Την προηγούμενη φορά που συζητήσαμε η Έλενα Χαρμπίλα είχε μόλις πάει στο Λος Άντζελες για να αναζητήσει το όνειρό της: το σινεμά και τη μουσική. Από τότε πέρασαν χρόνια, η Έλενα πέρασε πολλά και κατάφερε άλλα τόσα, γνώρισε τους ανθρώπους που θαύμαζε και συνεργάστηκε μαζί τους, έπαιξε δίπλα στον Αλ Πατσίνο και τον Μάλκολμ ΜακΝτάουελ, συνεργάστηκε με τον Άντζελο Μπανταλαμέντι, γνώρισε τον David Lynch, ο Gaslamp Killer έγινε προσωπικός της φίλος και φτιάχνουν μαζί μουσική. Η ζωή στο Λ.Α. δεν είναι εύκολη, παρόλα αυτά, μετά από χρόνια επιμονής και σκληρής δουλειάς σήμερα έχει καταφέρει να ζει από τη μουσική και ως Kid Moxie δίνει κομμάτια σε ταινίες και τηλεοπτικές σειρές. Ο νέος της δίσκος που μόλις κυκλοφόρησε είναι η καλύτερη δουλειά της μέχρι τώρα, με κινηματογραφικές επιρροές και βάση την σημερινή electronica, με έξι νέα κομμάτια και πέντε remix. Την ημέρα που συναντηθήκαμε ο δίσκος είχε κάνει πρεμιέρα στο Nylon.
— Πόσο καιρό είσαι στην Ελλάδα;
Δύο μήνες.
— Και τι έκανες;
Καλές διακοπές. Ήμουν πολύ στην πίεση στην Αμερική μέχρι που έφυγα και ήρθα και ήμουν συνεχώς εκτός.
— Ο δίσκος σου έχει τελειώσει;
Βγήκε πριν από έναν μήνα από την West One, μια εταιρία που έχει έδρα σε Λονδίνο και Αμερική, η οποία δίνει κομμάτια σε κινηματογράφο και τηλεοπτικά σόου. Προσπαθώ το γυρίσω πολύ προς τα εκεί, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να βγάζεις χρήματα και είναι και η πιο ωραία έκθεση που μπορούν να έχουν τα κομμάτια σου. Για αυτό προσπαθώ να τα κάνω όσο πιο «οπτικά» γίνεται, να υπάρχει δηλαδή ένα κινηματογραφικό υπόβαθρο, να δουλεύει η φαντασία. Έκανε πρεμιέρα στο Nylon, υπάρχει και μια συνέντευξή μου στο έντυπο, το βίντεο βγήκε στο Noise του Vice, γενικά έχει πολύ καλό press. Είναι ουσιαστικά ένα EP, αλλά με τα remixes έγινε άλμπουμ. Έχει ξανά συνεργασία με τον Gaslamp Killer, συνεργάζομαι και στον δίσκο του, τραγουδάω στο πρώτο κομμάτι, το Pathetic Dreams. Η μουσική του δίσκου είναι κινηματογραφική ποπ, κι αυτό που έκανα με τον Gaslamp είναι αρκετά κινηματογραφικό, με βιολιά, μουσική για τρέιλερ. Είναι σκοτεινός δίσκος και πάλι, αλλά πάντα ποπ, σκοτεινή ποπ. Είναι σαν ένα ημερολόγιο, φανταστικών ιστοριών επί το πλείστον και κάποια κομμάτια βασισμένα σε εμπειρίες μου. Γενικά μου αρέσει να γράφω από τη φαντασία μου ή αν διαβάσω τον T.S. Eliott, αυτός με εμπνέει πολύ. Η κινηματογραφική μουσική επίσης με εμπνέει, ο John Carpenter. Στην οργάνωση και την επίβλεψη του δίσκου με βοήθησε ο Clint Mansell (των ταινιών του Aronofsky).
Με τη μουσική και το θέατρο είναι πολύ δύσκολο να ζήσεις, αλλά και τα δύο πάντοτε δεν τα έκανες για να ευχαριστήσεις τους γονείς σου, οπότε συνεχίζεις και τα κάνεις για να ευχαριστήσεις τον εαυτό σου και το αν γίνεις αναγνωρίσιμος κάποια στιγμή και αν βγάλεις λεφτά το βάζεις, δυστυχώς, σε δεύτερη μοίρα.
