούς τον κόσμο να επιχειρηματολογεί, να προβληματίζεται πάνω στο τι σημαίνει γι' αυτόν να παθιάζεται, να φωνάζει, να θέλει ενίοτε, εντελώς αγαπητικά, να «καρυδώσει» τον συνομιλητή του με αφορμή μια ταινία.
Ακολουθούν οι είκοσι ταινίες που επιλέξαμε με χρονολογική σειρά:
Inception (2010)
του Κρίστοφερ Νόλαν
To magnum opus του Κρίστοφερ Νόλαν έσκασε σαν βόμβα στην αρχή της δεκαετίας, για να ανεβάσει, δυστυχώς πρόσκαιρα, τις προσδοκίες του κοινού από το σινεμά της υπερπαραγωγής. Συναρπαστικοί ελιγμοί της πλοκής, ανατομία των ονείρων, ριζοσπαστική εισαγωγή ενός νέου τύπου φιλμικού χρόνου –όλο το σινεμά του Νόλαν είναι, θαρρείς, μια διαρκής μάχη να ανατραπεί ο τρόπος λειτουργίας του χρόνου‒ με επίκεντρο μια ψυχή σε αδράνεια και άμεση ανάγκη φιλικής παρέμβασης, ώστε να επιστρέψει στη δράση. Κι αυτό είναι το ωραιότερο μυστικό μέσα στην ταινία. — Γ.Β.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
The Social Network (2010)
του Ντέιβιντ Φίντσερ
Υπόδειγμα ενιαίου τόνου και συμπυκνωμένης αφήγησης, το Social Network συνθέτει το πορτρέτο του αυτοαπορροφώμενου ανθρώπου του 21ου αιώνα μέσα από την ιστορία του «Πολίτη Ζούκερμπεργκ», ο οποίος (συν)δημιούργησε μια πλατφόρμα για να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά και κατέληξε να απομακρύνει όσους ήταν γύρω του, με τον Ροδανθό του ‒και «Ροδανθό» μας ίσως;‒ να συνοψίζεται σε ένα refresh που ποτέ δεν θα φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. — Γ.Β.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Tinker Tailor Soldier Spy (2011)
του Τόμας Άλφρεντσον
Υπόδειγμα πυκνής και πολυεπίπεδης αφήγησης, αντίστοιχο αυτού που έδωσε ο Ντέιβιντ Φίντσερ την προηγούμενη δεκαετία στο Zodiac κάτω από τον παλιομοδίτικο μανδύα της ψυχροπολεμικής κατασκοπικής περιπέτειας, με το βλέμμα στραμμένο στους ήρωες-κομπάρσους μιας κατάστασης που τους ξεπερνά. Ο Τόμας Άλφρεντσον, βασιζόμενος στην άριστη πρώτη ύλη του Τζον Λε Καρέ, κατάφερε να συνδέσει το είδος με το συναίσθημα μιας συνολικής αποτυχίας ανδρών ή, μάλλον, μεγάλων αγοριών σε παρατεταμένη εφηβεία, βυθισμένων σε παιχνίδια τακτικής, την ίδια ώρα που η ζωή περνούσε από μπροστά τους χωρίς να το αντιλαμβάνονται. — Τ.Μ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Amour (2012)
του Μίκαελ Χάνεκε
Δυο άνθρωποι ερωτευμένοι, ηλικιωμένοι, αποκλεισμένοι στο σπίτι τους, στο έλεος του χρόνου, της φθοράς και του θανάτου, πολιτισμένοι και όσο γίνεται ευθυτενείς, αυτάρκεις από επιλογή, περήφανοι και ευάλωτοι. Απλά πράγματα που γίνονται σπαρακτικά μέσα στην καθαρότητα της ματιάς του Χάνεκε σε μια ταινία που δηλώνει, αντί να ρωτάει, που αποδέχεται την ύψιστη βία αντί να τριγυρνά στις αιτίες της, που ξετυλίγεται γραμμικά αντί να λοξοδρομεί και τελικά αναστατώνει βαθιά ακριβώς επειδή δεν έχει τίποτε να κρύψει. — Θ.Κ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Τhe act of killing (2012)
του Τζόσουα Οπενχάιμερ
Η Πράξη του φόνου, που κέρδισε το βραβείο της Βρετανικής Ακαδημίας και ήταν υποψήφια για Όσκαρ το 2012, βάζει έναν από τους βασικούς πρωταγωνιστές, τον δολοφόνο/εκκαθαριστή Άνγουαρ, να αναπαραστήσει τα εγκλήματά του σαν να παίζει σε ταινία, ώσπου η μίμηση της πράξης υποχωρεί οπτικά και υφολογικά και δίνει τη θέση της σε γκανγκστερικό μιούζικαλ δράμα – ένα ιδιοφυές concept που μπερδεύει τα όρια της πραγματικότητας με τη φαντασία και κάνει την περίφημη φράση της Χάνα Άρεντ περί της κοινοτοπίας του κακού να ακούγεται ως θεωρητική υποσημείωση. — Θ.Κ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
