Η «Απεργία» του Ρήγα Γκόλφη κι ένα εργατικό σονέτο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη

Η «Απεργία» του Ρήγα Γκόλφη κι ένα εργατικό σονέτο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη Facebook Twitter
0

 

Η «Απεργία» του Ρήγα Γκόλφη κι ένα εργατικό σονέτο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη Facebook Twitter

Η «Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος» του Γιάνη Κορδάτου (1891-1961) είναι ένα κλασικό βιβλίο, έχοντας κάνει μέχρι σήμερα κάμποσες εκδόσεις. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε δύο τόμους, από το Βιβλιοπωλείον Α.Ν. Κολολού το 1931, και ξανά για δεύτερη φορά από τον εκδότη Πέτρο Δ. Καραβάκο το 1956. Οι νεώτερες γενιές γνωρίζουν το βιβλίο από τις εκδόσεις του Μπουκουμάνη – η τρίτη κατά σειρά από το 1972 και η τέταρτη από το 1974. 

Το βιβλίο του αυτό ο Κορδάτος, ένας από τους επιφανέστερους έλληνες ιστορικούς, το κλείνει με το εικοστό έβδομο κεφάλαιο, το οποίο τιτλοφορείται  «Η Επίδραση του Εργατικού Κινήματος στη Νεοελληνική Διανόηση»Εδώ ο Κορδάτος ερευνά την επίδραση των πρώτων εργατικών αγώνων, από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα μέχρι και το 1920 περίπου, στην ποίηση και την λογοτεχνία μας, παραθέτοντας χαρακτηριστικά τεκμήρια από πολύ γνωστούς (Κωστής Παλαμάς, Κώστας Χατζόπουλος, Κώστας Βάρναλης…), ή και λιγότερο γνωστούς (Κωνσταντίνος Ζησίου, Βασίλης Δουδούμας…) ποιητές και λογοτέχνες. Ανάμεσά τους ο Ρήγας Γκόλφης και ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης.

 

Η «Απεργία» του Ρήγα Γκόλφη κι ένα εργατικό σονέτο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη Facebook Twitter

Για τον Ρήγα Γκόλφη (1886-1958) σημειώνει ο Κορδάτος: «Ενθουσιώδεις και μαχητικοί απολογητές των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης προβάλλουν από το πνευματικό επιτελείο του Νουμά (σ.σ. φημισμένο λογοτεχνικό περιοδικό της εποχής) ο Δημ. Ταγκόπουλος, ο Κώστας Παρορίτης, ο Ρήγας Γκόλφης κ.ά.(…) Το 1908, σε τρία τεύχη του Νουμά, πρωτοδημοσιεύεται το κοινωνικό δράμα του Ρήγα Γκόλφη “Γήταυρος”, που αργότερα τυπώθηκε σε βιβλίο και κυκλοφόρησε πλατιά.(…) Ο Γκόλφης έγραψε αρκετά τραγούδια, εμπνευσμένα από τη ζωή, τους αγώνες και τους πόθους της εργατιάς, όπως το “Ψωμί της πίκρας και του πόνου”, “Οι σκλάβοι της γης” κ.ά.». Ένα απ’ αυτά ήταν και η «Απεργία»

ΑΠΕΡΓΙΑ

 

Στη στράτα αργοδιαβαίνει της εργατιάς το πλήθος.
Φαρμάκι έχει στα χείλη, κομένη την ορμή,
κι’ ο πόνος που συντρίβει τ’ αράθυμό του στήθος
θεριεύει το κορμί.