— Γιατί τον είπες Perfect Shadow; Υπάρχει τέλεια σκιά;
Μου αρέσει η εικόνα που φτιάχνεις με τις σκιές, είναι κάτι λίγο αβέβαιο και δεν υπάρχει τέλεια σκιά. Μου αρέσει που δημιουργεί το ερώτημα «πότε είναι τέλεια η σκιά;», αν κάθεσαι μπροστά στον εαυτό σου δεν υπάρχει καθόλου σκιά, όσο απομακρύνεις τον εαυτό σου μεγαλώνει η σκιά σου, ποτέ δεν είναι τέλεια. Κι επειδή είμαι λίγο goth στην ψυχή, με ενδιαφέρουν οι σκιές γενικότερα.
— Τι σημαίνει αυτό;
Έχω μια σκοτεινή πλευρά, με έλκει όπως σου είπα ο T.S. Elliott, ο Άλαν Πόε...
— Μάλλον το έχουν αυτό οι Ελληνίδες που πάνε στην Αμερική. Ξέρω κι κάποια που ζει στη Νέα Υόρκη που της αρέσει να συχνάζει στα νεκροταφεία. Την ηρεμούν.
Α, δεν είμαι η μόνη; Καθόλου σπέσιαλ (γελάει). Το κάνω κι εγώ αυτό. Τους τελευταίους τρεις μήνες κάθε φορά που υπήρχε άγχος έπαιρνα το αυτοκίνητό μου και πήγαινα στο νεκροταφείο της γειτονιάς μου. Καθόμουν απέξω και για κάποιον λόγο ένιωθα ηρεμία. Είναι πάρα πολύ ήσυχα και αισθάνεσαι ότι βάζεις τα πράγματα σε μια σκοπιά. Την ξανά χάνεις βέβαια μετά από λίγο, αλλά για λίγο τα βάζεις σε μια σκοπιά.
— Πώς είναι γενικά τα πράγματα στο Λος Άντζελες.; Για κάποια που ασχολείται με τα πράγματα που ασχολείσαι εσύ.
Όπου και να είσαι, όταν ασχολείσαι με τα καλλιτεχνικά υπάρχει κρίση. Είτε είσαι στη Νέα Υόρκη, είτε είσαι στο Λ.Α., είτε είσαι στην Αθήνα, υπάρχει κρίση γιατί εξορισμού αυτό που κάνεις είναι κάτι το οποίο είναι αβέβαιο, κάτι που δεν θα βρεθούν πολλοί να το πληρώσουν, να το σπονσοράρουν, είναι κάτι που εξαρτάται πάρα πολύ από σένα. Δεν δουλεύεις για κάποιον άλλο. Οπότε, όπου και να πάς, αυτό είναι ο κοινός παρονομαστής. Η διαφορά είναι ότι στο Λ.Α. έχεις την ψευδαίσθηση ότι αυτό που κάνεις θα σε πάει μακριά. Ενώ εδώ δεν την έχεις. Αισθάνεσαι ότι θα φτάσεις σε ένα σημείο που δεν θα μπορείς να το εξελίξεις λίγο παραπάνω. Δεν θα μπορέσεις να γνωρίσεις τους ανθρώπους που έχεις θαυμάσει από μικρός. Στο Λ.Α. ξέρεις ότι μπορεί να συμβεί και αυτό. Και έχει συμβεί και αυτό. Ψευδαίσθηση το ονομάζω περισσότερο από αυτοάμυνα, είναι αλήθεια, ψευδαίσθηση το λέω για να μην ακουστεί ότι είσαι εκεί που πρέπει να είσαι και όλα είναι σούπερ. Δεν είναι σούπερ, είναι πάρα πολύ δύσκολα. Καλώς ή κακώς έχουν μαζευτεί όλοι εκεί, οπότε όταν νιώθεις ότι ο κύκλος σου προχωράει, σε παίρνει κι εσένα κάπως μαζί του και σαν ενέργεια νιώθεις ότι πάμε όλοι κάπου.
— Μπορείς όμως να βγάλεις λεφτά από τη μουσική; Όταν ελάχιστα πράγματα πουλάνε πια και οι περισσότεροι που γνωρίζουν δημοσιότητα ζουν μόνο από τα λάιβ. Εννοώ, όπως έχουν γίνει θα πράγματα αυτό θα μπορούσε να γίνει από όπου κι αν ζεις.
