Εκτός από τις φωτογραφίες του, ο Γιώργος Μάκκας παρουσιάζει στην έκθεση "Μια άλλη ζωή: Ανθρώπινες ροές / Άγνωστες Οδύσσειες" και μία εγκατάσταση με selfies που του έδωσαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες, καθώς και χάρτες και δημοσιεύσεις σε Συριακά groups στο facebook. Έτσι αφηγείται την ιστορία τους μέσα από τα δικά τους μέσα.
«Το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης» λέει στο LIFO.gr, «εγκαινίασε στις 31 Μαΐου μια μεγάλη έκθεση για το προσφυγικό με τίτλο : "Μια άλλη ζωή: Ανθρώπινες ροές / Άγνωστες Οδύσσειες" με την επιμέλεια του Ηρακλή Παπαϊωάννου και της Πηνελόπης Πετσίνη. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 15 Νοεμβρίου και επιχειρεί να φωτίσει και να συνοψίσει γνωστές και άγνωστες, τωρινές και παλαιότερες πτυχές του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος που δοκιμάζει τις αντοχές της χώρας και ευαισθητοποιεί μεγάλο μέρος της κοινωνίας των πολιτών.» Στην έκθεση παρουσιάζονται περισσότερα από 160 έργα 26 φωτογράφων, στην πλειοψηφία τους ενεργοί φωτοδημοσιογράφοι, που αποτύπωσαν με το ιδιαίτερο βλέμμα τους τη δραματική ανθρώπινη περιπέτεια που ξεκίνησε στην ταραγμένη γη άλλων χωρών για να μεταφερθεί στην ελληνική επικράτεια.
—Μίλησέ μας πρώτα για τις δικές σου φωτογραφίες που παρουσιάζεις εκεί...
Εγώ παρουσιάζω την ενότητα "έξι μικρές ιστορίες από την προσφυγική κρίση", έξι πορτραίτα προσφύγων και ντόπιων εθελοντών μαζί με τις μικρές ιστορίες που μου αφηγήθηκαν. Πολύ συχνά όταν φωτογραφίζω οι άνθρωποι θέλουν να ανοιχτούν και να μου πουν τις ιστορίες τους, που στην περίπτωση των προσφύγων είναι οι περισσότερες τραγικές.
—Δεν έκανες όμως μόνο αυτό στην έκθεση...
Εκτός αυτής της ενότητα που είναι κομμάτι όλης της έκθεσης, επιμελήθηκα μαζί με δυο Σύριους, τον Μαζντ και τον Τίτο ένα τοίχο όπου παρουσιάζονται οι φωτογραφίες τους, δυο παράλληλες ιστορίες, που δείχνουν το ταξίδι του πρόσφυγα μέσα από τα δικά τους μάτια.
—Πώς ήρθε η έμπνευση γι΄αυτό;
Άρχισα να συλλέγω τις selfies του Μαζντ που μου έστελνε πέρσι τον Μάιο και τον Ιούνιο. Τον είχα γνωρίσει στην Λέσβο την μέρα που αποβιβάστηκε, μετά συναντηθήκαμε στην Αθήνα. όπου έμεινε μερικές μέρες ψάχνοντας τρόπο να περάσει τα σύνορα. Από την Θεσσαλονίκη και μετά ήταν πολύ αγχωμένος και φοβισμένος με το ταξίδι - τότε τα σύνορα ήταν κλειστά και οι πρόσφυγες πέρναγαν με μεγάλο κίνδυνο μιας και υπήρχαν διάφορα εγκληματικά στοιχειά στα Βαλκάνια που τους εκμεταλλεύονταν - οπότε κάθε λίγο μου έστελνε φωτογραφίες και ενημερώσεις από το ταξίδι για να μου πει - αλλά και στον εαυτό του - ότι όλα είναι εντάξει. Όταν έφτασε στη Γερμανία συνειδητοποίησα ότι είχα μια ολοκληρωμένη ιστορία μέσα από τα μάτια του πρόσφυγα. Μετά τον Μαζντ, γνώρισα και άλλους Σύριους που και αυτοί με την σειρά τους μου έστελναν φωτογραφίες και νέα. Aργότερα όταν έκανα και εγώ το ταξίδι από τη Λέσβο στη Γερμανία συνειδητοποίησα πόσο σημαντικό είναι να έχεις συνεχή επικοινωνία με τους δικούς σου ώστε να τους καθησυχάζεις αλλά και να λες στον εαυτό σου, ότι τα κατάφερα μέχρι εδώ, λίγο ακόμα μένει θα το περάσω και αυτό.
Όταν έδειξα το υλικό στην Πηνελόπη Πετσίνη, μια από τους επιμελητές της έκθεσης, ενθουσιάστηκε με την ιδέα γιατί η αφήγηση μέσα από τα μάτια του ίδιου του πρόσφυγα απουσιάζει από όλη την καταγραφή του προσφυγικού τον τελευταίο χρόνο, κάτι το περίεργο αν σκεφτείς ότι ζούμε στην εποχή του citizen journalism.
—Και με τον Τίτο;
Με τον Τίτο ήταν διαφορετικά, τον γνώρισα στην Ειδομένη και τον έβλεπα συχνά γιατί έμενε στην Γουμένισσα, αλλά δεν είχα δει ποτέ τις φωτογραφίες του. Όταν έστηνα τον τοίχο με τις φωτογραφίες του Μαζντ και των άλλων στο μουσείο μου είπε ότι έχει φωτογραφήσει όλη την διαδρομή από την Συρία μέχρι την Γουμένισσα. Μου έδειξε τις φωτογραφίες και ενθουσιάστηκα, ήταν όλη η διαδρομή βήμα βήμα. Τα χαρακώματα των Τουρκοσυριάκων συνόρων όπου οι πρόσφυγες πρέπει να κρύβονται για να μην τους σκοτώσουν οι Τούρκοι συνοριοφύλακες, η απελπισία της ζωής στην Κωνσταντινούπολη, το πέρασμα με το φουσκωτό και η χιουμοριστική αποτύπωση των τραγικών συνθηκών της Ειδομένης.
Έτσι αποφάσισα να δείξω μόνο τις φωτογραφίες αυτών τον δυο, σε μια παράλληλη αφήγηση, εκείνου που τα κατάφερε να πάει στην Γερμανία και έχει τώρα μια κανονική ζωή και αυτού που βρέθηκε εγκλωβισμένος στην χώρα μας μην γνωρίζοντας τι επιφυλάσσει το μέλλον.
Γενικά και οι δύο έχουν πολύ καλή εικόνα για την χώρα μας, ειδικά ο Μαζντ που ζει ήδη ένα χρόνο στην Γερμανία και βλέπει ότι η ζωή εκεί αλλά και η αντιμετώπιση του από τους ντόπιους δεν είναι έτσι όπως την φανταζόταν. Και οι δύο ξέφυγαν από τον πόλεμο και την καταστροφή. Ο Μαζντ έχει ένα πλάνο στη ζωή του, σε ένα χρόνο θα ξεκινήσει να σπουδάζει στην νοσηλευτική. Ο Τίτο δεν ξέρει που μπορεί να τον στείλει το πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων.
Οι δυο νέοι απάντησαν, με τη βοήθεια του Γ. Μάκκα, στις ερωτήσεις μας.
—Ποια είναι η εμπειρία σας από την Ελλάδα ;
Μαζντ: Όταν πρωτόφτασα στην Λέσβο είχα μικτά συναισθήματα, καλά και άσχημα. Χαρά που ήμουν σε μια ασφαλή χώρα αλλά και άγχος για το πως θα φτάσω στην Γερμανία.
Θυμάμαι όταν περπατούσα με τους φίλους μου από την Θεσσαλονίκη στην Ειδομένη, προσεγγίσαμε ένα χωριό το σούρουπο, περνούσαμε μπροστά από ένα σπίτι όταν μια γυναίκα μας είδε στην άθλια κατάσταση που ήμασταν, μας έβαλε στο σπίτι της, μας έδωσε πετσέτες να κάνουμε μπάνιο, μας τάισε και μας έστρωσε να κοιμηθούμε. Ένιωσα χαλάρωση.
Στην Γερμανία οι άνθρωποι είναι πολύ κρύοι. Με ρωτάνε «γιατί ήρθες εδώ; Για τα χρήματα;». Τους λέω ότι ήρθα γιατί γίνεται πόλεμος στην χώρα μου. Αν έβρισκα δουλειά στην Ελλάδα θα προτιμούσα να γυρίσω εδώ από ότι να μείνω στην Γερμανία, νιώθω χαρούμενος στην Ελλάδα. Στην Γερμανία δεν υπάρχει ζωή, μόνο δουλειά. Εδώ μπορείς να μετά τη δουλειά να βγεις, να συναντήσεις τους φίλους σου, να κάνεις φίλους Έλληνες είναι όμορφα. Οι Έλληνες είναι φιλικοί, όχι όπως οι Γερμανοί.
