Η «Άννα» του Νικόλο Αμανίτι είναι ένα μυθιστόρημα χωρίς ενήλικους ήρωες σε μια αφανισμένη Σικελία

Η «Άννα» του Νικόλο Αμανίτι είναι ένα μυθιστόρημα χωρίς ενήλικους ήρωες σε μια αφανισμένη Σικελία Facebook Twitter
Ο Ammaniti έχει εμμονή με την παιδική ηλικία, που ίσως οφείλεται στη σχέση και στις εμπειρίες που είχε από τον πατέρα του, έναν από τους πιο γνωστούς Ιταλούς ψυχαναλυτές.
0

Post-apocalyptic fiction

Η «Άννα» είναι ένα εξαιρετικά καλογραμμένο δυστοπικό μυθιστόρημα, μετα-αποκαλυπτικό για την ακρίβεια· επιστημονικής φαντασίας δηλαδή, που ευτύχησε στη μετάφρασή του στα ελληνικά και αξίζει και με το παραπάνω να διαβαστεί. Ανήκει στη χορεία των βιβλίων του είδους που αγαπούν πολύ οι αναγνώστες της επιστημονικής φαντασίας, καθώς μυθιστορήματα με παρόμοιο θέμα έχουν γραφτεί και πολλά και καλά. Χωρίς να θέλουμε να κάνουμε ένα ιστορικό των post-apocalyptic stories, αξίζει μάλλον να αναφέρουμε πως πρώτο μεταξύ των οροσήμων συγκαταλέγεται από τους περισσότερους το περίφημο «Stand» του Στίβεν Κινγκ (οι σκληροπυρηνικοί της επιστημονικής φαντασίας, βέβαια, το κατατάσσουν στην κατηγορία horror/fantasy και όχι στη science fiction, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα) και δεύτερη η επτάτομη σειρά του θρυλικού «Μαύρου Πύργου» (εκδόσεις BELL) του ιδίου, που είναι ό,τι πιο κοντά σε έπος έχει να παρουσιάσει το subgenre. O «Ζωντανός Θρύλος», επίσης («I'm a legend»), του Ρίτσαρντ Μάθεσον, που στη γλώσσα μας κυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις Οξύ, είναι από τα πιο γνωστά μετα-αποκαλυπτικά μυθιστορήματα, καθώς έχει μεταφερθεί και τρεις φορές στον κινηματογράφο. Για την τηλεόραση, ο M. Νάιτ Σιάμαλαν διασκεύασε πρόπερσι την τριλογία «Wayward Ρines» του Μπλέικ Κράουτς (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα), paperbacks που μπορεί να μην έχουν την ποιότητα που αναζητούν πολλοί νοσταλγοί των παλαιοτέρων ή πιο γνωστών βιβλίων, αλλά παίζουν όμορφα και ανατρεπτικά με τα κλισέ − αυτά ακριβώς που περιμένουν να διαβάσουν ακόμη περισσότεροι φαν δηλαδή. O Ρόμπερτ Κέρκμαν, ο δημιουργός του φαινομένου «The Walking Dead» (τα ζόμπι, θυμίζουμε, κυριαρχούν στον πλανήτη σε αρκετά από τα βιβλία του είδους), παρουσίασε πρόσφατα και μία σειρά μυθιστορημάτων-κλώνων της σειράς. Θα κυκλοφορήσουν στη γλώσσα μας από τις εκδόσεις BELL Best Seller, και το πρώτο βιβλίο της Τριλογίας του Κυβερνήτη θα έχει τον τίτλο «Rise of the Governor». Ο σπουδαίος Κόρμακ Μακάρθι, που ο Χάρολντ Μπλουμ κατατάσσει πρώτο-πρώτο από τους σύγχρονους, εν ζωή, συγγραφείς στον Δυτικό του Κανόνα (όλα τα βιβλία του Μακάρθι κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη), έχει γράψει τον αριστουργηματικό «Δρόμο», που έγινε και μια εξαιρετικά καλή ταινία, χαμηλών τόνων και μεγάλων, ξαφνικών εντάσεων, ενώ πέρσι διαβάσαμε από τις εκδόσεις Ίκαρος τον ξεχωριστό «Σταθμό Έντεκα» της Emily St. John Mandel, που μας άρεσε πολύ ιδίως για τον τρόπο που ανακατεύει τον χρόνο, όπως ένας χαρτοπαίκτης την τράπουλα. Ιέρεια του υποείδους είναι ασφαλώς η Μάργκαρετ Άτγουντ, κυρίως με την Τριλογία του Τέλους του Κόσμου: «Όρυξ και Κρέικ», «Η χρονιά της πλημμύρας», «Το τέλος του κόσμου» (όλα τους από τις εκδόσεις Ψυχογιός), ενώ πρόσφατα εξέδωσε και το επίσης δυστοπικό «Η καρδιά πεθαίνει τελευταία», για το οποίο θα μιλήσουμε σε επόμενο σημείωμα, καθώς η χαλκέντερη Άτγουντ είναι one of a kind. Η speculative fiction (εναλλακτική ιστορία, επιστημονική φαντασία, fantasy, horro) ενδιαφέρει πολύ τη στήλη, όπως θα έχει καταλάβει ακόμη και ο μη προσεκτικός αναγνώστης.

