Ο ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΙΣΛΑΝΔΟΔΑΝΙΚΗΣ καταγωγής εικαστικός Olafur Eliasson, γνωστός για τα ευφάνταστα installations και το στούντιό του στο Βερολίνο, με την υποστήριξη ομάδας παιδιών, ειδικών και ερευνητών δημιούργησε το Earth Speakr, ένα ψηφιακό έργο τέχνης, διαθέσιμο στις 24 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προσβάσιμο στους πάντες μέσω μιας εφαρμογής. Παιδιά και νέοι κάτω των δεκαοκτώ καλούνται να συμμετάσχουν, δίνοντας φωνή σε διάφορα στοιχεία π.χ. σε ένα δέντρο, σε μια μπανανόφλουδα, στον ουρανό ή στον δρόμο. Τα μηνύματά τους θα συλλέγονται και θα περνούν από επεξεργασία στο app μέσω επαυξημένης πραγματικότητας.
Καθώς χρηματοδοτείται από το ομοσπονδιακό υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας επ' ευκαιρία της γερμανικής προεδρίας στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2020, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γκαίτε, ο καλλιτέχνης και η ομάδα του ελπίζουν ότι όλοι εκείνοι που αποφασίζουν για το μέλλον του πλανήτη και κυρίως οι παγκόσμιoι ηγέτες θα ακούσουν τα παιδιά και τι έχουν να τους πουν. Οι ενήλικες μπορούν να δείξουν ότι έχουν καταλάβει τα μηνύματα αυτά, δημιουργώντας loudspeakers που θα τοποθετηθούν παντού σε εικονικoύς χάρτες, σε δημόσιες πλατείες και πάνω από πολιτικά κτίρια, ενθαρρύνοντας κι άλλους να τα ακούσουν.
Τα μηνύματα από το Εarth Speakr θα προβάλλονται και στις Βρυξέλλες στα κτίρια Justus Lipsuis και Europa, στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Στρασβούργο, αλλά και στο Βερολίνο, στο Lichthof του ομοσπονδιακού υπουργείου Εξωτερικών. Ο δημιουργός αυτού του ψηφιακού υπερμεγέθους καλλιτεχνικού πρότζεκτ μάς εξηγεί γιατί πήρε αυτή την πρωτοβουλία.
Σήμερα είναι ανάγκη να ακούσουμε τις νεότερες γενιές και να πάρουμε αποφάσεις για ένα καλύτερο μέλλον. Η φωνή τους πρέπει να ακουστεί, αλλά εκείνοι που παίρνουν αποφάσεις σήμερα δεν γίνεται να περιμένουν για να προχωρήσουν σε καίριες αλλαγές.
— Το Earth Speakr είναι ένα πρότζεκτ που επεξεργαζόσασταν πολύ καιρό;
Παραδοσιακά θεωρούμε ιδιοφυΐες τους καλλιτέχνες των οποίων η δουλειά πάντα θα ανήκει σε συλλογές μουσείων, όπου το ευρύτερο κοινό μπορεί να τη βλέπει. Αρχικά, με ενδιαφέρει να προτείνω το έργο τέχνης ως έναν τρόπο συμπαραγωγής ενός καλλιτεχνικού πρότζεκτ μαζί με τον καλλιτέχνη, με την έννοια ότι δεν ακούς απλώς τι έχει να πει ο καλλιτέχνης.
Πιστεύω ότι η τέχνη μπορεί να είναι μια απελευθερωτική συνεργασία μεταξύ ενός επισκέπτη μουσείου και ενός καλλιτέχνη. Η τάση να απομονώνουμε τον καλλιτέχνη και να πατρονάρουμε τον παρατηρητή έχει μειώσει την πιθανότητα αυτός που βλέπει τέχνη να είναι της ίδιας δυναμικής με εκείνον που τη φτιάχνει. Δεν υπάρχει λόγος να ισχυριζόμαστε ότι ο καλλιτέχνης είναι σημαντικότερος από οποιοδήποτε ανθρώπινο ον. Αυτό ήταν για μεγάλο διάστημα μέρος της τέχνης μου.