Tίτο: Όταν έφτασα στην Μυτιλήνη κάποιοι πολύ καλοί άνθρωποι μας υποδέχτηκαν. Οι Έλληνες είναι σαν τους Σύριους, ίδια κουλτούρα.
Ένιωθα άσχημα όταν ήμουν στην Ειδομένη αλλά τώρα είμαι πολύ χαρούμενος που είμαι στην Θεσσαλονίκη. Είναι η αγαπημένη μου πόλη, σαν το Χαλέπι αλλά έχει επιπλέον και θάλασσα.
(Ο Majd αφηγείται την ιστορία του, μπροστά απ' τα εκθέματα στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης)
—Τι ελπίζετε για το μέλλον;
Μαζντ: Είμαι στην Γερμανία εδώ και ένα χρόνο, μαθαίνω γερμανικά και όταν θα πάρω το πτυχίο στην γλώσσα, περίπου σε ένα χρόνο από τώρα θα ξεκινήσω να σπουδάζω στη Νοσηλευτική. Από την Νοσηλευτική θα αποφοιτήσω σε 3½ χρόνια. Είναι πολύς καιρός αλλά θα έχω μια ασφαλή δουλειά και ένα σίγουρο μέλλον.
Θέλω όμως να συναντήσω την οικογένεια μου, είναι πολύ σκληρό που δεν μπορώ να τους δω. Αυτοί δεν μπορούν να έρθουν στην Γερμανία και μόνο στην Βηρυτό μπορούμε να συναντηθούμε αλλά μόνο για 8 ώρες γιατί αν μείνω περισσότερο στο Λίβανο θα χάσω το άσυλο στην Γερμανία.
Tίτο: Όταν ήμουν στην Τουρκία όλοι λέγανε πόσο καλή είναι η Ευρώπη με τους Σύριους πρόσφυγες αλλά όταν έφτασα εδώ κατάλαβα ότι δεν είναι και τόσο καλή. Τώρα που έχουν κλείσει τα σύνορα κανείς δεν ασχολείται πια με μας. Μας ξέχασαν.
Η Ελλάδα είναι πολύ όμορφη χώρα με πολύ καλούς κατοίκους αλλά πολύ φτωχή και δεν μπορεί να μας βοηθήσει. Ίσως αν βρω δουλειά στην Ελλάδα να μείνω εδώ, προτιμώ να μείνω στην Ελλάδα που μοιάζει με την Συρία από το να πάω σε κάποια βορειοευρωπαϊκή χώρα. Αλλά δεν ξέρω, δεν περιμένω τίποτα από το μέλλον.
—Γιατί τραβούσατε σέλφις;
Μαζντ: Για να κρατήσω τις αναμνήσεις, ειδικά με τους ανθρώπους που ήταν φιλικοί με τους πρόσφυγες.
Tίτο: Τραβούσα φωτογραφίες γιατί θέλω να τις δω σε 5-10 χρόνια και να θυμάμαι τι πέρασα. Ξέρεις όταν ήμουν στην βάρκα φοβόμουν, σκεφτόμουν ότι θα πεθάνω, αλλά τώρα που σου δείχνω τις φωτογραφίες νιώθω ότι έκανα κάτι αδύνατο. Δεν πιστεύω ότι ήμουν εγώ μέσα σε αυτό το μικρό φουσκωτό στην ανοιχτή θάλασσα για 5 ώρες.
—Πώς νιώθετε που τώρα αυτές οι φωτογραφίες βρίσκονται σε ένα μουσείο;
Μαζντ: Κάθε φορά βλέπω τις φωτογραφίες νιώθω χαρούμενος και λυπημένος ταυτόχρονα. Πόσο δύσκολο ήταν όλο αυτό. Δεν ξέρω πως το έκανα, πως το πέρασα. Όταν πήγαμε μαζί προς τα σύνορα (πήγαμε λίγες μέρες πριν τα εγκαίνια στην Γουμένισσα να πάρουμε τον Τίτο) και είδα το μονοπάτι που περπάτησα πέρσι άρχισα να κλαίω, ήταν πολύ συγκινητικό. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την οικογένεια στην Αξιούπολη που μας βοήθησε.
Tίτο: Είναι πολύ καλό που οι φωτογραφίες είναι στο μουσείο, για να δουν όλοι πόσο δύσκολη είναι η ζωή για εμάς. Αν οι άνθρωποι στις χώρες τους είχαν πόλεμο θα μας καταλάβαιναν καλύτερα.
Ο Τίτο (αριστερά) κι ο Μαζντ (δεξιά) τραγουδούν στη Στοά Μοδιάνο της Θεσσαλονίκης, με τη συνοδεία του Τάσου.
