ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

Ηappy Birthday Emily Dickinson! Από τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο

Ηappy Birthday Emily Dickinson! Από τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο Facebook Twitter
0
Ηappy Birthday Emily Dickinson! Από τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο Facebook Twitter

Το Νερό μαθαίνεται απ' τη δίψα. Η Εκσταση από την οδύνη. Τα Πουλιά απ' το χιόνι. Κι η Ντίκινσον απ' τον καιρό. Οταν την πρωτοδιαβάζεις πέφτεις απ' το ένα αίνιγμα στο άλλο, αλλεπάλληλα. Πέφτεις όχι στην άβυσσο, αλλά σε έναν κόσμο κυριολεξίας του πόνου, πρωτοφανούς - απ' όπου, επίσημα, έχει παραλειφθεί το κεντρικό νόημα, έχει σβηστεί συνειδητά το κέντρο.

Είναι μια ποίηση της περιφέρειας, σπασμένη όπως τα αγάλματα, που μέσα από τις λεπιδιές του νοήματος μπορείς να δεις τα πάντα - σχεδόν τα πάντα.

Απ' το αχανές έργο της «παρθένας ερημίτισσας» (1.800 ποιήματα -τα περισσότερα σπουδαία, «φτασμένα κατ' ευθείαν με ένα άλμα στην κορυφή»- γραμμένα με μακρουλά λειασμένα γράμματα) λίγα έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά - από συμπαθητικά έως άθλια. Στα αγγλικά, υπάρχουν όλα στο Ιντερνετ, με εξαιρετικές αναλύσεις και σχολιασμούς - είναι πολύ δημοφιλής στην εποχή μας η τρισμέγιστη Ντίκινσον, με τα μαλλιά «σαν του κάστανου το αγκάθινο κουκούλι» και τα μάτια της «σαν το σέρι στο ποτήρι, που αφήνει ο επισκέπτης» (λόγια δικά της). Συχνά οφείλεται σε λάθος λόγους (στο μύθο της ζωής της, τον εγκλεισμό της σε ένα σπίτι ή ορισμένες της εκκεντρικότητες), συχνότερα όμως στην αργή ζύμωση της ποίησής της μέσα μας - αινίγματα που τα λύνει το σώμα μας αντί για εμάς. Και μόνο το γεγονός ότι το βασικό έργο μιας τέτοιας ποιήτριας μένει ουσιαστικά αμετάφραστο ώς σήμερα, δείχνει πόσο ασήμαντη και πνευματικά οκνή είναι η Ελλάδα.

Μόλις 44 ποιήματά της και 3 γράμματα (που είναι ισάξια με ποιήματα) μετέφρασε ο Ερρίκος Σοφράς στις εκδόσεις Ροδακιό πριν 5 χρόνια -κι ακόμα αυτό έιναι ό,τι καλύτερο έχει γίνει στην Ελλάδα για αυτήν! Περιέργως, αρκούν για να φανερωθεί αυτή η ακριβή ποίηση, να λυθεί κάπως ο λευκός γρίφος της.

Είναι από τις καλύτερες μεταφράσεις ποίησης που έχω διαβάσει στην Ελλάδα - συγκρατημένη και ψυχρή, αφήνει τις ημιτελείς χειρονομίες ημιτελείς, την ειρωνεία αναπάντητη, διατηρεί την αμφισημία της ανοιξιάτικης ψύχρας που πνέει πάνω απ' όλα της τα ποιήματα. Οι λέξεις παραμένουν απόκρημνες, η έκσταση ελεγχόμενη - υπάρχει ακόμα και η κοριτσίστικη δροσιά, το χιούμορ της Νέας Αγγλίδας που μεγάλωσε σε μια μικρή, καλβινιστική κωμόπολη της Μασαχουσέτης του 1850, με τη Βίβλο και τον Σέξπιρ, ωστόσο έγραψε: «"Κοιτάξτε τα κρίνα" - είναι η μόνη Εντολή που υπάκουσα».

Ξαναδιαβάζω έκτοτε συχνά αυτό το εκδοτικό κατόρθωμα. Είναι μια κάποια λύση, στη παρακμή που μας κυκλώνει. Οταν η «πολιτική» κακοφορμίζει, βάζεις φωτιά ή στρέφεσαι στο πνεύμα. Η Ντίκινσον αγνόησε επιδεικτικά την πολιτική της εποχής της, παρ' ότι υπήρξε μέλος μιας οικογένειας με δύναμη. Ούτε τη δημοσιότητα ήθελε. Ούτε τα λεφτά. Οχι επειδή ήταν γυναίκα - ή μια αποσυνάγωγη. Ηθελε να αφήσει όσο μπορεί πιο καθαρό το βλέμμα της. Για να δει αυτο που διαρκεί, όταν το σώμα και οι κοινωνίες έχουν φύγει

Δυο ποίηματά της

1149 

Μετά από χρόνια εκατό

Τον Τόπο αυτό κανείς δεν ξέρει

Η Τραγωδία που παίχτηκε εκεί

Τώρα Σιγή Ατάραχη

Χορτάρια αγριέψανε τριγύρω

Ξένοι διαβήκανε περαστικοί

Την έρημη συλλάβισαν Ορθογραφία

Που κράταγαν οι Αλλοτινοί Νεκροί

Το δρόμο τον αναθυμούνται

Ανεμοι σε Χωράφια Θερινά -

Το Ενστικτο μαζεύει το Κλειδί

Που πέταξε η μνήμη μακριά-

1338 

Κι όμως, ο Χρόνος συνεχίζεται-

Το λέω χαρούμενη σ' όσους πονάνε τώρα-

Θα ζήσουν-

Υπάρχει ήλιος-

Δεν το πιστεύουν τώρα-

Μετάφραση: Ερρίκος Σοφράς, εκδ. Το Ροδακιό

Βιβλίο
0

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