Μια νεκρή Σικελία

Η «Άννα» λοιπόν, για να επανέλθουμε, είναι ένα περιπετειώδες και στοχαστικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται σε έναν κόσμο χωρίς ενήλικες: από κάποιο τερτίπι της τύχης, όλοι οι άνθρωποι πεθαίνουν − εκτός από τα παιδιά. Θα χαθούν όμως κι αυτά όταν φτάσουν τα δεκατέσσερα ή κάπου εκεί γύρω. Θα κολλήσουν την Κόκκινη, όπως έχουν ονομάσει την αρρώστια, θα γεμίσουν κόκκινες κηλίδες και πληγές στο σώμα τους, τα χείλη τους θα σκάσουν, οι ζοφεροί πόνοι τελικά θα τα συντρίψουν − και θα αφήσουν τα ακόμη μικρότερα να αγωνίζονται να επιβιώσουν σε έναν κόσμο που σύντομα, αν δεν γίνει κάποιο θαύμα, θα μείνει χωρίς ανθρώπους − το αργότερο σε δεκατέσσερα χρόνια ή μάλλον σε δέκα, καθώς το βιβλίο αρχίζει τον πέμπτο χρόνο μετά την εκδήλωση της πανδημίας που αφάνισε τους μεγάλους. Το τέλος της ανθρωπότητας είναι κοντά. Ωστόσο, δεν έχει φτάσει ακόμη.

Πρωταγωνίστρια είναι η Άννα, το δεκατριάχρονο κορίτσι που χαρίζει το όνομά του στο βιβλίο. Ζει στη Σικελία μαζί με τον πολύ μικρότερο αδερφό της, τον Άστορ, και ονειρεύεται να περάσει το Στενό της Μεσσήνης και να βρεθεί απέναντι, στην ηπειρωτική χώρα, όπου ίσως −θέλει να πιστεύει, γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς− ζουν ακόμη μεγάλοι και όπου ίσως κάποιοι έχουν ανακαλύψει κάποιο φάρμακο για την Κόκκινη, ένα αντίδοτο. Όλα γύρω της, στο Παλέρμο και οπουδήποτε αλλού, είναι νεκρά, κατεστραμμένα, βανδαλισμένα και πνιγμένα στη σκόνη και στα αγριόχορτα. Στον θάνατο. Η έξαλλη χλωρίδα ανακτά λίγο-λίγο το βασίλειό της, πνίγοντας τα ερείπια των πόλεων, ενώ τα σκυλιά έχουν αγριέψει και κυνηγούν σε αγέλες τους λιγοστούς επιζώντες.