Είναι και οι συνεργασίες. Δεν θα μπορούσα να είχε συνεργαστεί με τον Gaslamp Killer από εδώ. Δεν θα τον είχα γνωρίσει. Τον Clint Mansell, τον Angelo Badalamenti. Η προσωπική επαφή είναι κάτι που το ίντερνετ δεν μπορεί να το αναπληρώσει. Τίποτα δεν μπορεί να αναπληρώσει τη φυσική παρουσία. Όταν γνωρίσεις κάποιον και νιώσεις την ενέργειά του και ότι μπορείς να δημιουργήσεις κάτι μαζί του και δημιουργείται αυτή η επαφή. Από mail δεν μπορεί να δημιουργηθεί αυτό.
— Τον Gaslamp Killer πώς τον γνώρισες;
Ήταν ο πρώτος μου φίλος στο Λ.Α. ο Gaslamp. Τον γνώρισα μαζί με τον Flying Lotus πριν από εφτά χρόνια που είχαν αρχίσει το Low End Theory και είχαν αρχίσει να ανεβαίνουν και τους έκανα παρέα. Πήγαινα στα κλαμπ και με τον Gaslamp δέσαμε πιο πολύ, ο Flying Lotus είναι λίγο αλλού για αλλού, και αρχίσαμε να κάνουμε κάποια πράγματα μαζί. Πηγαίναμε ο ένας στο στούντιο του άλλου, γράφαμε μαζί, συνεργαστήκαμε ο ένας στο δίσκο του άλλου, Μένουμε και σχετικά κοντά, γιατί στο Λ.Α. οι αποστάσεις είναι αποτρεπτικές. Πιο πολύ δέσαμε σαν φίλοι, κάναμε παρέα και μετά αρχίσαμε και γράφαμε μαζί μουσική. Σε κάθε δίσκο κάνουμε κάτι μαζί, ο ένας για τον άλλο, και ο ένας με τον άλλο.
— Και πώς τα βγάζεις πέρα; Πρακτικά.
Εδώ και ενάμιση χρόνο δουλεύω με την Warner Brothers στο publishing, έχουν πάρει το ρεπερτόριό μου και το διαχειρίζονται, το βάζουν σε ταινίες και διαφημιστικά. Έδωσα μερικά κομμάτια στην τελευταία ταινία του Kevin Smith, YogaHosers, -από εκεί είναι ο μόνος τρόπος να βγάλεις χρήματα από τη μουσική. Διαχειρίζονται τα κομμάτια και τα βάζουν σε σειρές, διαφημιστικά κλπ, ταυτόχρονα έκανα πάντα αρκετές διαφημίσεις, έπαιζα δηλαδή ως ηθοποιός και από εκεί έρχονταν χρήματα, γιατί από τις ταινίες που έχω κάνει δεν έχω βγάλει τίποτα. Μεταξύ αυτών των δύο υπάρχουν μήνες που θα φοβηθώ επειδή δεν έρχεται τίποτα και μετά κάτι θα έρθει και θα διαρκέσει όσο πάει. Πάντα όμως υπάρχει αβεβαιότητα.
— Πόσα χρειάζονται για να ζήσεις έναν μήνα στο Λ.Α;
Χρειάζονται τρία χιλιάρικα (δολάρια) γιατί χρειάζεσαι αυτοκίνητο να μετακινηθείς και αυτό είναι ένα μεγάλο έξοδο. Στο σπίτι ήμουν τυχερή γιατί το κέρδισα σε μια λοταρία. Έφτιαχναν μια περιοχή down town που λέγεται Arts District και είχαν στείλει ένα mail το οποίο το άνοιξα κατά τύχη, αυτού του τύπου δεν τα ανοίγω ποτέ- που έλεγαν «παίξτε λοταρία και οι πρώτοι ογδόντα θα κερδίσουν ένα σπίτι». Λέω αφού είναι free, θα παίξω και μετά από τρεις μήνες με παίρνουν τηλέφωνο και μου λένε «κέρδισες αυτό το σπίτι στη μισή τιμή, για όσο είσαι στο Λ.Α». Στο down town, είναι, σαν ξενοδοχείο. Αυτό βοηθάει πραγματικά πάρα πολύ. Το κάνουν για να στηρίξουν την καλλιτεχνική κοινότητα του Λος Άντζελες. Αυτή η υποστήριξη δεν θα υπήρχε ποτέ εδώ, το «να στηρίξουμε μερικούς καλλιτέχνες για να μείνουν σε αυτή την περιοχή και να την αναπτύξουμε». Ακόμα και αν υπήρχε σαν σκέψη όμως, δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί γιατί δεν έχουμε χρήματα. Μακάρι να έλεγαν αυτή την περιοχή θα την κάνουμε καλλιτεχνούπολη, ελάτε και θα πληρώνουμε το νοίκι σας. Εκεί αισθάνεσαι ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα χέρι βοήθειας, ότι κάποιος ενδιαφέρεται για αυτό που κάνεις και μετράει. Είναι κάτι αυτό όταν το νιώθεις στην καθημερινότητα, είναι μια διαφορά που κάνει κάτι. Όταν ακούς τα πράγματα που αναγκάζονται ασχοληθούν οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα για να τα βγάλουν πέρα, πώς να σου δώσει έναυσμα να μείνεις εδώ; Στην Αμερική τουλάχιστον πληρώνονται όλα. Μπορεί να κακοπληρώνονται κάποια πράγματα, αλλά δεν νοείται να κάνει κάποιος απλήρωτη δουλειά, δεν γίνεται. Δεν το κάνεις.
