H έκθεση διερευνά το αρχέτυπο της επικίνδυνης γυναίκας - θηλυκότητας που απειλεί την πατριαρχία, μιμούμενη τα βίαια μέσα και εργαλεία της ίδιας στην προσπάθεια αυτο-προσδιορισμού, σωτηρίας και χειραφέτησης. Ο τίτλος της έκθεσης, παραπέμπει στο βιβλίο-ορόσημο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη “Η Φόνισσα” του 1903, ένα από τα σημαντικότερα ψυχογραφήματα της ελληνικής λογοτεχνίας.

 

Μια δυναμική γυναίκα στο νησί της Σκιάθου, η χήρα Χαδούλα, περιγράφει την ζωή της και πως αποφασίζει να πάρει στα χέρια της την τύχη μικρών κοριτσιών. Η ηρωίδα του Παπαδιαμάντη απαντά στην βία των ανδρών με βία, μια βία που μεταπηδά από την πατριαρχία στην ίδια την Χαδούλα και από την Χαδούλα στα κορίτσια, κι ας την βλέπει η ίδια ως προστασία. Το πορτραίτο σκιαγραφεί τη γυναίκα της εποχής που ζει για να υπηρετεί και η μόνη σωτήρια λύση που μπορεί να σκεφτεί για την νέα γενιά γυναικών είναι ο θάνατος. 

 

Η Φόνισσα, ένα ρηξικέλευθο κείμενο πολύ μπροστά από την εποχή του, και ίσως μια ενδιαφέρουσα πρόκληση, για την φεμινιστική ανάγνωση της πατριαρχίας, συζητά αυτό που συζητούν και σήμερα οι φεμινίστριες της τρίτης γενιάς: ποιανού η βία είναι αποδεκτή; Μέχρι που φτάνουν τα πλοκάμια της πατριαρχίας; Τι συμβαίνει όταν η πατριαρχία εισχωρεί στην ίδια την θηλυκότητα; Οι πέντε θηλυκότητες που συμμετέχουν στην έκθεση χρησιμοποιούν προφορικές αφηγήσεις βίας, ξόρκια, σεξουαλικές πρακτικές, καυστικές καμπάνιες, ιατρικά τροχήλατα τραπέζια, και υβριδικά πλάσματα που μας κάνουν να ξανασκεφτούμε τα στερεότυπα φύλου τα οποία αναπαράγονται όχι μόνο στην κοινωνία αλλά και στην επιστήμη.

 

Οι αφηγήσεις τους μέσα από τα έργα του, είναι για να ξορκίσουν την πατριαρχία και να δώσουν λύσεις μέσα από αυτή, όπως αυτή βιώνεται καθημερινά 121 χρόνια μετά την συγγραφή του μυθιστορήματος του Παπαδιαμάντη. Κάθε έργο μεταβολίζει την βία και προσπαθεί να δώσει φως στο σκοτάδι του παρελθόντος για ένα φωτεινότερο μέλλον, όπου η έμφυλη βία δεν θα υπάρχει πια. Η έκθεση προσπαθεί να υπογραμμίσει ένα μελανό φαινόμενο που έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και αλλού: την οπισθοδρομική αντίσταση από μέρος της κοινωνίας, απέναντι σε όλ@ εμάς που ζητούμε να αναγνωριστεί νομικά ο όρος γυναικοκτονία και να αλλάξει το νομικό πλαίσιο ώστε να αντιμετωπιστούν οι δολοφονίες γυναικών στην Ελλάδα, ακριβώς επειδή είναι γυναίκες.

 

Η αντίσταση αυτή, εκφέρεται είτε στον δημόσιο λόγο από δημοσιογράφους, είτε από συνανθρώπους μας στα ΜΚΔ, είτε από ομάδες νέων και όχι τόσο νέων ανδρών που διεκδικούν νέους όρους για τη γονεϊκότητα και θεωρούν ότι απειλούνται από πιθανές νομοθετήσεις που θα αυστηροποιήσουν ποινές για κακοποιητές. Οι αντιδράσεις αφορούν όχι μόνο στον όρο αλλά και στην δράση φεμινιστικών πρωτοβουλιών, προσπαθώντας να βλάψουν την συλλογική προσπάθεια για δημιουργία πλαισίων προστασίας, και λασπολογώντας την ως μια “γυναικεία απαίτηση από επιθετικές” (ή και “φεμιναζί”) γυναικείες ομάδες. Η έκθεση θα συνοδεύεται από δημόσιο πρόγραμμα το οποίο θα επικοινωνηθεί τον Οκτώβριο.