Γκάντι: Υπεράνθρωπος ή κοινός θνητός γεμάτος προκαταλήψεις;

Γκάντι: Υπεράνθρωπος ή κοινός θνητός γεμάτος προκαταλήψεις; Facebook Twitter
Περιγράφει με ζωηρές λεπτομέρειες τη ζήλεια ή τη λαγνεία που ένιωθε στην πρώιμη φάση του γάμου του.
0

Τα πιο ανοίκεια ίσως τμήματα των απομνημονευμάτων του Γκάντι με τον τίτλο «Μια αυτοβιογραφία ή τα πειράματά μου με την αλήθεια» (για πρώτη φορά δημοσιεύτηκαν σε σειρά άρθρων του το 1925) στη νέα ανανεωμένη τους έκδοση είναι κάποια παραβολικά ηθικολογικά ανέκδοτα, τα οποία όμως εξηγούν ίσως μέρος της ανθεκτικής δημοτικότητας αυτής της βιογραφίας στον «Ευρω-Χριστιανικό» κόσμο εδώ και έναν αιώνα σχεδόν.

 

Παρότι όταν έγραψε το βιβλίο, ο Γκάντι ήταν ήδη ο άγαμος πλέον «brahmacharya» που είχε αποκηρύξει τις σωματικές απολαύσεις προς χάρη της πνευματικότητας και της συνειδητοποίησης, περιγράφει με ζωηρές λεπτομέρειες τη ζήλεια ή τη λαγνεία που ένιωθε στην πρώιμη φάση του γάμου του.

Ο ίδιος ο Γκάντι πάντως έδειχνε να έχει πλήρη κατανόηση του γεγονότος ότι η γνώση και η ιστορία ως αφήγηση είναι εγγενώς υποκειμενικά πράγματα – γεγονός που στην εποχή μας βρίσκεται στο στόχαστρο δυνάμεων τόσο από την Αριστερά όσο και από την Δεξιά.

Σύμφωνα με τις περιγραφές του, έκανε έρωτα με τη γυναίκα του Καστούρμπα την ώρα που πέθαινε ο πατέρας του στο ίδιο σπίτι. Όπως γράφει χαρακτηριστικά, «αυτή η ντροπή του σαρκικού πόθου ακόμα και στην κρίσιμη ώρα του θανάτου του πατέρα μου, είναι μια κηλίδα που δεν κατάφερα ποτέ να σβήσω ή να ξεχάσω». Ακολούθως, επιχειρεί έναν παραλληλισμό ανάμεσα στις αμαρτήματά του και στο γεγονός ότι η σύζυγός του αργότερα έφερε στον κόσμο ένα μωρό που πέθανε λίγο μετά τη γέννα, και προειδοποιεί «όλους εκείνους που σκοπεύουν να παντρευτούν, να διδαχτούν από το παράδειγμά μου».

Γκάντι: Υπεράνθρωπος ή κοινός θνητός γεμάτος προκαταλήψεις; Facebook Twitter
Ο Γκαντι ως νεαρός δικηγόρος στη Νότιο Αφρική πριν ξεσπάσει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος

Σε άλλα σημεία του βιβλίου όμως, προσφέρει από πρώτο χέρι διεισδυτικές περιγραφές του θεσμικού ρατσισμού που καθόριζε το καθεστώς της Νοτίου Αφρικής – όπου εργάστηκε ως νομικός σύμβουλος μέχρι το 1914 – και άνοιξε το δρόμο για το ακόμα σκληρότερο απαρτχάιντ που επικράτησε αργότερα, ενώ οι σκέψεις σχετικά με το ντύσιμο και την εμφάνιση, αποτελούν δείγματα προβληματισμών της εποχής σχετικά με τη φυλή και την αποικιοκρατία.

Αναρωτιέται, λόγου χάρη, αν η εμφάνισή του με «αλάνθαστο αγγλικό ντύσιμο» θα είναι αρκετή για να τον προστατεύσει από τον ρατσισμό. Κατά τη θητεία του στο Λονδίνο άλλωστε, είχε φροντίσει να απαλλαγεί από κάθε ίχνος «Ινδικής» εμφάνισης για να μην εκτίθεται στη «χλεύη» ή να μοιάζει «στα μάτια των Βρετανών ως βάρβαρος». Τον Γκάντι τον απασχολούσαν ζητήματα πολυπολιτισμικότητας μισό αιώνα περίπου πριν απασχολήσουν τα φιλολογικά έντυπα.

