Σε μια νέα μεγάλη έκθεση που ανοίγει τον Νοέμβριο του 2018 εξερευνάται η ιστορία ενός «ξεχασμένου βασιλιά», του Ασσουρμπανιπάλ, βασιλιά της Νεοασσυριακής Αυτοκρατορίας (668-631 π.Χ.).
Πρόκειται για την εποχή του η Ασσυρία απλωνόταν από την Κύπρο, δυτικά, έως το Ιράν, ανατολικά, ενώ υπήρχε μια περίοδος κατά την οποία συμπεριλάμβανε και την Αίγυπτο. Η πρωτεύουσά της, η Νινευή, ήταν η μεγαλύτερη πόλη στον κόσμο. Τότε οι ελληνικές πόλεις-κράτη, όπως η Αθήνα και η Σπάρτη, βρίσκονταν σε πρώιμο στάδιο, ενώ η Ρώμη ήταν ένας απλός οικισμός.
Ο Ασσουρμπανιπάλ αποκαλούσε τον εαυτό του «βασιλιά του κόσμου», κάτι που μάλλον δεν θα πρέπει να προκαλεί μεγάλη έκπληξη αν αναλογιστούμε το μέγεθος της αυτοκρατορίας του. Ο περισσότερος κόσμος δεν έχει ακούσει ποτέ γι' αυτόν το βασιλιά ούτε γνωρίζει γενικά πολλά πράγματα για την Ασσυρία, καθώς είναι συνήθως η Αίγυπτος αυτή που τραβάει τα φώτα της δημοσιότητας.
Ο Ασσουρμπανιπάλ δεν έμοιαζε με τους προηγούμενους Ασσύριους βασιλείς. Ήξερε να διαβάζει και να γράφει, ενώ είχε πάντα μαζί του, εκτός από το σπαθί του, και μια γραφίδα. Κυνηγούσε λιοντάρια για να δείξει στον λαό την πυγμή του, καθώς το κυνήγι λιονταριών αποτελούσε βασιλικό άθλημα στην Ασσυρία.
Η Aσσυριακή Aυτοκρατορία έφτασε στο απόγειο της δύναμής της με τη βασιλεία του Ασσουρμπανιπάλ, ο οποίος, αν και τρίτος στη σειρά διαδοχής για τον θρόνο, έγινε βασιλιάς, σύμφωνα με την επιθυμία του πατέρα του. Όταν πέθανε ο πρωτότοκος και διάδοχος του, ο Εσαρχαδών, προσπέρασε τον επόμενο στη διαδοχή γιο του, τον Σαμάς Σουμ Ουκίν, για να βάλει στο θρόνο τον Ασουρμπανιπάλ.
Ο Σαμάς Σουμ Ουκίν έγινε βασιλιάς της Βαβυλώνας που τότε ήταν κομμάτι της Aσσυριακής Aυτοκρατορίας. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να δίνει λόγο στον αυτοκράτορα, δηλαδή στον μικρότερο αδερφό του, κάτι που αργότερα θα οδηγούσε σε διαμάχη μεταξύ τους.
Ο Ασσουρμπανιπάλ δεν έμοιαζε με τους προηγούμενους Ασσύριους βασιλείς. Ήξερε να διαβάζει και να γράφει, ενώ είχε πάντα μαζί του, εκτός από το σπαθί του, και μια γραφίδα. Κυνηγούσε λιοντάρια για να δείξει στον λαό την πυγμή του, καθώς το κυνήγι λιονταριών αποτελούσε βασιλικό άθλημα στην Ασσυρία.
Διέταξε τη δημιουργία γλυπτών τα οποία εκθείαζαν τις ηρωικές του πράξεις και αποτελούν σήμερα μερικά από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ασσυριακής τέχνης.
Αδίστακτος με τους εχθρούς του
Ο βασιλιάς Ασσουρμπανιπάλ είναι επίσης πολύ γνωστός για το πόσο αδίστακτος και βίαιος ήταν απέναντι στους εχθρούς του. Όταν ο βασιλιάς του Ελάμ εναντιώθηκε στην ασσυριακή κυριαρχία, ο Ασσουρμπανιπάλ σκότωσε αυτόν και τον γιο του (αν και δεν το έκανε ο ίδιος, όπως παραδέχτηκε στη συνέχεια) και κρέμασε το κεφάλι του βασιλιά σε ένα δέντρο προς παραδειγματισμό.
Όσον αφορά τον μεγαλύτερο αδερφό του, όταν αυτός συνωμότησε εναντίον του, ο Ασουρμπανιπάλ για να τον τιμωρήσει πολιόρκησε την πόλη της Βαβυλώνας επί δύο χρόνια. Υπάρχουν ιστορίες που μιλούν για περιπτώσεις κανιβαλισμού στην πόλη κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, ενώ ο αδερφός του εν τέλει κάηκε ζωντανός μαζί με το ανάκτορό του.