— Η κρίση στην Ελλάδα δεν είναι μόνο οικονομική, είναι κρίση σε κάθε τομέα. Αλλά πουθενά δεν αγοράζουν πια μουσική, δεν είναι ελληνικό φαινόμενο.
Μουσική δεν αγοράζει κανείς, αλλά οι συναυλίες είναι κάτι που δεν μπορείς να πάρεις από το ίντερνετ, την αίσθηση που σου δίνει το live, για αυτό και πληρώνεις ακόμα για να τις δεις. Η μουσική δύσκολα πληρώνει, αυτό είναι το καλό και το κακό που προέκυψε από το να τα φτιάχνει ο καθένας όλα μόνος του, DIY. Μπορούν να τα κάνουν όλοι και εύκολα, από το σπίτι τους, αλλά πλέον δεν θα φανούν πολλοί. Θα υπάρχει ο σωρός και ελάχιστοι που θα φανούνε. Αυτό είναι φαινόμενο που ισχύει παντού, είναι πολύ λίγα τα νέα ονόματα που μπορούν να γεμίσουν στάδια Η αναγνωρισιμότητα κρατάει ελάχιστα, αν δεν έχεις καταφέρει να περάσεις σε δυο τρεις γενιές, ενδιαφέρεις μόνο ένα ειδικό κοινό, δηλαδή ελάχιστους. Ποιος καταφέρνει πια αυτό, να ενδιαφέρει τη γιαγιά, τη μαμά και την κόρη; Μόνο όσοι πρόλαβαν την χρυσή εποχή, η οποία δεν θα ξαναγυρίσει ποτέ.
Όταν λέω ότι είμαι από την Ελλάδα σίγουρα περνάει πιο πολύ και δίνουν πιο μεγάλη σημασία σε αυτό που κάνεις.
— Και πώς γίνεται αυτό το ξεκαθάρισμα; Πώς μπορείς να ξεχωρίσεις το καλό όταν στο timeline σου στο facebook βγαίνουν άπειρα νέα πράγματα και μάλιστα σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά σου;
Δεν το κάνεις, απλώς. Και με τη μουσική και με το θέατρο είναι πολύ δύσκολο να ζήσεις, αλλά και τα δύο πάντοτε δεν τα έκανες για να ευχαριστήσεις τους γονείς σου, οπότε συνεχίζεις και τα κάνεις για να ευχαριστήσεις τον εαυτό σου και το αν γίνεις αναγνωρίσιμος κάποια στιγμή και αν βγάλεις λεφτά το βάζεις, δυστυχώς, σε δεύτερη μοίρα. Για αυτό πιστεύω ότι το πιο σημαντικό πράγμα για έναν μουσικό είναι να μπορεί να κανονίσει κάτι με τα δικαιώματά του ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούνται σε μέσα όπως είναι ο κινηματογράφος και η τηλεόραση, που ακόμα έχουν λεφτά και δίνουν. Γιατί αλλιώς, από πωλήσεις και από streaming και όλα αυτά δεν θα βγάλει ποτέ κανείς τίποτα.