Όταν γράφει σχετικά με τον άγριο πόλεμο των Βρετανών εναντίον του έθνους των Ζουλού, υποστηρίζει ότι η καρδιά του «είναι με τους Ζουλού», σημειώνοντας ότι το γεγονός ότι υπήρξε μάρτυρας φρικαλεοτήτων εναντίον τους τον οδήγησε ακόμα πιο βαθιά στο μονοπάτι της συνειδητοποίησης.

Στην πραγματικότητα όμως, όταν έφτασε στη Νότιο Αφρική, ήταν εμποτισμένος με τυπικές ταξικές και φυλετικές προκαταλήψεις. Πίστευε ότι οι φτωχότεροι Ινδοί μετανάστες ήταν «αδαείς» και «άξεστοι» και δεν θα έπρεπε να έχουν εκλογικά δικαιώματα. Αναφερόταν στους Ζουλού υποτιμητικά ως «κάφρους» και τους αντιμετώπιζε ως «απολίτιστους» και «ταραχοποιούς» ανθρώπους που «ήταν πολύ βρώμικοι και ζούσαν σχεδόν σαν ζώα». Παράλληλα έγραφε άρθρα στα οποία ενθάρρυνε τους Ινδούς να υποστηρίξουν τον πόλεμο εναντίον των Ζουλού, ενώ ο ίδιος είχε δηλώσει εθελοντής στην πλευρά των Βρετανών.

Η διάσημη Ινδή συγγραφέας (του «Θεού των μικρών πραγμάτων» μεταξύ άλλων) Αρουντάτι Ρόι μεταχειρίστηκε πρόσφατα αυτές τις αντιφάσεις σημειώνοντας το πώς ο Γκάντι έκρινε σωστό στην αυτοβιογραφία του να ανιχνεύσει κάποια στοιχεία της ζωής του με αφοπλιστική ειλικρίνεια (όπως αυτά που συνδέονται με τη σεξουαλικότητά του, λόγου χάρη), ενώ υπήρξε πολύ πιο επιφυλακτικός σε ζητήματα κοινωνικής τάξης και φυλής, αρνούμενος να ανασκευάσει προηγούμενες αρχαϊκές απόψεις του, γεγονός που την κάνει να αναρωτιέται αν πραγματικά είχε πάψει να της υιοθετεί.

Στη νέα βιογραφία του Γκάντι με τίτλο "Gandhi: The years that changed the world 1914–1948", ο συγγραφέας του βιβλίου Ramachandra Guha, της απαντά με οργή σχεδόν, δηλώνοντας ότι οι απόψεις της προδίδουν σοβαρό έλλειμμα «ακαδημαϊκής προσέγγισης και κοινωνιολογικής αντίληψης». Για τον ίδιο τον Guha, το συνολικό άθροισμα των λόγων και των έργων του Γκάντι, ασχέτως των όποιων σφαλμάτων και ανακολουθιών, τον καθιστούν μια αναμφισβήτητα προοδευτική μορφή της εποχής του, ειδικά σε ζητήματα φύλου, φυλής, κοινωνικής τάξης και κάστας.

Ο ίδιος ο Γκάντι πάντως έδειχνε να έχει πλήρη κατανόηση του γεγονότος ότι η γνώση και η ιστορία ως αφήγηση είναι εγγενώς υποκειμενικά πράγματα – γεγονός που στην εποχή μας βρίσκεται στο στόχαστρο δυνάμεων τόσο από την Αριστερά όσο και από την Δεξιά. Όπως άλλωστε είχε πει χαρακτηριστικά, «κάθε υπόθεση μπορεί να γίνει αντιληπτή μέσα από επτά τουλάχιστον διαφορετικές οπτικές, οι οποίες είναι όλες ορθές από μόνες τους, αλλά όχι συγχρόνως και όχι στις ίδιες περιστάσεις».

Με στοιχεία από το Times Literary Supplement


Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