The Master (2012)
του Πολ Τόμας Άντερσον
Με θεμελιώδες χρονικό όριο το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο σκηνοθέτης των καιρών μας ξαναβρήκε το αγαπημένο του θέμα, την ανάγκη να ανήκεις σε κάτι συλλογικό, είτε αυτό είναι οικογένεια, ομάδα, θρησκεία ή κοινωνική τάξη. Η «χαμένη» μορφή του Χοακίν Φίνιξ οικοδομεί το προφίλ του νέου της εποχής που ψάχνει τη μεγάλη αγκαλιά και τη βρίσκει στη διφορούμενη προσωπικότητα ενός μοντέρνου κήρυκα (Φίλιπ Σίμουρ Χόφμαν, μας λείπει πραγματικά), βασισμένου στη λογική των σαϊεντολόγων, σε μια ιστορία που μπορεί και να μην υπήρξε ποτέ, αφού τελειώνει εκεί όπου άρχισε, σαν ένα κακό όνειρο που ακόμα το ζούμε. — Τ.Μ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
A touch of sin (2013)
του Ζανγκ Κε
Στην Αίσθηση Αμαρτίας ο Ζανγκ Κε περνά με βελούδινη άνεση από τα ντοκιμαντέρ της πρώτης του περιόδου σε μια ιδιότυπη μυθοπλασία που σχολιάζει την αλλοιωμένη Κίνα. Πρόκειται για καλλιτεχνική περιπέτεια-σπονδυλωτό σχόλιο τεσσάρων ιστοριών εκδίκησης, σκληρών, βίαιων, αιματοβαμμένων, που φτάνουν σε σπλάτερ επίπεδα, διασχίζοντας γκροτέσκ μονοπάτια. Ο Kινέζος σκηνοθέτης κατορθώνει να μας καθηλώσει με την αποτύπωση των μη απορροφημένων αντιθέσεων και τη δεξιοτεχνική μείξη της έκρυθμης πραγματικότητας με τo κινηματογραφικό συντακτικό δράσης. — Θ.Κ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Boyhood (2014)
του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ
Τριάντα εννέα ημέρες γυρισμάτων μέσα σε χρονικό διάστημα 12 ετών, ένα καθαρό ρίσκο με πολλές πιθανότητες για φιάσκο, αλλά ευτυχώς ένα πανηγυρικό αποτέλεσμα. Το Boyhood είναι η πιο ωραία ειπωμένη ιστορία ενηλικίωσης που γνώρισε ποτέ το σινεμά, μας κάνει να αναπολούμε τη δική μας παιδική ηλικία αλλά και να προβληματιζόμαστε με απλότητα, χιούμορ και ευαισθησία για το νόημα της ζωής, τη συντροφικότητα, τον χρόνο που περνάει γρήγορα μέσα από εικόνες, μικρές και μεγάλες στιγμές γεμάτες φυσικότητα, ανθρωπιά, τρυφερότητα, αλήθεια. — Θ.Κ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Τhe Grand Budapest Hotel (2014)
του Γουές Άντερσον
Επιστροφή στην έμπνευση της νιότης του για τον Γουές Άντερσον, με τα ακριβά υλικά που του επιτρέπει πλέον η φήμη του. Αμέτρητοι αστέρες περνούν από το γνωστό, αυστηρά δομημένο κάδρο σε μια αφήγηση που περιέχει άλλες και θυμίζει το παιχνίδι της μπάμπουσκας, με έναν απολαυστικό Ρέιφ Φάινς να ταυτίζεται με τον σκηνοθέτη ως ένας άνθρωπος «που ο κόσμος του είχε εξαφανιστεί ήδη πολύ πριν μπει σε αυτόν, αλλά ο ίδιος φρόντισε να διατηρήσει την ψευδαίσθηση». — Τ.Μ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Son of Saul (2015)
του Λάζλο Νέμεζ
Με ηχητικό σχεδιασμό που συντίθεται από οδυρμούς, πνιχτές κραυγές και επιθανάτιους ρόγχους, ο Γιος του Σαούλ δεν είναι μια ταινία που θα χαϊδέψει τα αυτιά σου. Αντίθετα, θα σε αρπάξει από τον γιακά και θα σε πετάξει με το «καλημέρα» σε ένα κολαστήριο που θα μπορούσε να έχει γεννηθεί από την πιο μακάβρια πένα, αλλά συνέβη πραγματικά. Και, περισσότερο από το αδιαμφισβήτητο κατασκευαστικό επίτευγμα, είναι το διακύβευμα της σταυροφορίας του ήρωα, η αποκατάσταση της αξιοπρέπειας του ανθρώπινου σώματος και, κυρίως, της ψυχής, που την καθιστά μείζονα. — Γ.Β.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