— Και αυτό πώς το κάνεις;
Αυτό παίρνει καιρό, πρέπει να έχεις κάποιες κατάλληλες γνωριμίες, πρέπει να ακουστείς κάπως, να γράψουν για σένα σε έντυπα και site, να ενδιαφερθούν οι εταιρίες και να πουν «α, έχουμε αυτόν τον καλλιτέχνη που τον έγραψαν μόλις εκεί, και το κομμάτι του πιστεύω ότι ταιριάζει σε αυτή τη σειρά». Αυτή τη στιγμή προσπαθούμε να περάσουμε κομμάτια του δίσκου στο Stranger Things επειδή είναι πολύ το στυλ Carpenter και ταιριάζουν. Ο καλλιτέχνης από μόνος του δεν μπορεί να το κάνει αυτό, δεν έχει περάσει σε DIY φάση το να δίνεις τα κομμάτια σου σε σίριαλ ή στο σινεμά, μπορείς να το πας πολύ μακριά, αλλά αυτό το έξτρα βήμα δεν μπορείς να το κάνεις μόνος σου. Ούτε συναυλίες είναι εύκολο να κλείσεις μόνος. Πρέπει να πληρώνεις 4-5 ανθρώπους σε κάθε τομέα. Είναι πολύ πιο λεπτές οι ισορροπίες όταν αρχίσεις να πηγαίνεις καλά, όπως το έχω γνωρίσει εγώ τουλάχιστον εκεί. Πρέπει να έχεις δυο-τρία μέσα με το πλευρό σου, δυο-τρεις σταθμούς, και κάποιον που να σε επιβλέπει και να σε προμοτάρει γιατί χωρίς αυτά δεν γίνεται τίποτα, χωρίς PR. Και όλα αυτά να τα συντονίζεις εσύ. Εμένα μου πήρε χρόνια μέχρι να τα αναλάβει κάποιος άλλος, να κλείσω κάποιον σαν την Warner, να έχω μια εταιρία να το κάνει αυτό και να μην πληρώνω από την τσέπη μου. Είναι η πρώτη φορά που έβγαλα έναν δίσκο που όχι απλά ήταν όλα πληρωμένα αλλά μου έδωσαν και λεφτά μπροστά και λεφτά για τη δουλειά μου. Μετά από τόσα χρόνια ήταν η πρώτη φορά που το κατάφερα αυτό. Εν τω μεταξύ, εσύ ξέρεις τι περνάς μέχρι να φτάσεις εκεί.
— Ως Ελληνίδα υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση;
Δεν δίνω σημασία. Σε μέρη όπως η Νέα Υόρκη και το Λ.Α. υπάρχουν τόσοι ξένοι, τόσοι Ευρωπαίοι, που δεν έχει σημασία αν είσαι Έλληνας. Πάντως, εγώ το θεωρώ ατού το ότι δεν είμαι από κει, γιατί αυτόματα το διαφορετικό ξεχωρίζει. Έχει πάει όλη η Μινεσότα και το Μιλγουόκι στο Λ.Α. για να γίνουν ηθοποιοί και είναι όλοι ντόπιοι, το γεγονός ότι είσαι διαφορετικός είναι κάτι που είναι ατού αν ξέρεις να το χειριστείς σωστά. Το λάθος που κάνουν πολλοί Έλληνες που έρχονται εκεί είναι που θέλουν να μοιάζουν με Αμερικάνοι και θέλουν να γίνουν κομμάτι της μηχανής. Ενώ σε αυτή τη φάση η μόνη τους δύναμη είναι το γεγονός ότι είναι από δω, γιατί κάθε Ιανουάριο 40 χιλιάδες ηθοποιοί μετακομίζουν στο Λ.Α. και έχουν φύγει τα ¾ μέχρι το τέλος της χρονιάς. Και κάθε χρόνο τα ίδια, φαντάσου πόσος κόσμος πηγαινοέρχεται. Οπότε, το γεγονός ότι είσαι από αλλού και έχεις μια προφορά -που μπορείς να τη θεωρήσεις κατά σου- είναι τελικά υπέρ σου, γιατί υπάρχου ρόλοι για ξένους. Για τη μουσική είναι σίγουρα υπέρ σου, γιατί οι Αμερικάνοι θεωρούν ότι οι ευρωπαίοι είναι πολύ ψηλά σε σχέση με αυτούς, τους θεωρούν πιο σοφιστικέ όσον αφορά το γούστο τους. Όταν λέω ότι είμαι από την Ελλάδα σίγουρα περνάει πιο πολύ και δίνουν πιο μεγάλη σημασία σε αυτό που κάνεις.
— Η Ελλάδα ακούγεται, επίσης, πολύ τα τελευταία χρόνια.
Ακούγεται πολύ. Κι η Αθήνα είναι πολύ hot για τους ξένους. Την βλέπουν ρομαντικά. Το καταλαβαίνω γιατί κι εγώ την βλέπω έτσι. Επειδή δεν μένω πολύ στην Αθήνα, η βρόμα είναι ρομαντικό decadence. Δεν την τρως στα μούτρα κάθε μέρα, έτσι βλέπεις την εξωτική πλευρά. Δεν την συγκρίνεις σε σχέση με άλλες πόλεις.