Έχτισε μια μεγάλη βιβλιοθήκη
Όταν δεν πολεμούσε τους εχθρούς του, ασχολούνταν με θέματα ακαδημαϊκής φύσεως. Ήθελε να έχει στη διάθεσή του όλα τα βιβλία που άξιζαν να διαβαστούν και έστελνε τους υποτακτικούς του στις άκρες της αυτοκρατορίας για να το καταφέρει. Τα ασσυριακά βιβλία γράφονταν σε σφηνοειδή γραφή, σε πήλινες πινακίδες.
Ο Ασσουρμπανιπάλ συγκέντρωσε εκατοντάδες χιλιάδες τέτοιες πινακίδες, 30.000 από τις οποίες βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Η βιβλιοθήκη παρέμενε χαμένη για 2.000 χρόνια, μετά την καταστροφή της Νινευή το 612 π.Χ.
Οι πρώτες ανακαλύψεις έγιναν το 1849 και τώρα τα ευρήματά τους βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, επιτρέποντας σε ακαδημαϊκούς απ' όλο τον κόσμο να ανακαλύψουν τα μυστήρια μιας ξεχασμένης αυτοκρατορίας. Μέσα σε αυτά τα κείμενα περιλαμβάνεται και το έπος του Γκιλγκαμές, ένα από τα παλαιότερα έργα λογοτεχνίας στον κόσμο.
Ο Ασσουρμπανιπάλ βασίλευε από το πολυτελές παλάτι του στη Νινευή. Το υπερπολυτελές ανάκτορο με τη μνημειώδη χλιδή του συνοδευόταν από τους μεγάλους βασιλικούς κήπους με τα αρδευτικά κανάλια και τα εξωτικά φυτά ‒ κάποιοι θεωρούν ότι επρόκειτο για τους ξακουστούς Κήπους της Βαβυλώνας, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ίσως επειδή οι συγγραφείς είχαν μπερδέψει τη Νινευή με τη Βαβυλώνα.
Ο θάνατός του παραμένει ένα μυστήριο
Αν και πλέον γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τη ζωή του βασιλιά, δεν γνωρίζουμε πώς πέθανε. Ξέρουμε, όμως, ότι δύο δεκαετίες μετά τον θάνατό του η αυτοκρατορία κατέρρευσε και επειδή δεν έχουμε πολλές πληροφορίες για τους διαδόχους του, ο Ασουρμπανιπάλ έχει μείνει στην κοινή συνείδηση ως ο τελευταίος αυτοκράτορας της Ασσυρίας.
Μια περσική πηγή λέει πως έκαψε τον εαυτό του μαζί με τις παλλακίδες και τα πλούτη του όταν έπεφτε η Νινευή, αν και αυτό έχει διαψευσθεί από τους ιστορικούς. Αυτή η σκηνή απεικονίζεται και στον πίνακα του Ντελακρουά «Ο θάνατος του Σαρδανάπαλου».
Το όνομα «Σαρδανάπαλος» χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει τον τελευταίο βασιλιά της Ασσυρίας (το εξελληνισμένο όνομα του Ασσουρμπανιπάλ) ‒αν και δεν ήταν ο Ασσουρμπανιπάλ ο τελευταίος–, ο οποίος είχε τη φήμη ενός βίαιου και ακόλαστου βασιλιά, εξού και η χρήση της λέξης «σαρδανάπαλος» για κάποιον που κάνει ασωτίες.
Η μεγάλη αυτή έκθεση του Βρετανικού Μουσείου, λοιπόν, αναδεικνύει τη συναρπαστική ιστορία του Ασσύριου βασιλιά, ο οποίος ήταν συγχρόνως πολεμιστής και ακαδημαϊκός. Η νέα έκθεση θα περιλαμβάνει ασσυριακούς θησαυρούς που δεν έχουν εκτεθεί ξανά δημοσίως και παρέμεναν στο υπόγειο του μουσείου εδώ και 20 χρόνια.
Εκτός από τις 30.000 πήλινες πινακίδες που θα χρησιμοποιηθούν για να αναπαραστήσουν τη βιβλιοθήκη του Ασσουρμπανιπάλ, θα υπάρχουν εκθέματα από άλλα μουσεία, όπως το Μουσείο του Λούβρου και το Ερμιτάζ, αλλά και από το Βερολίνο και το Βατικανό.
Περίπου 200 αντικείμενα θα βρίσκονται στην έκθεση, ανάμεσά τους τεράστια γλυπτά, σπάνιες τοιχογραφίες, χρυσελεφάντινα έπιπλα και πολυτελής μεταλλοτεχνία. Το μουσείο αναφέρει, μάλιστα, πως πολλά από τα εκθέματα ήρθαν από αρχαιολογικούς χώρους στο Ιράκ, όπως η Νινευή και η Νιμρούντ, που πρόσφατα μπήκαν στο στόχαστρο του Ισλαμικού Κράτους και καταστράφηκαν.
Info:
Η έκθεση I am Ashurbanipal, king of the world, king of Assyria, θα παρουσιάστει στο Βρετανικό Μουσείο από τις 8 Νοεμβρίου 2018 μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου του 2019.
σχόλια