The Lobster (2015)
του Γιώργου Λάνθιμου
Στον Αστακό το ζητούμενο είναι η αγάπη και η έκφρασή της που φτάνει μέχρι το θαύμα της αυτοθυσίας σε έναν κόσμο που συνθλίβεται από κανόνες ζευγαρώματος, νόμους ισοπεδωτικούς για οποιονδήποτε θέλει να ζήσει τη ζωή του όπως επιθυμεί και αναγκάζεται να υποκρίνεται για να χωρέσει ως μετέωρο δέντρο στη γενική εικόνα ‒ και, τελικά, να επιβιώσει. Ταυτόχρονα σατιρικό, σουρεαλιστικό ρομάντσο και καθαρόαιμο auteur θρίλερ με πινελιές παραλογισμού στην αρχή, ρομαντική στροφή στο δεύτερο μέρος, παράδοξες λεπτομέρειες σε όλη τη διάρκεια και ένα αξέχαστο ανοιχτό φινάλε. — Θ.Κ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
The Revenant (2015)
του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιάριτου
Υπόδειγμα σινεμά επιβίωσης, επιβεβαιωτικό της δημιουργικής ωριμότητας του Ινιάριτου, διαφοροποιημένο ουσιωδώς από τη μοιρολατρία της πρότερης φιλμογραφίας του και συγγενές προς την πνευματικότητα του σινεμά του Μάλικ, με τη διαφορά ότι ο Μάλικ αναζητά μέσα από τις εικόνες του το φως, ενώ ο Ινιάριτου, έπειτα από κάθε γεγονός σκληρότητας, στρέφει τον φακό του ψηλά στον ουρανό για να ρωτήσει όποιον κατοικεί εκεί για το σκοτάδι. Πρόκειται για την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. — Γ.Β.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Inside Out (2015)
του Πιτ Ντόκτερ
Εδώ και δύο δεκαετίας η Pixar έχει διαδεχτεί την Ντίσνεϊ στον ρόλο ενός παιδαγωγού αλά Mary Poppins, που προσέχει μεν τα παιδιά, αλλά αναλαμβάνει και να «γλείψει» τις πληγές των πληγωμένων παιδιών που έγιναν ενήλικες. Στο αδιανόητης σημειολογικής πυκνότητας Inside Out ανθρωποποιεί τα συναισθήματα και, εκτός από την εκτέλεση του συνήθους έργου της, κατορθώνει να λειτουργήσει και ως δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα σε ενήλικες και παιδιά. Ανεκτίμητο! — Γ.Β.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Embrace of the serpent (2015)
του Σίρο Γκέρα
Στην Αγκαλιά του Φιδιού ο Κολομβιανός Σίρο Γκέρα αναβιώνει επιτυχώς ένα σινεμά που γνώρισε την τελευταία του μεγάλη στιγμή όταν ο Χέρτσοκ έβαλε να σύρουν ένα καράβι από τη μια πλευρά της ζούγκλας στην άλλη, επισημαίνει την αδυναμία του Δυτικού να κατανοήσει βαθύτερα πολιτισμούς έξω από το συνειδητό και ασυνείδητο γνωστικό του πεδίο και συνεισφέρει με σπάνια εικαστική γοητεία τον φιλμικό όβολό του στο σινεμά της ποίησης. Δεν το λες και μικρό κατόρθωμα. — Γ.Β.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Moonlight (2016)
του Μπάρι Τζένκινς
Με έναν ιστορικό θρίαμβο στα Όσκαρ, που έκανε την Ακαδημία να θυμηθεί μετά από 90 χρόνια πως πρέπει να προσέχει λίγο περισσότερο τους φακέλους των νικητών, το διαμάντι του Μπάρι Τζένκινς θα πρέπει να βλέπεται κυρίως απ' όσους πιστεύουν πως κάνουν επανάσταση στο σινεμά με παραλλαγές παλιών σεναρίων. Ουσία πολύ πάνω από την επιφάνεια, ένα λυρικό ταξίδι ζωής που περικλείει τα πάντα σε λιγότερο από δύο ώρες. — Τ.Μ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Get Out (2017)