Ως εκ τούτου, η ιδέα της αποκέντρωσης της δημιουργικής δυναμικής του EarthSpeakr, το να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ισότιμα απ' όλους, ιεραρχώντας τα πράγματα και δίνοντας στα παιδιά όλα τα εχέγγυα για την ανάπτυξη της δημιουργικής τους ευφυΐας, σχετίζεται τόσο με την ικανότητα αποκέντρωσης σε κοινωνικό πλαίσιο όσο και με την κατανόηση της αληθινής αξίας των ανθρώπων που εμπλέκονται στην τέχνη, ατομικά και συλλογικά.
— Σε ποιον βαθμό η γερμανική κυβέρνηση –ή μέλη της– βλέπει με ευαισθησία περιβαλλοντικά θέματα; Δεν έρχονται σε ρήξη με οικονομικά συμφέροντα που ακυρώνουν τις πεποιθήσεις τους;
Αυτή είναι μια ερώτηση που θα πρέπει να απαντηθεί από το ομοσπονδιακό υπουργείο Εξωτερικών. Αυτό που εγώ μπορώ να πω είναι ότι η εμπειρία μου από τη συνεργασία μαζί τους πάνω σε αυτό το πρότζεκτ μου έχει δείξει πως υπάρχει η διάθεση να προστατευτεί το μέλλον του πλανήτη μας μέσω της χρήσης της τέχνης και νέων τρόπων εργασίας.
— Τα περισσότερα έργα σας είναι τεραστίων διαστάσεων εγκαταστάσεις. Το να ασχολείστε με μικρότερης φόρμας έργα μέσω της χρήσης των εφαρμογών σε κινητά σημαίνει κάτι περισσότερο από την απλή χρήση ενός άλλου μέσου;
Στην πραγματικότητα, το Earth Speakr είναι αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη σε μέγεθος καλλιτεχνική εργασία μου μέχρι σήμερα. Το εύρος της όχι μόνο συνδέεται άμεσα με τη χρήση των κινητών και της οθόνης τους αλλά και με τις φωνές της διεθνούς κοινότητας που ολοένα πληθαίνουν.
Είναι σημαντικές αυτές οι μετατοπίσεις από το άτομο στην κοινωνία και τούμπαλιν, που αντικατοπτρίζουν και τους οικολογικούς στόχους. Για να μπορέσει κανείς να φανταστεί αυτήν τη σχετικότητα, ας σκεφτεί μια μεγάλη ιδέα που παίρνει ζωή σε ατομικό επίπεδο, αλλά μελλοντικά μπορεί να αποδειχτεί χρήσιμη για όλους.
Για να αλλάξουμε προοπτικές, το Earth Speakr προσκαλεί τους πάντες να δημιουργήσουν animation με εικόνες από το περιβάλλον τους, χρησιμοποιώντας τη διαδραστική τεχνολογία. Τα παιδιά μπορούν να κατεβάσουν και να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή για να αρχειοθετήσουν τις ιδέες τους σχετικά με τη διατήρηση του πλανήτη μας σε καλή κατάσταση. Αλλά και οι ενήλικοι είναι ευπρόσδεκτοι να συμμετέχουν, μπαίνοντας στο www.earthspeakr.art. Εκεί θα ακούσουν τα μηνύματα, θα τα μοιραστούν με άλλους και, ομαδοποιώντας τα –φτιάχνοντας τα επονομαζόμενα Loud Speakrs–, θα παρουσιάσουν και θα προβάλουν τα δυνατά μηνύματα που θέλουν να μοιράσουν τα παιδιά.
