Το ερευνητικό ενδιαφέρον αυτής της φωτογραφικής-λαογραφικής εργασίας έγκειται στο να παρουσιάσει τη σημερινή ύπαρξη των παραδοσιακών μορφών του θεάτρου σκιών στις ανατολικές χώρες.
Αναλυτικότερα, βασικός στόχος είναι να χαρτογραφηθεί και να αναλυθεί η θεματολογική και σκηνογραφική οργάνωση, της πιο αρχέγονης –ίσως– καλλιτεχνικής έκφρασης, αφού το παιχνίδι με τη σκιά αποτελεί την πρώτη εμπειρική σχέση του ατόμου με τον εαυτό του.
Είναι μείζονος σημασίας να κατανοήσουμε ότι διά μέσου του παραδοσιακού θεάτρου σκιών προάγονται εθνικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και, ως εκ τούτου, μέσα από τα κείμενα του θεάτρου σκιών αναδύονται τόσο η ερμηνευτική μαγεία όσο και διαφορετικά πολιτισμικά συστήματα.
Για παράδειγμα, ο Καραγκιόζης, ως η βασική μορφή του παραδοσιακού ελληνικού θεάτρου σκιών, δεν μπορεί να τεθεί σε ευθεία σύγκριση με το ινδικό θέατρο σκιών, διότι προκύπτουν εντός των έργων διαφορετικές πολιτισμικές αξίες και ανάγονται καλλιτεχνικά κίνητρα. Έτσι, το ινδικό θέατρο σκιών έχει ως σκοπό την ψυχαγωγία του κοινού μέσα από αφηγήματα της ινδουιστικής θεολογίας, ενώ το ελληνικό θέατρο σκιών ενδιαφέρεται για την ψυχαγωγία του κοινού σατιρίζοντας καθημερινά προβλήματα ή θέματα της επικαιρότητας.
O Καραγκιόζης, ως η βασική μορφή του παραδοσιακού ελληνικού θεάτρου σκιών, δεν μπορεί να τεθεί σε ευθεία σύγκριση με το ινδικό θέατρο σκιών, διότι προκύπτουν εντός των έργων διαφορετικές πολιτισμικές αξίες και ανάγονται καλλιτεχνικά κίνητρα.
Οι περισσότεροι ερευνητές διαπιστώνουν ότι το θέατρο σκιών εφευρέθηκε στην Κίνα ή στην Ινδία κατά την πρώτη χιλιετηρίδα π.Χ., και στη συνέχεια διαδόθηκε στις γύρω ασιατικές περιοχές.
Στη βαλκανική χερσόνησο και στις μαλγκρέμπ χώρες υποστηρίζεται ότι μεταφέρθηκε με τις εκστρατείες των τουρκο-μογγολικών φυλών τον τρίτο αιώνα μ.Χ., ωστόσο οι ιστοριογραφικές αναφορές ποικίλουν και η αυστηρή χρονολογική τοποθέτηση του θεάτρου σκιών μοιάζει να έχει ξεθωριάσει με το πέρασμα των αιώνων.
Στην εποχή μας, μπορεί να συναντήσει κανείς σύγχρονες καλλιτεχνικές μορφές θεάτρου σκιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Ιδιαίτερα, σήμερα, συγχέονται οι παραστάσεις μεταξύ κουκλοθέατρου και θεάτρου σκιών, παρόλα αυτά, εμείς εστιάζουμε στις παραδοσιακές εκφάνσεις του.
Έτσι, στο πλαίσιο της φωτογραφικής-λαογραφικής εργασίας οφείλουμε να ταξιδέψουμε στην Αίγυπτο, την Καμπότζη, την Κίνα, την Τουρκία, την Ταϊλάνδη, το Ιράν, την Ελλάδα και να δούμε πώς διασώζεται μέσα από τους πρεσβευτές του.
*Ο Jean Paul Dupont είναι Έλληνας ερευνητής στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών στο Παρίσι. Έχει κάνει φωτογραφικά και εθνογραφικά πρότζεκτ στη βαλκανική χερσόνησο, Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία, Ανατολική Ευρώπη.
σχόλια