του Τζόρνταν Πιλ
Σε αντίθεση με τα tent-poles που βγάζουν απίθανα κέρδη μέσα σε έναν μήνα και μετά εξαφανίζονται για να δώσουν τη θέση τους στο επόμενο, το Get Out υπήρξε μία από τις σπάνιες περιπτώσεις φιλμ που η επιτυχία του όχι μόνο δεν κόπασε αλλά το έστειλε στα Όσκαρ έναν χρόνο μετά την κυκλοφορία του. Απολαυστικό ταξικό horror, αν πρέπει να μπει σε μια κατηγορία, με βιτριολικό χιούμορ που στηλιτεύει την υποκρισία της σύγχρονης πολιτικής ορθότητας, μετατρέποντας τον Τζόρνταν Πιλ σε έναν πoπ φιλόσοφο της εποχής μας. — Τ.Μ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Blade Runner 2049 (2017)
του Ντενί Βιλνέβ
Αναλαμβάνοντας το δύσκολο έργο μιας κινηματογραφικής συνέχειας στην εμβληματική δημιουργία του Ρίντλεϊ Σκοτ, ο Ντενί Βιλνέβ δεν παγιδεύεται σε μια απλή αναπαράσταση του πρώτου μέρους αλλά αναζητά τον μίτο του μύθου, σκαλίζει τις έννοιες του νηφάλια, χωρίς στρυφνές περιττολογίες, και χτίζει ακόμα πιο αξιομνημόνευτους χαρακτήρες. Αρμονική εξίσωση του μεγέθους με την καλλιτεχνικότητα και του θεάματος με τη συνείδηση, αναλογικά ίσως να αποτελεί τον Νονό 2 της επιστημονικής φαντασίας, και μάλιστα από άλλον σκηνοθέτη. — Θ.Κ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Roma (2018)
του Αλφόνσο Κουαρόν
Το φλερτ με τον νεορεαλισμό σε ένα οπτικοακουστικό σύμπαν ολωσδιόλου τεχνητό είναι μόνο μία από τις δεκάδες γοητευτικές αντιφάσεις σ' αυτό το φιλμικό άλμπουμ αναμνήσεων του Αλφόνσο Κουαρόν. Τα προσωπικά βιώματα απέναντι στην αλλαγή της Ιστορίας, ο εγκλωβισμός στους τοίχους της καθημερινότητας απέναντι στο απέραντο του ουρανού και η αγκαλιά δυο γυναικών απέναντι στον κόσμο των ανδρών, όλα αυτά σε ασπρόμαυρο φόντο συνέθεσαν τη μετατροπή της ατομικής μνήμης σε μεγάλο σινεμά. — Τ.Μ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Parasite (2019)
του Μπονγκ Τζουν Χο
Τα Παράσιτα του Μπονγκ Τζουν Χο είναι μια ταξική παραβολή σε μια χώρα διαφημισμένης ευημερίας, με ήρωες ανθρώπινα παράσιτα που ανασύρονται από την αφάνεια και το χαμόσπιτό τους όπως-όπως για μια προσωρινή θέση στον ήλιο. Είναι, παράλληλα, μια μεθυστική διασταύρωση κινηματογραφικών ειδών, από τη μαύρη κωμωδία εκδίκησης ως την αγωνιώδη περιπέτεια, οικουμενική, αιχμηρή και ψυχαγωγικά φρέσκια για τη σημασία της δεύτερης (ή και τρίτης) ευκαιρίας. Οι αδελφοί Κοέν θα ζήλευαν και ο Ταραντίνο θα χειροκροτούσε δακρυσμένος. — Θ.Κ.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
Τhe Irishman (2019)
του Μάρτιν Σκορσέζε
Ο Σκορσέζε άνοιξε τη δεκαετία, επιχειρώντας να αφηγηθεί μια ιστορία φαντασμάτων με το Shutter Island. Την έκλεισε με την πραγματική φαντασματική ιστορία του, τον Ιρλανδό, με το δυσθεώρητο εξωκινηματογραφικό βάρος, τους αναθεωρητικούς σκορσεζισμούς, τη σε σημεία μπρεσονική λειτουργία του χρόνου, τις στάσεις στο σινεμά του Μελβίλ και του Ίστγουντ. Τον Ιρλανδό με τον Φρανκ Σίραν του Ντε Νίρο, στοιχειωμένο από ένα παρελθόν που δεν μπορεί να αλλάξει, να μονομαχεί κάθε βράδυ με τα φαντάσματά του, αναζητώντας απαντήσεις στο κοφτερό γιατί μιας αποξενωμένης κόρης, συνθέτοντας και αποδομώντας μια εξομολόγηση που ποτέ δεν θα φτάσει εκεί που πρέπει. — Γ.Β.
Διαβάστε την κριτική της ταινίας εδώ.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
