Ντον ΝτεΛίλλο: Μικρές μαχαιριές της μνήμης

Ντον ΝτεΛίλλο: Μικρές μαχαιριές της μνήμης Facebook Twitter
Ντον ΝτεΛίλλο
0

1. Υβρίδιο: Καλά το έλεγε ο Raoul Vaneigem: «Οι πλούσιοι είναι φτωχοί με πολλά λεφτά». Κι ακόμα πιο καλά το έλεγε ο René Crevel, ο πιο ωραίος και πιο τραγικός από τους προπάτορές μας: «Δεν μας αρέσουν ούτε οι φακές του πλούσιου, ούτε το χαβιάρι του φτωχού». Ο ταχύπλοος νεοπλουτισμός καταργεί όσα ξέραμε για τον πλούτο. Άλλοτε μπορούσες να ζηλέψεις τον πλούσιο. Τώρα μπορείς κάλλιστα να τον οικτίρεις. Ακόμα και το ότι είναι επικίνδυνος, ότι μπορεί να καταστρέψει ολόκληρες κοινωνίες με μερικές σπασμωδικές κινήσεις σε μηχανήματα με οθόνες αφής χωμένα στα μπράτσα μιας πολυθρόνας χωμένης σε μια λιμουζίνα που έχει δάπεδο καμωμένο από μάρμαρο Καράρας (!) και που χώνεται με τη σειρά της, όταν πέσει η νύχτα, σε ένα όλο λίγδα γκαράζ μαζί με άλλες, όλες ίδιες, όλες πανομοιότυπες, λιμουζίνες – ακόμα, λοιπόν, και το ότι είναι σπαστικά επικίνδυνος δεν του προσδίδει καμία άλω κακού, την παραμικρή, έστω και διεστραμμένη, γοητεία.

Αυτά σκέφτεσαι διαβάζοντας το Cosmopolis (μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Εστία), το μεταλλικό/φιλοσοφικό μυθιστόρημα του Ντον ΝτεΛίλλο (γεν. 1937). Είναι ο Έρικ Πάκερ, o νεοφτωχοπλούσιος του ΝτεΛίλλο, ένα εν τέλει και ουσιωδώς άβουλο υβρίδιο, λίγο άνθρωπος συν πολύ από άυλα πλέματα μηχανημάτων. Όπως λέει στον Έρικ Πάκερ η Βίγια Κίνσκι, πέρσοναλ θεωρητικός του, πέρσοναλ φιλόσοφός του αλλά και πέρσοναλ γελωτοποιός του, που δικαιούται να του κοπανάει ατιμωρητί αλήθειες, όπως στον Σαίξπηρ: «Ανθρώπινα όντα και υπολογιστές συγχωνεύονται […] Και αρχίζει η ζωή δίχως τέλος» (σ. 116). Η ζωή; Ή ο θάνατος δίχως τέλος; Ή είναι το ίδιο, όπως μαθαίνουμε από τους Αθάνατους του Μπόρχες;

2. Ποίηση: Ο Έρικ Πάκερ, αυτοδημιούργητος δισεκατομμυριούχος, μαριονέτα που της κινούν τα νήματα για να κινήσει νήματα. Ένα υπερδραστήριο Τίποτα που αίφνης, όχι πάντως κατόπιν ωρίμου σκέψεως, έτσι, out of the blue, στα ξεκούδουνα, αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να δοθεί ένα κάποιο τέλος, ότι ήρθε αδυσώπητα η ώρα – για τι πράγμα και τι τέλος, δεν το ξέρει. «Ξύπνησα σήμερα το πρωί και ήξερα ότι έχει έρθει η ώρα», λέει (σ. 170). Ναι, για τι πράγμα είχε έρθει η ώρα; Όπως συμβαίνει στα Επιχρυσωμένα Τίποτα, δεν είχε έρθει για τίποτα ιδιαίτερο η ώρα. Μονάχα για ένα κούρεμα. Ξανά και ξανά, στις 220 σελίδες του Cosmopolis, ο Έρικ Πάκερ επιμένει ότι χρειάζεται κούρεμα, και δη ότι πρέπει να κουρευτεί στου γέροντα μπαρμπέρη Άντονι Αντουμπάτο, διότι «Τι έχει ένα κούρεμα; Συνειρμούς. Ένα ημερολόγιο στον τοίχο. Καθρέφτες παντού», λέει στον Σάινερ, ένα βλαμμένο τεχνοφρικιό που έχει για σύμβουλο και στάλκερ στον κυκεώνα των διαγραμμάτων. Ίσως η πιο αληθινή στιγμή του Πάκερ μέσα στο αδιαπέραστο κέλυφός του όπου, όπως θα έλεγε ο Χέγκελ, ακόμα και η αλήθεια είναι μια στιγμή του ψεύτικου. Ίσωςαυτή να είναι του Πάκερ, που διαβάζει μανιωδώς επιστημονικά  εγχειρίδια και ποιήματα, η μοναδική ποίηση: «Θέλουμε κούρεμα», λέει σε πληθυντικό μεγαλοπρεπείας – ίσως σαρκάζοντας τον εαυτό, ίσως διαισθανόμενος ότι δεν έχει εαυτό, ότι δεν πρόκειται για πληθυντικό μεγαλοπρεπείας, αλλά ότι μιλάει για όλη την «τσογλανοπαρέα που (δεν) κάνει κριτική», μιλάει για όλα τα σχεδόν αμούστακα μειράκια που βρέθηκαν να παίζουν με οθόνες αφής και με δισεκατομμύρια (άυλα, ανυπόστατα) δολάρια.

 

3. Τέλος πάντων: Ο Έρικ Πάκερ θα περάσει την τελευταία του μέρα στη λιμουζίνα του που έχει δάπεδο από το μάρμαρο του Μιχαήλ Άγγελου, που είναι ηχομονωμένη , που λειτουργεί ως γραφείο και γαμιστρώνας και τάφος ονείρων. Ο Έρικ Πάκερ διασχίζει την κοσμόπολη για να πάει για κούρεμα, για να πάει να συναντήσει στιγμές έξαρσης που τον οδηγούν στον τελικό χαμό, για να πάει να πεθάνει, να πάει να τον σκοτώσουν.

Ο ΝτεΛίλλο, μάστορας πάντα, έβαλε στο μπλέντερ τον Οδυσσέα και τον Μεγάλο Γκάτσμπυ και μας μίλησε, μέσα από την digital οντότητα του Έρικ Πάκερ, για το ότι «το τέλος οποιουδήποτε πράγματος ήταν αυτό που τελείωνε» (σ. 137). Και για το ότι μένουν ανάσες, πάντα μένουν ανάσες, μες στα σκάφανδρα του τεθωρακισμένου εγωισμού, μένουν μικρές μαχαιριές της μνήμης (σ. 72), όπως γράφει ο φονιάς του Πάκερ, ο διασαλευμένος Μπέννο Λέβιν. Ο Πάκερ οδεύει προς το τέλος του, διασχίζοντας την κοσμόπολη, συναντώντας τυχαία τη σύζυγό του, την Ελίζ Σίφριν, με την οποία γνωρίζεται ελάχιστα, πέφτοντας πάνω σε αντικαπιταλιστικές διαδηλώσεις, σκοτώνοντας, άνευ λόγου, σαν μεταμοντέρνος ψηφιακός Καλιγούλας σε κάποιο play station, τον Τορβάλ, τον πιστό σωματοφύλακά του, συνομιλώντας με τον δικό του πέρσοναλ δολοφόνο, τον Μπέννο. Ο Έρικ Πάκερ. «Με τον θάνατό του δεν θα τελείωνε ο ίδιος. Θα τελείωνε ο κόσμος». Τόσο ανούσια ματαιόδοξος. Τόσο ανυπόστατα εγωιστής. Ένας άφραγκος δισεκατομμυριούχος.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Σελίν Κιριόλ «Φωνή χωρίς ήχο»

Το πίσω ράφι / «Ένα από τα πιο ιδιοφυώς γραμμένα μυθιστορήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας»

Έτσι είχε γράψει ο Πολ Όστερ εξαίροντας τη γραφή της Σελίν Κιριόλ στο «Φωνή χωρίς ήχο» για την οικονομία, τη συμπόνια και τις χιουμοριστικές πινελιές της, για τον τρόπο που προσεγγίζει μια γυναίκα αποξενωμένη σε μια απέραντη μεγαλούπολη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μαίρη Κουκουλέ

Οι Αθηναίοι / Μαίρη Κουκουλέ (1939-2025): Η αιρετική λαογράφος που κατέγραψε τη νεοελληνική αθυροστομία

Μοίρασε τη ζωή της ανάμεσα στην Αθήνα και το Παρίσι, υπήρξε σύντροφος ζωής του επίσης αιρετικού Ηλία Πετρόπουλου. Ο Μάης του ’68 ήταν ό,τι συγκλονιστικότερο έζησε. Πέθανε σε ηλικία 86 ετών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Στρατής Τσίρκας και οι Ακυβέρνητες Πολιτείες

Βιβλίο / Ο Στρατής Τσίρκας και οι Ακυβέρνητες Πολιτείες

Σε ποια εποχή γράφτηκε η φημισμένη τριλογία; Πώς διαβάζουμε σήμερα αυτό το σημαντικό μυθιστόρημα; Ποιοι είναι οι ήρωές του; Αυτά και πολλά ακόμα αναλύει με εξαιρετικό τρόπο η Κωνσταντίνα Βούλγαρη σε τρία ηχητικά ντοκιμαντέρ. 
THE LIFO TEAM
Θανάσης Σκρουμπέλος, συγγραφέας

Οι Αθηναίοι / «Δεν μπορεί να κερδίζει συνέχεια το δίκιο του ισχυρού»

Στο Λονδίνο, ο Θανάσης Σκρουμπέλος έλεγε ότι είναι «απ’ τον Κολωνό, γείτονας του Σοφοκλή». Έχοντας βγει από τα σπλάχνα της, ο συγγραφέας που έγραψε για την Αθήνα του περιθωρίου, για τη γειτονιά του και τον Ολυμπιακό, πιστεύει ότι η αριστερά που γνώρισε έχει πεθάνει, ενώ το «γελοίο που εκφράζει η ισχυρή άρχουσα τάξη» είναι ο μεγαλύτερός του φόβος.
M. HULOT
Σπύρος A. Ευαγγελάτος: Μια μεγάλη διαδρομή

Πέθανε Σαν Σήμερα / Σπύρος A. Ευαγγελάτος: Μια μεγάλη διαδρομή στο ελληνικό θέατρο

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης κυκλοφόρησε έναν τόμο 535 σελίδων, αφιερωμένο στον σπουδαίο σκηνοθέτη, φιλόλογο, συγγραφέα και ακαδημαϊκό που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μέριλιν Γιάλομ: «H ιστορία της συζύγου»

Το Πίσω Ράφι / H ιστορία της συζύγου από την αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα

Η φεμινίστρια συγγραφέας και ιστορικός Μέριλιν Γιάλομ εξερευνά τη διαδρομή της συζυγικής ταυτότητας, αποκαλύπτοντας πώς η έννοια του γάμου μεταλλάχθηκε από θρησκευτικό καθήκον σε πεδίο συναισθηματικής ελευθερίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο γενναιόδωρα οργισμένος Τζορτζ Όργουελ

Βιβλίο / Ο γενναιόδωρα οργισμένος Τζορτζ Όργουελ

Η έκδοση με τα κριτικά κείμενα του Τζορτζ Όργουελ για τη λογοτεχνία και την πολιτική με τον τίτλο «Ό,τι μου κάνει κέφι» μας φέρνει ενώπιον ενός τρομερά οξυδερκούς και ενίοτε γενναιόδωρα οργισμένου στοχαστή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το βιβλιοπωλείο Κάουφμαν και η ανεκτίμητη προσφορά του στην πνευματική ζωή της Αθήνας

Βιβλίο / Το βιβλιοπωλείο Κάουφμαν και η ανεκτίμητη προσφορά του στην πνευματική ζωή της Αθήνας

Μέσα από αφηγήσεις, φωτογραφίες και ντοκουμέντα μιας νέας έκδοσης ζωντανεύει το βιβλιοπωλείο που συνδέθηκε με τις μνήμες χιλιάδων Αθηναίων και έπαιξε ρόλο στην πολιτιστική διαμόρφωση και καλλιέργεια πολλών γενεών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Κάποια στιγμή έμαθα να βάζω στον λόγο μου ένα "ίσως", ένα "ενδεχομένως"»

Οι Αθηναίοι / «Κάποια στιγμή έμαθα να βάζω στον λόγο μου ένα "ίσως", ένα "ενδεχομένως"»

Στην Α’ Δημοτικού τη μάγεψε η φράση «Η Ντόρα έφερε μπαμπακιές». Διαμορφώθηκε με Προυστ, Βιρτζίνια Γουλφ, Γιώργο Ιωάννου και Κοσμά Πολίτη. Ως συγγραφέα την κινεί η περιέργεια για τις ανθρώπινες σχέσεις. Η Αγγέλα Καστρινάκη είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπρους Τσάτουιν: Ένας αεικίνητος ταξιδιώτης

Πέθανε Σαν Σήμερα / Μπρους Τσάτουιν: Ένας αεικίνητος ταξιδιώτης

Ο αιώνιος ταξιδευτής, μυθιστοριογράφος και ταξιδιωτικός συγγραφέας περιπλανήθηκε στα πιο άβατα σημεία του κόσμου αναζητώντας το DNA των νομάδων και έζησε μια μυθιστορηματική ζωή που υπερβαίνει αυτήν που κατέγραψε στα βιβλία του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
10 σημαντικά βιβλία που θα κυκλοφορήσουν το πρώτο τρίμηνο του 2025

Βιβλίο / Δέκα σημαντικά βιβλία που θα κυκλοφορήσουν το πρώτο τρίμηνο του 2025

Το πιο πρόσφατο Booker, επανεκδόσεις μυθιστορημάτων με θέμα τον Εμφύλιο, το τελευταίο βιβλίο του Μάριο Βάργκας Λιόσα, η νέα Αμάντα Μιχαλοπούλου και μια συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Αργύρη Χιόνη είναι μερικές μόνο από τις πολυαναμενόμενες προσεχέις εκδόσεις.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Ο Διονύσης Σαββόπουλος: σύζυγος, πατέρας, τραγουδοποιός

Βιβλίο / Ο Διονύσης Σαββόπουλος: σύζυγος, πατέρας, τραγουδοποιός

Στην πιο de profundis στιγμή της ζωής του ο συνθέτης γράφει το αυτοβιογραφικό «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα», αποκαλύπτοντας σαν σε προσευχή τις πιο προσωπικές, τρωτές στιγμές του, ζητώντας συγγνώμη από τους οικείους του και ομολογώντας ότι η έμπνευση συμπορεύεται με τη θνητότητα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