Ωστόσο, και πάλι όπως είπαμε, η ανθρωπότητα δεν έχει πει την τελευταία της λέξη. Ομάδες παιδιών, είτε μοναχικών είτε ενωμένων σε μικρούς «στρατούς», και κυρίως σε ένα ισχυρό και με στοιχεία θρησκείας clan, διασχίζουν την έρημη χώρα προσπαθώντας να επιβιώσουν με κάθε τρόπο, ακόμη και δολοφονώντας. Η Άννα και ο αδερφός της θα πρέπει να σωθούν από τα άλλα παιδιά, τα άγρια, και να καταφέρουν να περάσουν απέναντι. Ίσως εκεί να υπάρχει σωτηρία − ίσως να νικήσουν κάπως τον χρόνο.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η Άννα άντεξε και ξεπέρασε αμέτρητες οδύνες, σπαραχτικές και κεραυνοβόλες σαν εκρήξεις σε δεξαμενές υγραερίου, που λίμναζαν ακόμη στην καρδιά της. Μετά τον θάνατο των γονιών της είχε βυθιστεί σε μια απέραντη, βουβή μοναξιά που την είχε αποχαυνώσει για μήνες ολόκληρους, μα ούτε μια φορά, ούτε ένα δευτερόλεπτο δεν της είχε περάσει από το μυαλό η ιδέα να δώσει τέλος στη ζωή της, γιατί ένιωθε πως η ζωή ξεπερνά σε δύναμη καθετί. Η ζωή δεν μας ανήκει, μας διαβαίνει. Η ζωή της ήταν ίδια με εκείνη που ωθεί μια ποδοπατημένη κατσαρίδα να κουτσαίνει στα δυο πόδια, η ίδια που κάνει ένα σκεπαρνοχτυπημένο φίδι να το σκάει σέρνοντας πίσω τα εντόσθιά του. Η Άννα, ασυναίσθητα, ένιωθε πως όλα τα πλάσματα αυτού του πλανήτη, από τα σαλιγκάρια μέχρι τα χελιδόνια, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων, πρέπει να ζήσουν. Αυτό είναι το χρέος μας, αυτό γράφει η σάρκα μας. Πρέπει να προχωράμε χωρίς να κοιτάζουμε πίσω, γιατί η ενέργεια που μας κατακλύζει είναι ανεξέλεγκτη. Κι ακόμη κι αν είμαστε απεγνωσμένοι, σακατεμένοι ή τυφλοί, εξακολουθούμε να τρεφόμαστε, να κοιμόμαστε, να κολυμπάμε αντιμέτωποι με τη δίνη που μας τραβά στις σπείρες της.

ΥΓ.: Με τον Ανταίο στην Κρήτη

Όπως μας πληροφόρησε η μεταφράστρια του βιβλίου, ο Ammaniti έχει εμμονή με την παιδική ηλικία, που ίσως οφείλεται στη σχέση και στις εμπειρίες που είχε από τον πατέρα του, έναν από τους πιο γνωστούς Ιταλούς ψυχαναλυτές. Η «Άννα» είναι επίσης το πρώτο του βιβλίο με κεντρικό ήρωα ένα κορίτσι, αλλά και το πρώτο στο οποίο ο κεντρικός ήρωας-παιδί δρα αυτόνομα, χωρίς γονείς. Εμπνεύστηκε την ιστορία του στην Κρήτη, όπου είχε πάει διακοπές με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη και έναν ακόμη φίλο του, Ιταλό. Ήταν κακόκεφος, λέει, και κάποια στιγμή ξεμάκρυνε από την παρέα. Βρέθηκε σε μια παραλία με ένα βιβλίο στο χέρι, όταν ξαφνικά παρατήρησε μια παρέα παιδιών έξι έως έντεκα ετών που περπατούσαν μόνα τους στην παραλία, σοβαρά-σοβαρά. Του έκανε εντύπωση που είχαν ύφος ενήλικα. Και τότε αναρωτήθηκε πώς θα ήταν ο κόσμος μας χωρίς ενήλικες: «Κάποια στιγμή», έγραψε, «ένα από τα μεγαλύτερα παιδιά κοντοστάθηκε και έδωσε σε όλους από ένα φιλί στον ώμο. Μπορεί να ήταν μια πράξη μεταμέλειας, μπορεί κάποιο συμβόλαιο αδερφοσύνης. Δεν ξέρω. Είχαν κατιτί μεγαλίστικο αυτά τα παιδιά, κάτι απολύτως σοβαρό στον τρόπο συνύπαρξής τους».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