 

Πού πάει συμαζωμένο, το έλεος να γυρέψει;
Ποιος άρχοντας θ’ ακούσει, ποια πόρτα θ’ ανοιχτεί;
Με τ’ άπραγα τα λόγια τι πάει να ζητιανέψει,
να γείρει να κλαυτεί;

 

Το τέρας τής ανάγκης που τη ζωή του θλίβει,
νεκρώνει την αγάπη, μαραίνει τ’ αγαθά,
θα πάψει να τραντάζει το μαύρο του καλύβι,
το Χάρο να βοηθά;

 

Ω συνοδειά θλιμένη, του δίκιου τον αγώνα
σα θέλεις να κερδίσεις, μη σκύβεις και δειλιάς.
Και πώς θα διαφεντέψεις με λυγισμένο γόνα
τη μοίρα της δουλειάς;

 

Τη δύναμή σου νοιώσε κ’ υψώσου προς τον ήλιο.
Την πάναγνή σου ρώτησε, τη σιδερένια υγειά,
θεούς να τα λατρέψεις. Του κόσμου το βασίλειο
ζωντάνεψε, ραγιά.

 

Το πείσμα του δυνάστη, που τη χαρά μολεύει,
τα λούλουδα σκοτώνει, στερεύει την πηγή,
θα το συντρίψει, μάθε, το χέρι που δουλεύει
κι’ αναμετρά τη γη.

 

 

 

 

Η «Απεργία» του Ρήγα Γκόλφη κι ένα εργατικό σονέτο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη Facebook Twitter
Ρήγας Γκόλφης.

«Εκείνος όμως που θεμελίωσε το κοινωνικό μυθιστόρημα στην Ελλάδα…» συνεχίζει ο Κορδάτος «…είναι ο Κερκυραίος λογοτέχνης Κ. Θεοτόκης. Η “Τιμή και το Χρήμα” που πρωτοδημοσιεύτηκε στο Νουμά το 1912 και τυπώθηκε στην Κέρκυρα το 1914, είναι η κοινωνική ηθογραφία, που έκανε γνωστό το Θεοτόκη σα συγγραφέα με προοδευτικές αντιλήψεις. Το κατοπινό μυθιστόρημά του “Οι σκλάβοι στα δεσμά τους”, το πρώτο άρτιο τεχνικά μεγάλο κοινωνικό μυθιστόρημα, του έδωσε τιμητική θέση στα νεοελληνικά γράμματα και μεγάλη αίγλη μέσα στις λαϊκές μάζες. 

Όμως ο Θεοτόκης δεν ήταν μονάχα ένα εξαιρετικό ταλέντο στην πρόζα, ήταν εξίσου κι’ ένας εμπνευσμένος ποιητής. Το ποίημά του (σ.σ. ένα από τα 69 σονέτα του) που δημοσιεύουμε εδώ το επιβεβαιώνει».

Σηκώθη τ’ άγιο δίκηο της να λάβη
όλη η εργατιά με φρόνημα γενναίο.
Ισονομίας κηρύχνει νόμο νέο
και τα δεσμά τού πλούτου η ορμή της θραύει.
Η σκληρή φτώχεια, η γύμνια, η πείνα παύει
και με καλούν μύριες φωνές να λέω
θούριο τραγούδι· σ’ ένα πέλαο πλέω
χαράς, λεύτεροι ανθρώποι είναι όλοι οι σκλάβοι.
Μα για να σκίσω τές ανάερες ρούγες
που θα με βγάλουν στον ψηλό Ελικώνα,
πρέπει γοργά αργυρόχρυσες φτερούγες
Αγάπη αρμονική να μου χαρίσει.
Τι δε μπορεί ψυχής βαρειάς εικόνα
της Κασταλίας, να καθρεφτίση η βρύση.

 

Τα 69 σονέτα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη (1872-1923) συγκεντρώθηκαν σ’ έναν τόμο και εκδόθηκαν από την Ωκεανίδα το 1999, με εισαγωγή και επιμέλεια του Ορέστη Αλεξάκη. 

Η «Απεργία» του Ρήγα Γκόλφη κι ένα εργατικό σονέτο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη Facebook Twitter
Κωνσταντίνος Θεοτόκης.
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM