«Στην προσπάθειά μου να αποτυπώσω τον κόσμο όπως τον αντιλαμβάνομαι, το κοσμικό και το ιερό, η αφήγηση και ο μυστικισμός αποκτούν διαστάσεις υπερβατικές. Μεταφέρουν τον θεατή πέρα από προκαθορισμένες ταυτότητες, πέρα από δόγματα, πέρα από εθνικά σύνορα», λέει η Ρενάτε Γκραφ στη LiFO με την ευκαιρία της έκθεσης μιας σειράς ασπρόμαυρων φωτογραφιών που παρουσιάζει στην γκαλερί Crux μέχρι τις 18 Ιανουαρίου 2025.
Γνωστή για την ποιητική και βαθυστόχαστη προσέγγισή της στο μέσο της αναλογικής φωτογραφίας, το έργο της συχνά συνδέει την εικόνα με τη λογοτεχνία. Στο καλλιτεχνικό της σύμπαν συγγραφείς όπως ο Φερνάντο Πεσόα, ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε, ο Μαχμούντ Νταρουίς και ο Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ διαπερνούν τον πολιτιστικό και γεωγραφικό πλούτο σημείων ανά τον κόσμο που αποτελούν ορόσημα, όπως οι ναοί του Jodhpur στην Ινδία, τα παγωμένα τοπία της Αλάσκας, οι φαβέλες στο Ρίο ντε Τζανέιρο και πολλά άλλα.
Μέσα από εκτεταμένα ταξίδια, με τη φωτογραφία να παίρνει τη μορφή ενός συνεχόμενου προσωπικού ημερολογίου, η Ρενάτε Γκραφ διαμόρφωσε το ξεχωριστό φωτογραφικό ύφος της, το οποίο περιγράφει ως μια μορφή οπτικής γλώσσας που υπερβαίνει την παραδοσιακή φωτογραφική τεκμηρίωση.
«Σκέφτομαι με εικόνες. Οι εικόνες μου ξεπερνούν τον εαυτό τους· προκαλούν την πιθανότητα, υποστηριζόμενες από την ποίηση και εμπλουτισμένες με αποσπάσματα από σπουδαίους συγγραφείς, των οποίων τα λόγια συχνά "βουλιάζουν" στη φωτογραφία μου».
«Πηγή έμπνευσης γα μένα αποτελούν, μεταξύ άλλων, ποιητές όπως η Αυστριακή Ίνγκεμποργκ Μπάχμαν, την οποία θαύμαζα από την εποχή που ήμουν φοιτήτρια, η ποίηση του Τ.Σ. Έλιοτ, του Πάουλ Τσέλαν και του Ράινερ Μαρία Ρίλκε, τα γραπτά του Φερνάντο Πεσόα ή κείμενα του Τζόζεφ Μπρόντσκι και του Πολ Βαλερί, καθώς και η αισθητική της ταινίας "Sans Soleil" του Κρις Μάρκερ, η γαλλική νουβέλ βαγκ ή ο Ρώσος σκηνοθέτης Ταρκόφσκι· αυτοί με συντρόφευαν σε όλη μου τη ζωή.
Σκέφτομαι με εικόνες. Οι εικόνες μου ξεπερνούν τον εαυτό τους· προκαλούν την πιθανότητα, υποστηριζόμενες από ποίηση και εμπλουτισμένες με αποσπάσματα από σπουδαίους συγγραφείς των οποίων τα λόγια συχνά "βουλιάζουν" στη φωτογραφία μου. Η ποίηση έχει δώσει νόημα στα τοπία για μένα. Η φύση η ίδια θα ήταν κενή χωρίς τη λογοτεχνία», λέει.
Στην έκθεσή της στην γκαλερί Crux που έχει τον τίτλο «Unfortunately, it is Ρaradise» («Δυστυχώς, είναι παράδεισος») –άμεση αναφορά στον ποιητή Μαχμούντ Νταρουίς– η Γκραφ παρουσιάζει μεγάλου μεγέθους φωτογραφίες οι οποίες αποτυπώνουν τις τελετουργίες που γίνονται προς τιμήν του Αγίου Σεβαστιανού στη νότια Σικελία, καθώς επίσης και φωτογραφίες επιτύμβιων γλυπτών από νεκροταφεία της Βιέννης.
Καθώς η γρήγορη κίνηση των πυροτεχνημάτων και του κομφετί αποτυπώνεται φευγαλέα στον φακό της, οι φόρμες και τα σχήματα απομονώνονται και σχεδόν δίνουν την εντύπωση της γεωμετρικής αφαιρετικής ζωγραφικής. Ταυτόχρονα, η απεικόνιση της γιορτινής ατμόσφαιρας προκαλεί άμεση συγκίνηση στον θεατή. Οι στιγμιαίες εντυπώσεις από τη γιορτή του Αγίου Σεβαστιανού έρχονται σε αντίθεση με τη βραδύτητα του χρόνου που υποδηλώνεται με την εγκατάλειψη των υπό κατάρρευση μνημείων από πέτρα.
«Έχοντας κάνει αμέτρητα ταξίδια, τον γύρο του κόσμου και συχνές επισκέψεις στην Ινδία, προσπάθησα να καταγράψω τα πολλά στρώματα μιας βαθιάς και πολύπλοκης κοινωνίας, όπου το ιερό και το κοσμικό συνυπάρχουν, η ψηφιακή επανάσταση αναδιαμορφώνει συνεχώς την πραγματικότητά μας και οι αρχαίες θρησκευτικές ρίζες παραμένουν βαθιές. Μέσα από τον φακό της κάμεράς μου έχω τεκμηριώσει έναν κόσμο αλλαγής και αναταραχής.
Είναι ένας κόσμος όπου οι πολιτισμικοί κώδικες αμφισβητούνται συνεχώς, από τον οποίο αναδύονται νέες ηθικές αξίες, αλλαγές στην εξουσία. Πρόκειται για ένα σύμπαν πιο πολυπολιτισμικό από τον λευκό ευρωκεντρικό μεταφασιστικό γερμανικό κόσμο της δεκαετίας του ’70 που σφράγισε τα πρώτα μου χρόνια», λέει και συνεχίζει: «Η ανθρώπινη αντίληψη, κατά τη γνώμη μου, είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα της εξέλιξης. Όπως παρατήρησε ο μεγάλος Πορτογάλος συγγραφέας Φερνάντο Πεσόα, "κοιτάζοντας τον νυχτερινό ουρανό, ανάλογα με το πού στέκομαι, η αντίληψή μου για τον νυχτερινό ουρανό είναι διαφορετική….". Κοιτάζω το παρελθόν όταν κοιτάζω τον νυχτερινό ουρανό; Ίσως η φωτογραφία να αποτελεί την πιο άμεση απόδειξη της αντιληπτικής μας ικανότητας».
Η ίδια θεωρεί ότι οι εικόνες της δεν είναι ούτε πλήρεις ούτε καταληκτικές. Δεν λειτουργούν μόνο ως εικόνες αλλά και ως γλώσσα, ως οδοδείκτες που μας βοηθούν να βγάλουμε νόημα. Μέσα στην πολιτισμική ποικιλία του σύμπαντος συγκροτούν μια γλώσσα, τη δική της γλώσσα, μέσω της οποίας περιγράφει αυτό που βλέπει.
«Επικοινωνώ μέσω εικόνων. Το πρώτο μου ταξίδι στην Ασία το έκανα το 1993, όταν πήγα στην Κίνα με την τότε σύντροφό μου. Περάσαμε από το Πεκίνο στη Σαανξί και από την Ξιάν ταξιδέψαμε μέσω της νότιας διαδρομής της ερήμου Τακλαμακάν μέχρι το Κασγκάρ και τα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν. Από κει ακολουθήσαμε τον δρόμο του Καρακοράμ προς το Πακιστάν, για να καταλήξουμε στην Ινδία. Κατά τη διάρκεια αυτής της τρίμηνης αποστολής στην Ασία ανακάλυψα το πάθος μου για τη φωτογραφία και την ημερολογιακή καταγραφή».
Η Ρενάτε Γκραφ γεννήθηκε στην Αυστρία και ζει στην Πορτογαλία. Έχει παρουσιάσει το έργο της κάνοντας ατομικές εκθέσεις σε διεθνείς χώρους όπως το House of Photography στην Τασκένδη (Ουζμπεκιστάν, 2021), το Palacio Anjos στην Οέιρας (Πορτογαλία, 2019) και το CerModern στην Άγκυρα (Τουρκία, 2022). Πολλά από τα έργα της βρίσκονται σε διακεκριμένες ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές σε όλο τον κόσμο.