— Συνεργάζεστε στο στούντιό σας με νεαρούς καλλιτέχνες που προέρχονται από διάφορα μέσα, όπως το φιλμ, η φωτογραφία, η αρχιτεκτονική, η γλυπτική κ.ά., δημιουργώντας πρότζεκτ που συνήθως αφορούν οικολογικά θέματα. Έχετε χάσει την εμπιστοσύνη σας στη δική σας γενιά, μόνο η νεότερη μπορεί να δώσει τις λύσεις;
Σήμερα είναι ανάγκη να ακούσουμε τις νεότερες γενιές και να πάρουμε αποφάσεις για ένα καλύτερο μέλλον. Η φωνή τους πρέπει να ακουστεί, αλλά εκείνοι που παίρνουν αποφάσεις σήμερα δεν γίνεται να περιμένουν για να προχωρήσουν σε καίριες αλλαγές.
— Μα ειλικρινά πιστεύετε ότι οι πολιτικοί και οι ηγέτες θα ακούσουν τι έχουν να πουν τα παιδιά για το περιβάλλον;
Θα επικαλεστώ τα λόγια του Ντέσμοντ Τούτου: «Είμαι ένας φυλακισμένος της ελπίδας». Δηλαδή, χωρίς ελπίδα είμαστε απελπισμένοι. Υπάρχουν αρκετοί, σημαντικοί και ενθουσιώδεις οργανισμοί αυτήν τη στιγμή που θέλουν την αλλαγή, όπως ο Friday's for Future και ο Extinction Rebellion. Το Earth Speakr είναι μέρος αυτής της συγκυρίας και τα Loud Speakrs είναι δημιουργικές εικονικές διαδηλώσεις ώστε να δείξουμε ότι αυτά μηνύματα έχουν όντως ακουστεί.
— Μοιάζει η δουλειά σας ως καλλιτέχνη να κυριαρχείται από τη σχέση σας με τη φύση. Νιώθετε ότι αυτή σας η αφοσίωση περιορίζει άλλες διαστάσεις της τέχνης σας;
Όχι, δεν νιώθω ότι η δουλειά μου περιορίζεται από τη λατρεία μου για τη φύση. Μεγάλωσα στην Ισλανδία και στην πιο ήρεμη φύση της Δανίας. Οι εμπειρίες μου με κάνουν να θεωρώ τη σχέση μας με τη φύση έναν χώρο ευκαιριών. Η φύση της Ισλανδίας είναι ένα εργαστήρι, ένα ντεπό ιδεών.
Το στούντιό μου και εγώ προσωπικά βρισκόμαστε τώρα στη διαδικασία της μεταπήδησης σε μελέτες σχετικά με δράσεις για το κλίμα, επίσης με επιχειρησιακούς όρους. Υπάρχουν ορισμένες επιλογές στις οποίες δεν θα εμπλακώ μελλοντικά, διότι αυτό θα σήμαινε αποφάσεις που δεν λαμβάνονται υπέρ της φύσης. Για μεγάλο διάστημα στραφήκαμε σε επιλογές υλικών που θα είχαν μικρότερο οικολογικό αντίκτυπο συγκριτικά με άλλα. Δεν μπορείς να ξεχωρίζεις τη γνώση που ξεπηδά από τα μέσα της παραγωγής. Εργάζομαι επάνω και στα δύο.
Ίσως να μην απευθύνομαι πάντα στη «φύση» αλλά και στο περιβάλλον, δηλαδή στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων που διακρίνουν αντικείμενα ή τις ατμόσφαιρες στον χώρο, καθώς η διευθέτηση των σχέσεων βρίσκεται στην καρδιά των ενδιαφερόντων μου. Μερικές φορές αυτοί οι χώροι είναι τοπία, άλλες πάλι όχι. Πρόκειται για μια συνέχεια μεταξύ φύσης και οριοθετημένων χώρων.
— Τι περιμένετε από τα παιδιά που θα συμμετάσχουν στο Earth Speakr; Είναι βέβαιο ότι έχουν αίσθηση της κρισιμότητας της κατάστασης, αλλά θα αποδειχτούν σοφότερα ή θα επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος;
Το Earth Speakr είναι μια συλλογική καλλιτεχνική εργασία που τα καλεί να γίνουν καλλιτέχνες. Δεν πρόκειται για επιστημονικό πείραμα, αλλά οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε τα μηνύματά τους και να τα αντιμετωπίσουμε ως έγκυρα επιχειρήματα. Το τι θα αποφέρει το Earth Speakr εξαρτάται από το ίδιο, τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους.
Για να γίνει αυθόρμητο και διασκεδαστικό για τα παιδιά πρέπει χρησιμοποιηθεί η ψηφιακή τεχνολογία, αλλά τα όρια της δουλειάς δεν περιορίζονται σ' αυτήν. Δεν είναι μόνο η εφαρμογή ή το διαδραστικό σάιτ. Η καλλιτεχνική εργασία περιλαμβάνει την επικοινωνία και τη συλλογική ενίσχυση της δουλειάς στο σύνολο της. Κάθε μήνυμα της Earth Speakr, κάθε ομιλητής είναι ένα έργο τέχνης από μόνο του.
Είμαι πεπεισμένος ότι τα παιδιά και οι νέοι είναι ειδικοί στο κλίμα και στον τρόπο θα έπρεπε να προστατεύουμε τον πλανήτη. Η γενιά μου, και οι γενιές πριν από αυτήν, έχουν στραφεί αρκετές φορές στο παρελθόν για να αναζητήσουν σταθερότητα και για να εμπνευστούν τον τρόπο που θα διαμορφώσουν το μέλλον. Τα παιδιά σήμερα προσανατολίζονται στο παρόν, στο τώρα, για να κατανοήσουν το μέλλον. Πιστεύω ότι ξέρουν πως η έγνοια για τον πλανήτη πρέπει να οδηγεί τις πράξεις μας και τώρα και στο μέλλον. Και υπό αυτή την έννοια τα εμπιστεύομαι και ως ειδικούς του μέλλοντος.
Τα παιδιά θα μοιραστούν εικόνες του σημερινού μας κόσμου που δεν θα μπορούσαμε φανταστούμε από μόνοι μας. Μια συλλογική εικόνα που είναι καλύτερα να ξεδιπλωθεί σε ένα κοινό μέλλον.
— Στο σύντομο τρέιλερ του Earth Speakr κυριαρχεί το χιούμορ, δείγμα παιδικής ευαισθησίας, υπογραμμίζοντας την ελπίδα για το μέλλον. Νομίζετε ότι είναι πιο αποτελεσματικό από το να προβάλλετε εικόνες καταστροφής;
Ζω με την ιδέα ότι για να προχωρήσουμε μπροστά δεν θα έπρεπε να βασιστούμε στο «Doom and Gloom» αλλά σε ένα «Doom and Bloom». Είναι γνωστό ότι μια συζήτηση ξεκινάει με χιούμορ. Είναι ευκολότερο να μπεις σε έναν διάλογο με χαμόγελο αντί με φόβο και άμυνα.
Φυσικά, η κατάσταση του κλίματος παγκοσμίως είναι δραματική και ίσως ο μόνος τρόπος να αναλάβουμε δράση σε ορισμένες περιπτώσεις είναι παρατηρώντας τις επιπτώσεις της ατομικής δραστηριότητας στο οικοσύστημα. Οι υδροβιολόγοι είναι βέβαιο ότι έχουν καθαρή εικόνα του επείγοντος της κατάστασης. Ελπίζω το Earth Speakr να αποτελέσει έναν τόπο όπου θα ανοίξει διάλογος μεταξύ των γενεών για όσα πρέπει να γίνουν, με σοβαρότητα, χιούμορ και ελεύθερους καλλιτεχνικούς όρους.
σχόλια